آریابرزن زاگرسی
تاریخ نگارش: یکم آوریل 1996 میلادی
بازنویسی: هشتم مارس 2007 میلادی

گفتاری در باره ی یک فیلسوف خندان
باز زایی فرهنگ و هنر و سیاست (= کشور و جهان آرایی ) و اقتصاد و تفکّر و نو اندیشی و غیره در سرزمین ما با کشف و شناخت اسطوره هایمان، پیوند تنگاتنگ دارند. ما بدون کشف و رویکردمان به بُنمایه


های فرهنگ ایرانزمین و عبارت بندی فلسفی محتویّات تجربی نهفته در اساطیر سرزمینمان، هرگز نخواهیم توانست که به خود آییم. انسان در اسطوره ها و تراژدیها، « تصویر » می شود؛ نه تعریف؛ زیرا با تعریف انسان است که آزادی از او، طرد و به غارت می رود. تنها با « تصویر انسان فراسوی عقاید و مذاهب و ایدئولوژیها و مسالک و نحله ها » که در فرهنگ سیمرغی ایرانی، پیشینه ی بسیار کهنسالی دارد، می توان سیستم کشور داریی را پی ریخت که فراسوی « مجموعه ی تضادهای عقاید و مذاهب و ایدئولوژیها و نظریّه ها و غیره و ذالک » باشد.

در « شاهنامه ی فردوسی »، بیش از نصف اسطوره ها و تجربیّات ژرف و مایه ای مردم ایرانزمین، باز آفرینی شده اند. ناگفته نگذارم که « سُرایشهای فردوسی خردمند »، فقط تاویلی از آن اسطوره های ایرانی می باشند که از دستبرد « موبدان زرتشتیگری و خاصمان فرهنگ سیمرغی ایرانی »، محفوظ و مصون مانده اند و او توانسته است آنها را باز اندیشی کند. « شاهنامه ی فردوسی »، آیینه ی تمام نمای فرهنگ کشور داری و حقوقی و منشی و جهان آرایی ملّت ایران در معنای وسیع کلمه می باشد. به عبارت دیگر؛ گستره ایست گویا و زُلال و ژرف از فرهنگ سیمرغی ایرانزمین. اوج فرهنگ و مدنیّت بشری، موقعی به خود، چهره می گیرند که ایده آلها و آرمانها و آرزوهای خواستنی بتوانند از ایده آلهای « رویشی – زایشی »؛ آنهم از بستر روان هر ملّتی، ریشه بگیرند و از بسیاری مجهولات و اعماق تاریک و آبستن کننده، انگیخته شوند.

استاد « منوچهر جمالی »، فیلسوف انگیزنده به تفکّر در دوران ماست که ستونهای فکری و ایده های فلسفی خود را بر « پرنسیپهای مایه ای فرهنگ ایرانزمین = مهر و داد و راستی و قداست جان و زندگی »، استوار کرده است و بُنپارهای اندیشه هایش از تصاویر اسطوره ها و تجربیّات بی واسطه و جهانها- بینیهای مردم ایران از کهنترین ایّام تا امروز، سرچشمه می گیرند. وی با پژوهشهای خستگی ناپذیر و تفکّرات و ایده های خودش به ما نشان می دهد که رویدادها و شورشها و انقلابها و شکستها و ناکامی جنبشهای مردم ایران و همچنین راز پایداری و امتداد آرمانها و آرزوها و خواستهای مردم میهنمان در کدامین بسترهای تجربی و اصیل، آبشخور خود را دارند.

وی بر این اندیشه است تا تخمه ی اندیشه ای و ایده ای در خاک روان یک ملّت، ریشه ی ژرف نداشته باشد، محال است که بتوان درختهای تنومند فکری و فلسفی و ایده های متنوّع را در آن سرزمین پرورانید و باغبانی کرد. به همین دلیل، استدلال می کند که با « افکار ترجمه ای و عاریتی » هرگز نمی توان ذهنیّت متحجّر و روان اسیر شده در حافظه ی تاریخی – فرهنگی مردم سرزمین خود را متزلزل کرد و آنها را به نو زایی و نو اندیشی انگیخت. از دیدگاه وی، ما فقط می توانیم از تفکّرات و ایده های متفکّران و فیلسوفان باختر زمینی؛ آنهم با رجوع به آثار اوریژینال آنها و تلاش برای فهمیدن مغزه ی ایده ها و افکار آنها فقط به « خویشاندیشی » انگیخته و ترغیب شویم تا سپس بتوانیم با رویکردمان به تجربیّات فرهنگی مردم سرزمینمان در زبان مردم خودمان از بهر پی ریزی پایه های « فلسفه ای ایرانی و مستقل و انگیزنده » برای ملّت، همّت آفریننده کنیم.

تفکّرات و ایده های استاد « منوچهر جمالی » برای کسانی نیست که به دنبال حقیقت و تملّک آن می گردند؛ زیرا حقیقت، تخم قدرتپرستی و تجاوز و آزار و جانستانی و خونریزی و دست درازی به حقوق دیگر انسانها را در دل و مغز تمام پیروانش می کارد. از این رو، اندیشه ها و ایده های استاد « جمالی »، پرشگاه و پرورشگاه کسانیست که به جست – و – جوی زندگی در تاریکی عقاید و مذاهب و ایدئولوژیها و تزها و نظریّه ها و دیدگاهها و غیره و ذالک، کور مال، کور مال با گستاخی و رادمنشی می کوشند تا از این راه، هر کسی به تنهایی بتواند روش اندیشیدن فردی خودش را بر شالوده ی تجربیّات و آموخته ها و اندیشیده ها و برداشتهای فردی اش بیافریند و بزیید.

پاره اندیشه های استاد « جمالی »، پیش از آنکه سیستم ساز باشند، پیکاریست متلاشی کننده ی خاراسنگهای عقیدتی و ضدّ دامنه دارترین و شدیدترین استبدادها؛ یعنی استبداد عقیده ی مذهبی و ایدئولوژیکی. وی با تاکید و برجسته کردن نقش ویرانگر آنها تلاش می کند که به ما نشان دهد تا زمانی که ذهنیّت و روان و مغز تک، تک ما ایرانیان از چنگال اهرمهای اقتدارگرایی و مخرّب و آزارنده ی جان و زندگی رها نشده باشند، ما هرگز به هیچگونه « آزادی » نیز دست نخواهیم یافت. از نظر وی، انیشیدن همانا به کار بستن « خرد کاربند » است که انسان را از وابسته بودن و متابعت و تقلید کردن و آویزان شدن به بسیاری علایق و عقیده ها و دیدگاهها و مذاهب و ایدئولوژیها و تزها و نظرّیه های مذهبی شده ی آکادمیکی، آزاد می کند و ما را گشوده فکر می پروراند. انسان در همین باز شدن روح و مغز خودش است که خود را می تواند در چهره های دیگر، کنکاش کند و در پی گشت گذارها و گمگشتیهای شخصی اش، سر انجام، « فردیّت و شخصیّت مستقل خود » را باز یابد.

استاد « منوچهر جمالی »، فیلسوفی شکارچی است که در اعماق فرهنگ سیمرغی ایرانزمین به دنبال گریز پاترین شکارهای فکری و ایده ای؛ یعنی همان تجربیّات آذرخشی و آنی با چشمانی تیز بین و خورشید گونه، بیدار نشسته است. ویژه گی تفکّرات اهریمنی وی، همین انگیزشی بودن آنها و برانگیختن احساس یقین از خود بودن و به خود متّکی شدن می باشند که انسانها را باز به هم می پیوندانند تا برای « همبسته گی و دوام شیرازه ی باهمستان خود » کوششها کنند. وی فیلسوفی است که به اندیشیدن می انگیزاند و در سخت ترین لایه های ذهنیّت وامانده و سنگسان شده ی انسانها، شکافهای بزرگ ایجاد می کند و مغز را به تفکّر می رُباید. برای رسیدن به ژرف ایده ها و اندیشه ها و گفتارهای استاد « جمالی » بایستی غوّاصی ورزیده شد؛ زیرا با ایده ها و افکار و ژرفاندیشیهای اوست که رودخانه ی شادی آفرین و شاداب بخش « رستاخیز فرهنگ سیمرغی ایرانزمین » آغاز شده است و به دور از هیاهوهای سیّاسگران روز، نرمگام؛ ولی مصمّم و استوار با دست افشانی و پایکوبی به پدیدار شدن می رقصد و آواز می خواند. ///

فهرست آثار استاد « منوچهر جمالي » كه از سال 1981 تا سال 2007 ميلادي فقط در آمريكا و اروپا چاپ و منتشر شده اند:

« تنظيم کننده: آريابرزن زاگرسي »

الف ) - بُنپارهاي فرهنگ ايران بر شالوده ي شاهنامه - شناخت:

1- سيمرغ گسترده پر ( فلسفه ي فرمانروايي ) [ گفتمانهايي در باره ي اسطوره ها ]
2- خودزايي، نيرومندي است( سازمايه هاي رامياري و فرمانروايي )[ گفتمانهايي در باره ي اسطوره ها ]
3- در جست - و - جوي سيمرغ( سازمايه ي فرمانروايي )[ گفتمانهايي در باره ي اسطوره ها]
4- شاهنامه يا نامه ي نيرومندي( جستارهايي در باره ي فلسفه ي زندگي )[ بازكاوي اسطوره ها ]
5- شاهنامه و ما ( دو جلد ) ( جستارهايي در باره ي فلسفه ي فرمانروايي ) [ بازكاوي اسطوره ها ]
6- ريشه در زمين تيره [ نشاط از گمشدگي ] ( پاره - انديشه هايي در باره ي بينشمندي فلسفي )
7- تجربيات گمشده ( پاره - انديشه هايي در باره ي خيزشهاي مردم بر ضد مذاهب قدرتورز )
8- همگام هنگام ( پاره انديشه هايي در باره ي پرسمان فريب بر پايه ي پاد - شناخت پديده ها )
9- بوسه ي اهريمن [ قهقهه ي برقها ] ( پاره انديشه هايي در باره ي فلسفه ي انگيزه و انگيزنده )
10- پشت به سئوالات محال ( پاره انديشه هايي در باره ي روشهاي جست - و - جوي زندگي )
11- شكارچي و شكار گريزنده اش [ حقيقت يا تجربيات رمنده ي انسان ] ( ژرفانديشي در فلسفه ي كشورداري )
12- كيومرث و هوشنگ [ فردوسي در باره ي دين چه مي انديشد؟ ] ( جستاري در باره ي بنمايه هاي دين پيدايشي )
13- آيا ما همان جمشيديم كه به دو نيمه اره شد ؟ ( جستاري در باره ي خويشباشي )+ + + ( ضميمه ) = : تخمه اي كه آتش خود را در گيتي مي افشاند ( انديشه هايي در باره ي تجربه هاي دين پيدايشي )
14- نوروز جمشيدي [ جمشيد و سيمرغ ] ( جستاري گسترده در باره ي فرهنگ ايران )

- داستان سام و زال دو جلد :

+ + +15- جلد نخست - الف ) - مهر سيمرغ به دورافكندگان اجتماع ( گفتمانهاي در باره ي فرهنگ ايران )
+ + +16- جلد دوم - ب ) - در باره ي نخستين تجربيات ديني ايرانيان ( گفتمانهايي در باره ي فرهنگ ايران )
17- تخمه ي خودزا يا صورت خدا ( پاره - انديشه هايي در باره ي فلسفه ي آفرينش ايراني )[ بازكاوي اسطوره ها ]

ب) - سنجشگري مذاهب و ايدئولوژيها و جنبشهاي اجتماعي در تاريخ ايران :

18- جداسازي سياست از دين ( جستارهايي در باره ي گسستن از عقايد و ايدئولوژيها و مذاهب )
19- سلطنت - امامت - جمهوريت ( جستارهايي در سنجشگري سرانديشه هاي كشورداري )
20- نعشها سنگين هستند ( پاره انديشه هايي در باره ي فلسفه ي آزادانديشي )
21- مژده به آناني كه بهترين سخنان را مي گويند؛ زيرا مردم، تابع آنها خواهند شد ( در سنجشگري عقايد و ايدئولوژيها و مذاهب )
22- آزادي، حق انتقاد از اسلام است ( جستارهايي در سنجشگري اسلام ) [ مردم و فرمانروايي ]
23- اقليت و آزادي ( جستاري گسترده در باره ي دگرانديشان )
24- بيراهه هاي انديشه ( پاره - انديشه هايي در باره ي گسستن از عقايد و ايدئولوژيها و مذاهب )
25- از همه و از هيچ ( پاره - انديشه هايي در باره ي خويشانديشي )
26- نگاه از لبه ي پرتگاه ( پاره - انديشه هايي در باره ي آزادانديشي )
27- كورمالي ( پاره - انديشه هايي در باره ي روشهاي جست - و - جو )
28- ديگر بودن و ديگر شدن ( جستارهايي در باره ي جهان آرايي و فرمانروايي )
29- از حقيقت بايد گريخت ( پاره - انديشه هايي در باره ي جستجوي زندگي از راه كورمالي )
30- فلسفه، شيوه بريدن از عقيده ( پاره - انديشه هايي در باره ي خويشانديشي انگيزاننده )
31- پهلوان - عارف - رند [ فردوسي - عطار - حافظ ]( جستارهايي در باره ي رخساره هاي روان ايراني )

- سياه مشقهاي روزانه ي يك فيلسوف ( چهار جلد ) :

+ + +32- جلد نخست ( اخگرهاي انديشه در بازشناخت تجربيات مايه اي ايرانيان )
+ + + 33- جلد دوم ( اخگرهاي انديشه در بازشناخت سرسختي پهلوانان اسطوره اي و دگرديسي آن به دشمني ورزيدن مظلومان )
+ + +34- جلد سوم ( اخگرهاي انديشه در بازشناخت بنمايه هاي فرهنگ ايران )
+ + +35- جلد چهارم ( زيبايي جمشيد و چشم خورشيد گونه ) [ پاره - انديشه هايي در باره ي انسان و خدا ]

پ ) - ژرفكاوي در پرسمانهاي اجتماعي :

36- ملت تصميم مي گيرد( جستارهايي در باره ي قانون اساسي و روشهاي كشورداري و انتخابات )
37- حكومت بدون ايدئولوژي ( جستارهايي در باره ي فلسفه ي کشورداري )
38- آزادي و همبستگي ( گفتمانهايي در باره ي پديده هاي اجتماعي )
39- آتشي كه شعله خواهد كشيد ( پاره - انديشه هايي در باره ي پديده هاي اجتماعي )
40- انديشه هايي كه آبستن هستند ( پاره - انديشه هايي در باره ي مسائل اجتماعي )
41- همانديشي - همازمايي - همدردي ( جستارهايي در باره ي فرمانروايي و دولت و قدرت )

ت ) - فراافشاني گدازه هاي انديشه :

42- تخمه ي آتش ( سرايشهاي فلسفي )
43- از چند چشمان و تك چشمان ( سرايشهاي فلسفي )
44- جهانخانه های ما ( سرايشهاي فلسفي )
45- كاريز ( سرايشهاي فلسفي )
46- عقابي كه آسمان را پيمود؛ ولي آسمان را نديد ( سرايشهاي فلسفي )
47- هماورد خدايان ( سرايشهاي فلسفي )

ث) - پي ريزي فلسفه ي انگيزشي ايران :

48- پيشگفتاري در باره ي پادانديشي ( شيوه ي گذشتن از مرزها )[ بنمايه هاي فلسفيدن ]
49- مفهوم وراي كفر و دين در غزليات شيخ عطار و پيوند آن با حكومت وراي كفر و دين ( در باره ي حقيت جويي )
50- زندگي، بازي است ( بازي، انديشه ي بنيادي دمكراسي ) [ پاره - انديشه هايي در باره ي فلسفه ي جهان آرايي ]
51- جمشيد با پيكان و تازيانه اش جهان را به آفرينندگي انگيخت ( رستاخيز فرهنگ ايران )
52- به سوي حكومت فرهنگي ( جستارهايي در باره ي فلسفه ي كشورداري و پيوند آن با دين پيدايشي )
53- از عرفان پهلواني ( پاره - انديشه هايي در باره ي خدا و انسان )
54- در كشاكش ميان يقين و ايمان ( پاره - انديشه هايي در باره ي پرسمانهاي فلسفي )
55- دليراني كه در فريب، حقيقت را مي جويند و در حقيقت، فريب را مي يابند ( آزمايشي در باره ي مفهوم فريب )
56- رندي، هويت معمايي ايراني ( جستارهايي در باره ي تفكر رندي )
57- غارتاريك و سه قطره خون ( تأويل هفتخان اسطوره اي و نقش آن در پروسه ي جويندگي )
58- رستاخيز سيمرغ ( در باره ي انساندوستي در فرهنگ ايران ) [ باركاوي اسطوره ها ]
59- ما از تبار جوانمردانيم ( گفتمانهايي در باره ي فرهنگ ايران ) [ بازكاوي اسطوره ها ]
60- در جهان گمگشتگي و مهر ( انديشيدن با فريدالدين عطار )[ از عرفان به فلسفه ]
61- انديشه ي اصالت انسان در نخستين فرهنگ ايران ( مردم جهان، يك خوشه اند )

- جام جم( دو جلد ):

+ + +62- جلد نخست - پژوهشي در باره ي بينش آفريننده در فرهنگ ايران ( بازآفريني مغزه ي فرهنگ ايران )
+ + + 63- جلد دوم - ما از جام جم، سيمرغ و آرمئـتي و ناهيد را مي نوشيم ( پژوهشي در زيرلايه هاي فرهنگ ايران پيش از زايش زرتشت )
64- انديشيدن، خنديدن است ( پيوند موسيقايي واژه با تجربيات مايه اي )[ بازكاوي فلسفه ي زبان ]
65- بانگ ناي از جمشيد تا مولوي ( موسيقي و پيوند آن با آفرينش گيتي و انسان و جانوران )
66- گستاخي در گسستن ( انديشه هايي در باره ي شيوه هاي بريدن از عقايد و مذاهب و ايدئولوژيها )
67- فرهنگشهر ( فلسفه ي كشورداري بر شالوده ي فرهنگ ايران )
68- سرانديشه ي همافريني، بنياد فرهنگ ايرانست ( بُنمايه هاي فرمانروايي )
69- همپرسي، بنياد فرهنگ سياسي و اجتماعي ايران ( انديشه هايي در باره ي جويندگي )
70- داستان آفرينش گيتي ( رويش خوشه مردمان از زهدان سيمرغ )
71- جشن زندگي ( خدای ايرانيان، جشن آفرين هست )
72- از هومنی در فرهنگ ايران تا هومنيسم در باختر ( مردمدوستی در فرهنگ ايران )
73- واژه نامه فرهنگ زنخدايي ايران ( دست افشاني و پايکوبی به آهنگ سيمرغ )
74- شهر بي شاه در فرهنگ ايران ( انديشه هايي در باره بنمايه هاي فرهنگ فرمانروايي )
75- جشنشهر ( خداي ايران، مدنيّت را بر بنيان جشن مي آفريند. )
76- خرّمدينان و آفرينش جهان خرّم ( انديشه هايي در باره بنمايه هاي فرهنگ ايران )
77- در پي اکوان ديو ( اصل [ پرنسيپ ] شگفت و پرسش )
78- خرد شاد ( هومن، اصل [ پرنسيپ ] شادانديشي )
79- آرايش جهان با فرهنگ ايران ( گيتي آرايي بر شالوده فرهنگ ايراني )
80- ايران، زادگاه سوسياليسم و دمکراسي ( بنمايه هاي فرهنگ جهان آراي ايرانزمین )
81- انسان، اندازه حکومت ( فرمانروايي بر شالوده ي خرد جهان آرا )
82- خروش مُغان ( انسان، سرچشمه ی بینش )
83- خرد سرپیچ در فرهنگ ایران ( تراژدی رستم و سُهراب )
84- چگونه ملّت، سیمرغ می شود؟. ( مردُمشاهی در فرهنگ ایران
85- ++ جلد نخست: سکولاریته در فرهنگ ایران ( جش عروسی انسان با جهان [ = خدا / سیمرغ ]
86- ++ جلد دوم : سکولاریته ( نوزائی فرهنگ زنخدایی ایران )
87- نقد کردن آرزو در گیتی ( چگونه جمشید جم با خرد، درب دوزخ را بست؟. )

- مولوی بلخی و سرچشمه های عرفان اتیرانی ( چهار جلد ):

88- ++ جلد نخست: مولوی صنم پرست ( مطرب معانی ) [ رستاخیز رام، فرزند سیمرغ ]
89- ++ جلد دوم: مولوی صنم پرست ( بازگشت به کفر و شرک در عرفان ایرانی ]
90- ++ جلد سوم: مولوی بلخی و سایه هُما ( سرچشمه های فرهنگ سیمرغی ایران )
91- ++ جلد چهارم: مولوی بلخی و سایه سیمرغ ( بازاندیشی فرهنگ سیمرغی ایران )
92- زال زر یا زرتشت؟ ( جنگ اهورامزدا با سیمرغ )

Ùˆ .....................

سایتهای استاد « منوچهر جمالي »:

https://www.jamali.info/index.php

https://www.jamali-online.com

https://www.farhang-asil-iran.com