شراب و شیراز و سرنوشت ساقی
به قلم Ùروزان جهرمی-سØر رستگاری
چنانکه در داستان های اساتیری ایران آمده کنیزک جمشید برای نخستین بار «می» را Ù…ÛŒ چشد Ùˆ از خواص شادی اÙزای آن آگاه Ù…ÛŒ شود
...
شراب و شیراز و سرنوشت ساقی
شراب شیراز
نخست اینکه همانگونه Ú©Ù‡ بیشتر آشنایان به زبان پارسی از آن آگاهند ØŒ شراب واژه ای عربیست Ùˆ پارسی این واژه «می»، Ù…ÛŒ باشد.چگونگی ساخت Ùˆ ساز «می» در شیراز پیش از تسلط تازیان، وابستگی به چند چیز دارد :یکی آب Ùˆ هوا Ùˆ شرایط Ù…Øیطی این شهر Ùˆ دیگر نوع انگور Ùˆ پس از اینها Ùˆ از همه مهمتر چگونگی روØیات Ùˆ اØساسات دختران Ùˆ زنان شیرازی در پیش از Øمله ÛŒ اعراب به ایران Ù…ÛŒ باشد.شاید از این موضوع Ø´Ú¯Ùت زده شوید Ú©Ù‡ چگونگی Ø±ÙˆØ Ùˆ روان، Ùˆ بطور Ú©Ù„ÛŒ اØساسات زنانه آن زمان Ú†Ù‡ ربطی به ساخت Ùˆ ساز «می» داشته است؟!
چنانکه در داستان های اساتیری ایران آمده کنیزک جمشید برای نخستین بار «می» را Ù…ÛŒ چشد Ùˆ از خواص شادی اÙزای آن آگاه Ù…ÛŒ شود.نخستین کسانی Ú©Ù‡ به کشت گیاهان Ùˆ Ù¾ÛŒ بردن به خواص گیاهان دارویی Ù…ÛŒ پردازند زنان بوده اند. ساختن «می» در شیراز، پیوند تنگاتنگی با زنان داشت Ùˆ اصولن کاری زنانه بود،زنان در روزهای نخست پاییز به خوشه چینی Ù…ÛŒ پرداختند Ùˆ سپس آنها را درون خمره ها Ù…ÛŒ ریختند، البته تمامی این مراØÙ„ از خوشه چینی Ùˆ Øمل آن تا جایگاه ویژه Ùˆ له کردن انگورها Ùˆ در خمره ریختن همه Ùˆ همه مراØÙ„ÛŒ بود Ú©Ù‡ با مهارت Ùˆ ظراÙت زنانه انجام Ù…ÛŒ پذیرÙت نخستین شرط Ùˆ مهمتیرین آن شاد بودن Ùˆ پاک Ùˆ پاکیزه بودن بود Ùˆ چون زنان آن زمان دارای آزادی Ùˆ دارای روØیه ÛŒ بسیار شادی بودند Ú©Ù‡ ارمغان Ùرهنگ Ùˆ دین دیرینه ÛŒ ایران باستان بود هنگام خوشه چینی شادمانه آواز Ù…ÛŒ خواندند Ùˆ هنگام Ùشردن دانه های انگور با دست یا پا به رقص Ùˆ پایکوبی Ù…ÛŒ پرداختند.Ùˆ نتیجه ÛŒ آنهم آشکار بود «می» خوشگوار Ùˆ خوش بویی Ú©Ù‡ بوی بهشت Ù…ÛŒ داد Ùˆ انسان را از خستگی روزانه وا Ù…ÛŒ رهاند Ùˆ سرزندگی Ùˆ مردم داری را در جان های خسته Ù…ÛŒ تراواند.
در دانش روانشناسی به اثبات رسیده است، مردمی Ú©Ù‡ آزاد Ùˆ شاد باشند بازدهی مادی Ùˆ مینوی گرانبهاتر Ùˆ ارشمندتری دارند Ùˆ سند زنده ÛŒ این آزادی Ùˆ شادی ایران باستان شیراز Ùˆ بطور Ú©Ù„ÛŒ استان Ùارس کنونیست.
نقش های برجسته ای Ú©Ù‡ Ú©Ù„Ú© هنر زای هنرمندان چیره دست، در سینه کوه ها Ùˆ صخره ها کنده Ùˆ بیادگار گذارده است، سÙالینه های پر نقش Ùˆ نگار Ùˆ ظری٠که در تپه های این سرزمین یاÙت شده است Ùˆ یادمانهای کنده کاری شده بر روی سنگ ها Ùˆ ستون های پاسارگاد، تخت جمشید Ùˆ استخر Ùˆ شاپور Ùˆ کازرون Ùˆ Ùیروزآباد Ùˆ سروستان است Ú©Ù‡ خودنمایی Ù…ÛŒ کند.Ùˆ براستی Ú©Ù‡ Ùارس از نظر اینکه جایگاه یک شاخه از گروه های مردم شری٠و ممتاز آریایی بوده است همین آزادی Ùˆ شادی را دستمایه قرار داده Ùˆ بنیاد گذار شاهنشاهی ایران Ù…ÛŒ شوند.
شیراز این شهر دلانگیز زیبا، در کنار بزرگترین Ùˆ با شکوهترین پایتخت شرق باستان،پس از شاهنشاهی هخامنشی Ùˆ ساسانی،پیوسته وارث Ùˆ نگاهدارنده Ùرهنگ Ùˆ تمدن ایران باستان Ùˆ زادگاه Ùˆ جایگاه بسیاری از قهرمانان Ùˆ بزرگان این سرزمین بوده است Ùˆ سهم بزرگی در نگاهداری Ùرهنگ Ùˆ هنر Ùˆ دین ایران باستان داشته است.
و با یک نگاه به نام این شهر پی می بریم که چرا شراب شیراز هم مانند بسیاری از یادمان های ایران باستان دارای شهرت جهانیست.
معنای شیراز
شیر بمعنی شهر Ú©Ù‡ همان واژه «خشتر» است Ùˆ «راز» در زبان اوستایی رازا RAZA در پهلوی Ùˆ Ùارسی راز، بمعنی اسرار Ùˆ انزوا، شهر راز Ú©Ù‡ یک «را» Øذ٠شده Ùˆ شهر «ازوشیراز» گردیده، یعنی جایگاه نگاهداری اسناد پادشاهی Ùˆ کتابخانه.
Ùˆ از آنجاییکه هر چیز Ú©Ù‡ دیگران نمی دانند یک راز است، شیراز پر از رمز Ùˆ راز شد Ùˆ از آن میان خمره هایست Ú©Ù‡ شراب شیراز در آنها جوشیدن Ù…ÛŒ گرÙت.
راز خمره
در زمانهای کهن هر مادربزرگی Ùˆ هر مادر شیرازی به دخترش یک خمره به عنوان جهیزیه Ù…ÛŒ داد، این خمره به اندازه ای بود Ú©Ù‡ دختر Ù…ÛŒ توانست در آن جای گیرد،بنابراین دخترها با به همراه بردن این خمره به خانه شوهر رمزهای ساخت Ùˆ ساز «می» را نیز با خود Ù…ÛŒ آوردند Ùˆ این خمره سال های Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ از مادر به دختر ارث Ù…ÛŒ رسید، همچنانکه زنان ایرانی نسل اندر نسل ساقی های زیبارویی بودند Ú©Ù‡ هیچگاه مست نمی شدند،اما Ù…Øرم اسرار مستان Ùˆ رندان شهر بودند Ùˆ هستند.
بنابراین در خانه ی یک ایرانی اجاق و پس از آن خمره از اهمیت بسزایی برخوردار بود و هر بانویی بخوبی می دانست باید اجاق خانه روشن و گرم بماند و خمره را هم نگهدارد برای روز مبادا.!
Ùˆ این روز مبادا سرانجام رسید،آن روز شوم Ùˆ سیاهی Ú©Ù‡ تازیان به ایران هجوم آوردند، خوشه های انگور را، دهان ناپاک شغالان Ùˆ گرگها Ù…ÛŒ چید، Ùˆ تاکستان های استخر لگدکوب اسب های تازی شد، مردان پارسی هر کدام برای ØÙظ ناموس Ùˆ شر٠با شماری از تازیان اÙسارگسیخته تا آخرین تاب Ùˆ توان ناامیدانه Ù…ÛŒ جنگیدند Ùˆ پسران خردسال تنها شاهدان قتلگاه پدران خویش بودند.
بانوی خانه دختر خردسال خویش را درون خمره پنهان Ù…ÛŒ ساخت،تا از گزند تازیان بدور باشد برای او گرده ای نان با ظرÙÛŒ آب Ù…ÛŒ گذاشت،گاه Ù…ÛŒ شد Ú©Ù‡ این انتظار روزها به درازا Ù…ÛŒ کشید او از درون خمره صداهای شیون Ùˆ جیغ های دلخراش عزیزانش را Ù…ÛŒ شنید Ùˆ گاه در تاریکی خمره به سرنوشت شوم خود میندیشید Ú©Ù… Ú©Ù… گلویش خشک Ù…ÛŒ شد Ùˆ Ù†Ùس کشیدن Ù„Øظه به Ù„Øظه سخت تر تا اینکه همچون دانه های انگور به جوشش درمی آمد با این تÙاوت Ú©Ù‡ آن باده ÛŒ گلرنگ تبدیل به سرکه ای ترش Ùˆ گزنده شد.به گمان من این سخن معرو٠در زبان عامه،ترشیده شدن دختران از همین جا Ù…ÛŒ آید.
ساقی
ساقی سیم ساق من گر همه دÙرد Ù…ÛŒ دهد
کیست که تن چو جام می جمله دهن نمی کند
Ùˆ اما سرنوشت ساقی ها پر از اسرار است به گمانی شماری از آنها بیرون از خمره با خنجری در سینه از اسرار پاسداری کردند Ùˆ برخی دیگر پسران Ùˆ دخترانی زاییدند Ú©Ù‡ پدری نداشتند اما پشت خلیÙÙ‡ را به لرزه درآوردند اما بدتر از همه زمانی بود Ú©Ù‡ ترکان به ایران هجوم آوردند Ùˆ ترک Ùˆ تازی سبب شد تا ساقی ها، گوشه ÛŒ عزلت Ùˆ انزوا Ùˆ اسرار را برگزینند Ùˆ میگساری به شیوه ÛŒ ترکان Ùˆ به دست خواجه های ترک برقرار شود.
پس از هزار سال یک بار دیگر در مهرماه Ùˆ در شیراز جشن شاهنشاهی یا بهتر بگویم 2500مین سال شاهنشاهی ایران به پا شد باز ساقی ها پر بودند از آزادی Ùˆ شادی اما این بار هم Ú†Ù‡ زود در درون خمره ها جای گرÙتند Ùˆ باز تاریکی بود Ùˆ Øسرت Ùˆ شب هایی دراز ...
میخانه اگر ساقی صاØب نظری داشت
می خواری و مستی ره و رسم دگری داشت
پیمانه نمی داد به پیمان شکنان باز
ساقی اگر از Øالت مجلس خبری داشت
https://cariz.persianblog.ir/
چنانکه در داستان های اساتیری ایران آمده کنیزک جمشید برای نخستین بار «می» را Ù…ÛŒ چشد Ùˆ از خواص شادی اÙزای آن آگاه Ù…ÛŒ شود
...
شراب و شیراز و سرنوشت ساقی
شراب شیراز
نخست اینکه همانگونه Ú©Ù‡ بیشتر آشنایان به زبان پارسی از آن آگاهند ØŒ شراب واژه ای عربیست Ùˆ پارسی این واژه «می»، Ù…ÛŒ باشد.چگونگی ساخت Ùˆ ساز «می» در شیراز پیش از تسلط تازیان، وابستگی به چند چیز دارد :یکی آب Ùˆ هوا Ùˆ شرایط Ù…Øیطی این شهر Ùˆ دیگر نوع انگور Ùˆ پس از اینها Ùˆ از همه مهمتر چگونگی روØیات Ùˆ اØساسات دختران Ùˆ زنان شیرازی در پیش از Øمله ÛŒ اعراب به ایران Ù…ÛŒ باشد.شاید از این موضوع Ø´Ú¯Ùت زده شوید Ú©Ù‡ چگونگی Ø±ÙˆØ Ùˆ روان، Ùˆ بطور Ú©Ù„ÛŒ اØساسات زنانه آن زمان Ú†Ù‡ ربطی به ساخت Ùˆ ساز «می» داشته است؟!
چنانکه در داستان های اساتیری ایران آمده کنیزک جمشید برای نخستین بار «می» را Ù…ÛŒ چشد Ùˆ از خواص شادی اÙزای آن آگاه Ù…ÛŒ شود.نخستین کسانی Ú©Ù‡ به کشت گیاهان Ùˆ Ù¾ÛŒ بردن به خواص گیاهان دارویی Ù…ÛŒ پردازند زنان بوده اند. ساختن «می» در شیراز، پیوند تنگاتنگی با زنان داشت Ùˆ اصولن کاری زنانه بود،زنان در روزهای نخست پاییز به خوشه چینی Ù…ÛŒ پرداختند Ùˆ سپس آنها را درون خمره ها Ù…ÛŒ ریختند، البته تمامی این مراØÙ„ از خوشه چینی Ùˆ Øمل آن تا جایگاه ویژه Ùˆ له کردن انگورها Ùˆ در خمره ریختن همه Ùˆ همه مراØÙ„ÛŒ بود Ú©Ù‡ با مهارت Ùˆ ظراÙت زنانه انجام Ù…ÛŒ پذیرÙت نخستین شرط Ùˆ مهمتیرین آن شاد بودن Ùˆ پاک Ùˆ پاکیزه بودن بود Ùˆ چون زنان آن زمان دارای آزادی Ùˆ دارای روØیه ÛŒ بسیار شادی بودند Ú©Ù‡ ارمغان Ùرهنگ Ùˆ دین دیرینه ÛŒ ایران باستان بود هنگام خوشه چینی شادمانه آواز Ù…ÛŒ خواندند Ùˆ هنگام Ùشردن دانه های انگور با دست یا پا به رقص Ùˆ پایکوبی Ù…ÛŒ پرداختند.Ùˆ نتیجه ÛŒ آنهم آشکار بود «می» خوشگوار Ùˆ خوش بویی Ú©Ù‡ بوی بهشت Ù…ÛŒ داد Ùˆ انسان را از خستگی روزانه وا Ù…ÛŒ رهاند Ùˆ سرزندگی Ùˆ مردم داری را در جان های خسته Ù…ÛŒ تراواند.
در دانش روانشناسی به اثبات رسیده است، مردمی Ú©Ù‡ آزاد Ùˆ شاد باشند بازدهی مادی Ùˆ مینوی گرانبهاتر Ùˆ ارشمندتری دارند Ùˆ سند زنده ÛŒ این آزادی Ùˆ شادی ایران باستان شیراز Ùˆ بطور Ú©Ù„ÛŒ استان Ùارس کنونیست.
نقش های برجسته ای Ú©Ù‡ Ú©Ù„Ú© هنر زای هنرمندان چیره دست، در سینه کوه ها Ùˆ صخره ها کنده Ùˆ بیادگار گذارده است، سÙالینه های پر نقش Ùˆ نگار Ùˆ ظری٠که در تپه های این سرزمین یاÙت شده است Ùˆ یادمانهای کنده کاری شده بر روی سنگ ها Ùˆ ستون های پاسارگاد، تخت جمشید Ùˆ استخر Ùˆ شاپور Ùˆ کازرون Ùˆ Ùیروزآباد Ùˆ سروستان است Ú©Ù‡ خودنمایی Ù…ÛŒ کند.Ùˆ براستی Ú©Ù‡ Ùارس از نظر اینکه جایگاه یک شاخه از گروه های مردم شری٠و ممتاز آریایی بوده است همین آزادی Ùˆ شادی را دستمایه قرار داده Ùˆ بنیاد گذار شاهنشاهی ایران Ù…ÛŒ شوند.
شیراز این شهر دلانگیز زیبا، در کنار بزرگترین Ùˆ با شکوهترین پایتخت شرق باستان،پس از شاهنشاهی هخامنشی Ùˆ ساسانی،پیوسته وارث Ùˆ نگاهدارنده Ùرهنگ Ùˆ تمدن ایران باستان Ùˆ زادگاه Ùˆ جایگاه بسیاری از قهرمانان Ùˆ بزرگان این سرزمین بوده است Ùˆ سهم بزرگی در نگاهداری Ùرهنگ Ùˆ هنر Ùˆ دین ایران باستان داشته است.
و با یک نگاه به نام این شهر پی می بریم که چرا شراب شیراز هم مانند بسیاری از یادمان های ایران باستان دارای شهرت جهانیست.
معنای شیراز
شیر بمعنی شهر Ú©Ù‡ همان واژه «خشتر» است Ùˆ «راز» در زبان اوستایی رازا RAZA در پهلوی Ùˆ Ùارسی راز، بمعنی اسرار Ùˆ انزوا، شهر راز Ú©Ù‡ یک «را» Øذ٠شده Ùˆ شهر «ازوشیراز» گردیده، یعنی جایگاه نگاهداری اسناد پادشاهی Ùˆ کتابخانه.
Ùˆ از آنجاییکه هر چیز Ú©Ù‡ دیگران نمی دانند یک راز است، شیراز پر از رمز Ùˆ راز شد Ùˆ از آن میان خمره هایست Ú©Ù‡ شراب شیراز در آنها جوشیدن Ù…ÛŒ گرÙت.
راز خمره
در زمانهای کهن هر مادربزرگی Ùˆ هر مادر شیرازی به دخترش یک خمره به عنوان جهیزیه Ù…ÛŒ داد، این خمره به اندازه ای بود Ú©Ù‡ دختر Ù…ÛŒ توانست در آن جای گیرد،بنابراین دخترها با به همراه بردن این خمره به خانه شوهر رمزهای ساخت Ùˆ ساز «می» را نیز با خود Ù…ÛŒ آوردند Ùˆ این خمره سال های Ù¾ÛŒ در Ù¾ÛŒ از مادر به دختر ارث Ù…ÛŒ رسید، همچنانکه زنان ایرانی نسل اندر نسل ساقی های زیبارویی بودند Ú©Ù‡ هیچگاه مست نمی شدند،اما Ù…Øرم اسرار مستان Ùˆ رندان شهر بودند Ùˆ هستند.
بنابراین در خانه ی یک ایرانی اجاق و پس از آن خمره از اهمیت بسزایی برخوردار بود و هر بانویی بخوبی می دانست باید اجاق خانه روشن و گرم بماند و خمره را هم نگهدارد برای روز مبادا.!
Ùˆ این روز مبادا سرانجام رسید،آن روز شوم Ùˆ سیاهی Ú©Ù‡ تازیان به ایران هجوم آوردند، خوشه های انگور را، دهان ناپاک شغالان Ùˆ گرگها Ù…ÛŒ چید، Ùˆ تاکستان های استخر لگدکوب اسب های تازی شد، مردان پارسی هر کدام برای ØÙظ ناموس Ùˆ شر٠با شماری از تازیان اÙسارگسیخته تا آخرین تاب Ùˆ توان ناامیدانه Ù…ÛŒ جنگیدند Ùˆ پسران خردسال تنها شاهدان قتلگاه پدران خویش بودند.
بانوی خانه دختر خردسال خویش را درون خمره پنهان Ù…ÛŒ ساخت،تا از گزند تازیان بدور باشد برای او گرده ای نان با ظرÙÛŒ آب Ù…ÛŒ گذاشت،گاه Ù…ÛŒ شد Ú©Ù‡ این انتظار روزها به درازا Ù…ÛŒ کشید او از درون خمره صداهای شیون Ùˆ جیغ های دلخراش عزیزانش را Ù…ÛŒ شنید Ùˆ گاه در تاریکی خمره به سرنوشت شوم خود میندیشید Ú©Ù… Ú©Ù… گلویش خشک Ù…ÛŒ شد Ùˆ Ù†Ùس کشیدن Ù„Øظه به Ù„Øظه سخت تر تا اینکه همچون دانه های انگور به جوشش درمی آمد با این تÙاوت Ú©Ù‡ آن باده ÛŒ گلرنگ تبدیل به سرکه ای ترش Ùˆ گزنده شد.به گمان من این سخن معرو٠در زبان عامه،ترشیده شدن دختران از همین جا Ù…ÛŒ آید.
ساقی
ساقی سیم ساق من گر همه دÙرد Ù…ÛŒ دهد
کیست که تن چو جام می جمله دهن نمی کند
Ùˆ اما سرنوشت ساقی ها پر از اسرار است به گمانی شماری از آنها بیرون از خمره با خنجری در سینه از اسرار پاسداری کردند Ùˆ برخی دیگر پسران Ùˆ دخترانی زاییدند Ú©Ù‡ پدری نداشتند اما پشت خلیÙÙ‡ را به لرزه درآوردند اما بدتر از همه زمانی بود Ú©Ù‡ ترکان به ایران هجوم آوردند Ùˆ ترک Ùˆ تازی سبب شد تا ساقی ها، گوشه ÛŒ عزلت Ùˆ انزوا Ùˆ اسرار را برگزینند Ùˆ میگساری به شیوه ÛŒ ترکان Ùˆ به دست خواجه های ترک برقرار شود.
پس از هزار سال یک بار دیگر در مهرماه Ùˆ در شیراز جشن شاهنشاهی یا بهتر بگویم 2500مین سال شاهنشاهی ایران به پا شد باز ساقی ها پر بودند از آزادی Ùˆ شادی اما این بار هم Ú†Ù‡ زود در درون خمره ها جای گرÙتند Ùˆ باز تاریکی بود Ùˆ Øسرت Ùˆ شب هایی دراز ...
میخانه اگر ساقی صاØب نظری داشت
می خواری و مستی ره و رسم دگری داشت
پیمانه نمی داد به پیمان شکنان باز
ساقی اگر از Øالت مجلس خبری داشت
https://cariz.persianblog.ir/