دیگان ٠اهورایی شاد باد / اØمد پناهنده
به این می اندیشم که چه ایّام شاد و شادابی، در روزگاران نیاکانمان، در گردش و چرخش بود.
....
دیگان ٠اهورایی شاد باد
اØمد پناهنده
یاد آوری:
دیگان، دی روز از ماه ٠دی است که در اول ٠دی ماه زرتشتی برگزار می شود.
ولی امروز این جشن نه در اول دی، بلکه در بیست و پنجم آذر ماه کنونی برگزار می گردد. دلیل این اختلا٠زمان ٠بر گزاری دیروز با امروز، تغییر سال شمار نیاکانمان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می شده است. اما امروز شش ماه اول ٠سال به سی و یک روز و پنج ماه بعدی به سی روز و ماه آخر سال به بیست و نه روز واگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم می گردد. به همین دلیل جشن ٠دیگان، نسبت به سال شمار دیروز، شش روز جلوتر، یعنی بیست و پنجم آذر ماه برگزار می شود که این روز منطبق با روز ٠اول ٠دی ماه، در دوران ٠نیاکانمان است.
*****
به این می اندیشم که چه ایّام ٠شاد و شادابی، در روزگاران ٠نیاکانمان، در گردش و چرخش بود.
چه شادمانروزانی از پی ٠هم، غنچه ی خنده را بر لبان ٠مادران و پدران ٠مان باز می کرد و شادی ٠پر نشاط ٠شادابی را در چهره شان نقاشی می کرد.
Ùˆ یا Ú†Ù‡ Ù„Øظات ٠پر شور ٠شاد گویی، شاد خوانی، شاد خواری Ùˆ شاد رقصی، جمع ٠شادابشان را شاد کام Ù…ÛŒ کرد.
گویی شادمانی رودخانه ای بود روان که در مسیرش، هر خانه و خانواده را سَرَک می کشید و پیاپی آنها را از شادی و شادمانی سیراب می کرد.
گویی همگی به یک قانون نانوشته باورمند بودند که از هر چه غم و اندوه و ناله و گریه است، بی انتها بدور باشند و هر جا که شادی و شادمانی است و خنده و خشنودی، بی درنگ به استقبالش بشتابند.
Ùرقی نمی کرد ایامشان در زمستان Ù…ÛŒ گذرد یا بهار، در گرمای تابستان بسر Ù…ÛŒ برند یا در خزان ٠پاییز.
در همان شروع Ùˆ آغاز ٠دمیدن زمستان ٠سرد Ùˆ سخت، جشن ٠بزرگی بر پا Ù…ÛŒ داشتند Ùˆ بر انجماد Ùˆ برودت، هجوم Ù…ÛŒ بردند Ùˆ شب را خوار Ùˆ نور را عزیز Ù…ÛŒ داشتند. زیرا اولین روز ٠هر ماه، روز ٠اهورامزدا است Ùˆ به عبارت ٠دیگر، روز ٠اول ٠زمستان ٠نیاکانمان، دی روز از ماه ٠دی بود. Ùˆ چون نام ٠روز با نام ٠ماه، همنام Ù…ÛŒ شد، آن روز را جشن Ù…ÛŒ نامیدند Ùˆ جشن Ù…ÛŒ گرÙتند.
ویژگی ٠این جشن در بین جشن های ٠چهارگانه ی دیگان در این است که این جشن چون بنام اهورامزدا است، در نزد نیاکانمان با بی همتایی شکوهمندی برگزار می شده است. زیرا این شادی و سرور ٠بی بدیل، پیام ٠آغازین روز ٠پیروزی نور بر تاریکی را به عاشقان روشنایی مژده می دهد.
به عبارت دیگر مادران Ùˆ پدران ٠باستانی مان، از همان شب Ùˆ روز ٠شروع ٠زمستان، با شادمانی آغاز Ù…ÛŒ کردند تا به جشن ٠دی به آذر، سپس دی به مهر Ùˆ پس از آنها دی به دین برسند Ùˆ بهمن گان ٠در راه را به انتظار بنشینند Ùˆ سده را آتش بیاÙروزند. در سپندار مذ به عشق زمین Ùˆ زن، سمبل های ٠بارداری را ترانه بخوانند تا چهارشنبه سوری ٠سور Ùˆ سرور ٠آتش Ùرارسد Ùˆ با پرواز از روی شعله های آتش، در خانه ÛŒ نوساز ٠طبیعت Ùرود آیند Ùˆ نوروز را روزی نو آغاز کنند.
آنگاه در تولد ٠پیام آور Ù " Ú¯Ùتار ٠نیک، کردار ٠نیک Ùˆ پندار نیک " ٠پیامبر ٠خرد، آشو زرتشت، عید ٠بزرگ بر پا دارند Ùˆ سپس با لبخند Ù Ú¯Ù„ و٠گیاه Ùˆ آواز ٠پرندگان، در شادابی ٠نسیم ٠دل انگیز ٠بهار، سÙره را در چمن زاران پهن کنند Ùˆ همسایه جویباران، آبشاران را به تماشا بنشینند Ùˆ چون کبوتری گردن Ùراز، معشوق ٠جگر سوزشان را در سبزه زاران، چرخشی مستانه بزنند Ùˆ سیزده ÛŒ سبز ٠سرور Ùˆ سر سبزی را بدری جانانه کنند Ùˆ پس از آن در Ùروردین روز از Ùروردین ماه، مهمان ٠روان های پاک ٠رÙتگان شوند Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی را با آنها به تقسیم بنشینند تا Ø±ÙˆØ Ùˆ روانشان شادمان گردد.
همینطور اردیبهشتگان، خردادگان، تیرگان، امردادگان، شهریورگان، مهرگان، آبانگان Ùˆ آذرگان را در امتداد ٠روانی رودخانه ÛŒ سرور Ùˆ شادمانی جشن Ù…ÛŒ گرÙتند.
به گونه ای Ú©Ù‡ ملاØظه Ù…ÛŒ کنیم، تمامی سال را در روزگاران ٠نیاکانمان، از آغاز تا پایان مرور کردیم Ùˆ خوشبختانه چیزی جزء جشن Ùˆ سرور ندیدیم Ùˆ ناله Ùˆ گریه Ùˆ زاری، گویی با نیاکانمان بیگانه بود Ùˆ Ú†Ù‡ بهتر Ú©Ù‡ بیگانه بود Ùˆ غم را گویی درسرسرای آنها مکانی نبوده است Ùˆ Ú†Ù‡ سزاوارتر Ú©Ù‡ سرسرای آنها، همواره شادی را آغوش باز کرده بود.
اما همانگونه Ú©Ù‡ در بالا اشاره رÙت ،در بین ٠این جشن های ماهانه، دیگان را مرتبه ای بس بالا بلند است. زیرا این جشن بنام اهورامزدا کاکل ٠هستی است.
در ماه ٠دی، علاوه بر دی روز از ماه دی، روزهای ٠هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ٠ماه ٠دی ٠زرتشتی را جشن می گیرند که به ترتیب دی به آذز، دی به مهر و دی به دین نام دارد.
ابو ریØان ٠بیرونی درآثار الباقيه در باره ÛŒ دیماه Ùˆ روز ٠دی از ماه ٠دی Ù…ÛŒ نویسد:
" دي ماه نخستين روز آن خرم روز است Ùˆ اين روز Ùˆ اين ماه هر دو بنام خداوند است Ú©Ù‡ هرمزد ناميده شده يعني پادشاه Øکيم Ùˆ صاØب راي Ùˆ Ø¢Ùريدگار . در اين روز عادت ايرانيان چنين بود Ú©Ù‡ پادشاه از تخت پايين مي آمد Ùˆ جامه سÙيد مي پوشيد Ùˆ در بيابان بر Ùرشهاي سÙيد مي نشست Ùˆ دربانها Ùˆ Ù…ØاÙظان را Ú©Ù‡ هيبت پادشاه به آنهاست کنار مي راند Ùˆ هر کس Ú©Ù‡ مي خواست پادشاه را ببيند خواه دارا يا نادار بدون هيچگونه Øاجب Ùˆ مانع به نزد شاه مي رÙت Ùˆ با او Ú¯Ùتگو مي کرد Ùˆ در اين روز پادشاه با برزگران مجالست مي نمود Ùˆ در ÙŠÚ© سÙره با آنها غذا مي خورد Ùˆ مي Ú¯Ùت من امروز مانند ÙŠÚ©ÙŠ از شماها هستم Ùˆ با شما برادرم زيرا دوام Ùˆ پايداري دنيا به کارهاي است Ú©Ù‡ با دست شما انجام مي شود Ùˆ امنيت مملکت نيز با شاه است نه شاه را از رعيت گريزي است Ùˆ نه رعيت را از شاه Ùˆ چون Øقيقت امر چنين باشد پس من Ú©Ù‡ پادشاه هستم با شما برزگران برادر مي باشم Ùˆ مانند دو برادر مهربان خواهيم بود"
دیگان ٠اهورایی بر همه ÛŒ ایرانیان، Ùرخنده باد!
....
دیگان ٠اهورایی شاد باد
اØمد پناهنده
یاد آوری:
دیگان، دی روز از ماه ٠دی است که در اول ٠دی ماه زرتشتی برگزار می شود.
ولی امروز این جشن نه در اول دی، بلکه در بیست و پنجم آذر ماه کنونی برگزار می گردد. دلیل این اختلا٠زمان ٠بر گزاری دیروز با امروز، تغییر سال شمار نیاکانمان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه و هر ماه به سی روز تقسیم می شده است. اما امروز شش ماه اول ٠سال به سی و یک روز و پنج ماه بعدی به سی روز و ماه آخر سال به بیست و نه روز واگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم می گردد. به همین دلیل جشن ٠دیگان، نسبت به سال شمار دیروز، شش روز جلوتر، یعنی بیست و پنجم آذر ماه برگزار می شود که این روز منطبق با روز ٠اول ٠دی ماه، در دوران ٠نیاکانمان است.
*****
به این می اندیشم که چه ایّام ٠شاد و شادابی، در روزگاران ٠نیاکانمان، در گردش و چرخش بود.
چه شادمانروزانی از پی ٠هم، غنچه ی خنده را بر لبان ٠مادران و پدران ٠مان باز می کرد و شادی ٠پر نشاط ٠شادابی را در چهره شان نقاشی می کرد.
Ùˆ یا Ú†Ù‡ Ù„Øظات ٠پر شور ٠شاد گویی، شاد خوانی، شاد خواری Ùˆ شاد رقصی، جمع ٠شادابشان را شاد کام Ù…ÛŒ کرد.
گویی شادمانی رودخانه ای بود روان که در مسیرش، هر خانه و خانواده را سَرَک می کشید و پیاپی آنها را از شادی و شادمانی سیراب می کرد.
گویی همگی به یک قانون نانوشته باورمند بودند که از هر چه غم و اندوه و ناله و گریه است، بی انتها بدور باشند و هر جا که شادی و شادمانی است و خنده و خشنودی، بی درنگ به استقبالش بشتابند.
Ùرقی نمی کرد ایامشان در زمستان Ù…ÛŒ گذرد یا بهار، در گرمای تابستان بسر Ù…ÛŒ برند یا در خزان ٠پاییز.
در همان شروع Ùˆ آغاز ٠دمیدن زمستان ٠سرد Ùˆ سخت، جشن ٠بزرگی بر پا Ù…ÛŒ داشتند Ùˆ بر انجماد Ùˆ برودت، هجوم Ù…ÛŒ بردند Ùˆ شب را خوار Ùˆ نور را عزیز Ù…ÛŒ داشتند. زیرا اولین روز ٠هر ماه، روز ٠اهورامزدا است Ùˆ به عبارت ٠دیگر، روز ٠اول ٠زمستان ٠نیاکانمان، دی روز از ماه ٠دی بود. Ùˆ چون نام ٠روز با نام ٠ماه، همنام Ù…ÛŒ شد، آن روز را جشن Ù…ÛŒ نامیدند Ùˆ جشن Ù…ÛŒ گرÙتند.
ویژگی ٠این جشن در بین جشن های ٠چهارگانه ی دیگان در این است که این جشن چون بنام اهورامزدا است، در نزد نیاکانمان با بی همتایی شکوهمندی برگزار می شده است. زیرا این شادی و سرور ٠بی بدیل، پیام ٠آغازین روز ٠پیروزی نور بر تاریکی را به عاشقان روشنایی مژده می دهد.
به عبارت دیگر مادران Ùˆ پدران ٠باستانی مان، از همان شب Ùˆ روز ٠شروع ٠زمستان، با شادمانی آغاز Ù…ÛŒ کردند تا به جشن ٠دی به آذر، سپس دی به مهر Ùˆ پس از آنها دی به دین برسند Ùˆ بهمن گان ٠در راه را به انتظار بنشینند Ùˆ سده را آتش بیاÙروزند. در سپندار مذ به عشق زمین Ùˆ زن، سمبل های ٠بارداری را ترانه بخوانند تا چهارشنبه سوری ٠سور Ùˆ سرور ٠آتش Ùرارسد Ùˆ با پرواز از روی شعله های آتش، در خانه ÛŒ نوساز ٠طبیعت Ùرود آیند Ùˆ نوروز را روزی نو آغاز کنند.
آنگاه در تولد ٠پیام آور Ù " Ú¯Ùتار ٠نیک، کردار ٠نیک Ùˆ پندار نیک " ٠پیامبر ٠خرد، آشو زرتشت، عید ٠بزرگ بر پا دارند Ùˆ سپس با لبخند Ù Ú¯Ù„ و٠گیاه Ùˆ آواز ٠پرندگان، در شادابی ٠نسیم ٠دل انگیز ٠بهار، سÙره را در چمن زاران پهن کنند Ùˆ همسایه جویباران، آبشاران را به تماشا بنشینند Ùˆ چون کبوتری گردن Ùراز، معشوق ٠جگر سوزشان را در سبزه زاران، چرخشی مستانه بزنند Ùˆ سیزده ÛŒ سبز ٠سرور Ùˆ سر سبزی را بدری جانانه کنند Ùˆ پس از آن در Ùروردین روز از Ùروردین ماه، مهمان ٠روان های پاک ٠رÙتگان شوند Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی را با آنها به تقسیم بنشینند تا Ø±ÙˆØ Ùˆ روانشان شادمان گردد.
همینطور اردیبهشتگان، خردادگان، تیرگان، امردادگان، شهریورگان، مهرگان، آبانگان Ùˆ آذرگان را در امتداد ٠روانی رودخانه ÛŒ سرور Ùˆ شادمانی جشن Ù…ÛŒ گرÙتند.
به گونه ای Ú©Ù‡ ملاØظه Ù…ÛŒ کنیم، تمامی سال را در روزگاران ٠نیاکانمان، از آغاز تا پایان مرور کردیم Ùˆ خوشبختانه چیزی جزء جشن Ùˆ سرور ندیدیم Ùˆ ناله Ùˆ گریه Ùˆ زاری، گویی با نیاکانمان بیگانه بود Ùˆ Ú†Ù‡ بهتر Ú©Ù‡ بیگانه بود Ùˆ غم را گویی درسرسرای آنها مکانی نبوده است Ùˆ Ú†Ù‡ سزاوارتر Ú©Ù‡ سرسرای آنها، همواره شادی را آغوش باز کرده بود.
اما همانگونه Ú©Ù‡ در بالا اشاره رÙت ،در بین ٠این جشن های ماهانه، دیگان را مرتبه ای بس بالا بلند است. زیرا این جشن بنام اهورامزدا کاکل ٠هستی است.
در ماه ٠دی، علاوه بر دی روز از ماه دی، روزهای ٠هشتم، پانزدهم و بیست و سوم ٠ماه ٠دی ٠زرتشتی را جشن می گیرند که به ترتیب دی به آذز، دی به مهر و دی به دین نام دارد.
ابو ریØان ٠بیرونی درآثار الباقيه در باره ÛŒ دیماه Ùˆ روز ٠دی از ماه ٠دی Ù…ÛŒ نویسد:
" دي ماه نخستين روز آن خرم روز است Ùˆ اين روز Ùˆ اين ماه هر دو بنام خداوند است Ú©Ù‡ هرمزد ناميده شده يعني پادشاه Øکيم Ùˆ صاØب راي Ùˆ Ø¢Ùريدگار . در اين روز عادت ايرانيان چنين بود Ú©Ù‡ پادشاه از تخت پايين مي آمد Ùˆ جامه سÙيد مي پوشيد Ùˆ در بيابان بر Ùرشهاي سÙيد مي نشست Ùˆ دربانها Ùˆ Ù…ØاÙظان را Ú©Ù‡ هيبت پادشاه به آنهاست کنار مي راند Ùˆ هر کس Ú©Ù‡ مي خواست پادشاه را ببيند خواه دارا يا نادار بدون هيچگونه Øاجب Ùˆ مانع به نزد شاه مي رÙت Ùˆ با او Ú¯Ùتگو مي کرد Ùˆ در اين روز پادشاه با برزگران مجالست مي نمود Ùˆ در ÙŠÚ© سÙره با آنها غذا مي خورد Ùˆ مي Ú¯Ùت من امروز مانند ÙŠÚ©ÙŠ از شماها هستم Ùˆ با شما برادرم زيرا دوام Ùˆ پايداري دنيا به کارهاي است Ú©Ù‡ با دست شما انجام مي شود Ùˆ امنيت مملکت نيز با شاه است نه شاه را از رعيت گريزي است Ùˆ نه رعيت را از شاه Ùˆ چون Øقيقت امر چنين باشد پس من Ú©Ù‡ پادشاه هستم با شما برزگران برادر مي باشم Ùˆ مانند دو برادر مهربان خواهيم بود"
دیگان ٠اهورایی بر همه ÛŒ ایرانیان، Ùرخنده باد!