دکتر اØمد پناهنده / عشق به زمین Ùˆ زن در اسÙندگان، عشق اÙشان باد
ملتی Ú©Ù‡ جشن های ملی Ùˆ Ùراملی اش چون نوروز، مهرگان Ùˆ سده Ùˆ Ùˆ Ùˆ قدمتش به هزاران سال Ù…ÛŒ رسد Ùˆ هر روز از ماهشان را Ú©Ù‡ با نام روز یکی Ù…ÛŒ شد، جشن Ù…ÛŒ گرÙتند، آیا پذیرÙتنی است جشنی را بنام عشق اجرا نکنند؟
زمان درازی است Ú©Ù‡ ذهن ٠من، روی این مدار اندیشه Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ چگونه Ù…ÛŒ شود کشوری چون ایران با آن Ùرهنگ ٠گوهرآÙرین Ú©Ù‡ زلالی ٠الماسش چشمها ÛŒ جهانیان را خیره کرده است Ùˆ سراسر ایاّمش در زمان باستان بر بستر ٠شاد خوانی Ùˆ شاد خواری Ùˆ شادگویی Ùˆ شاد رقصی، سÙره شادمانی پهن کرده بود Ùˆ غم را در سر سرای کاشانه شان مکانی نبوده است Ùˆ Øتی در مرگ عزیزان ٠از دست رÙته خود لباس سÙید Ù…ÛŒ پوشیدند وباور داشتند Ú©Ù‡ شادی Ù Ùرو Ø®Ùته درعزیز از دست رÙته را بایستی در زندگان Ø´Ú©ÙˆÙا کرد، جشنی بنام عشّاق نداشته باشند؟
ملتی Ú©Ù‡ جشن های ملی Ùˆ Ùراملی اش چون نوروز، مهرگان Ùˆ سده Ùˆ Ùˆ Ùˆ قدمتش به هزاران سال Ù…ÛŒ رسد Ùˆ هر روز از ماهشان را Ú©Ù‡ با نام روز یکی Ù…ÛŒ شد، جشن Ù…ÛŒ گرÙتند، آیا پذیرÙتنی است جشنی را بنام عشق اجرا نکنند؟
در Øالی Ú©Ù‡ هر جشنی Øکایت از شادی Ùˆ شادمانی Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ سرلوØÙ‡ اش عشق Ùˆ دلدادگی Ùˆ دلباختگی است.
ملتی Ú©Ù‡ پیامبر ٠خردش آشو زرتشت با پیام گوهرین وجاودانه اش Ú¯Ùتار نیک، کردار نیک Ùˆ پندار نیک را عالم گیر کرده است Ú©Ù‡ از آن پیامها چیزی جزء عشق نمی چکد آیا Ù…ÛŒ شود قبول کرد Ú©Ù‡ روزی را بنام عشق در تاریخ خود
نداشته باشند؟
ملتی Ú©Ù‡ سرزمینش رستنگاه Ú¯Ù„ سرخ Ùˆ لاله Ùˆ شقایق است Ùˆ گلاب Ù Ú¯Ù„ سرخ ٠قمصرش، قمزها Ùˆ قر کمرها را در شادمانی ٠نشاط انگیز ٠سرور ٠سبز ٠جشن ها Ùˆ اعیاد، گلاب باران Ù…ÛŒ کند، آیا سزاوار است Ú©Ù‡ جشنی بنام عشق نداشته باشد در Øالی Ú©Ù‡ Ú¯Ù„ سرخ، سمبل عشق آتشین است.
آخر چطور ممکن است کشورهای نوبنیاد از نظر تاریخی در مقایسه با تاریخ ایران که بسیاری از اعیاد ایرانی را وارد تقویم خود کرده اند، جشنی بنام عشق داشته باشند اما میعادگاه ٠جشن های ٠سالار ٠جهانی که لبریز از عشق و شیدایی است، جشنی بنام عشق نداشته باشد؟
Ùراموش نکنیم Ú©Ù‡ این Ùرهنگ Øاکم امروزی بر کهن دیارمان ایران، Ùرهنگی نیست Ú©Ù‡ پدران Ùˆ مادران ٠دوران باستانی Ùˆ پادشاهی مان تا مقطع Ù Øمله گراز وار تازیان به ایران، آن را گرامی Ù…ÛŒ داشتند Ùˆ در زندگی ٠روزمره شان جاری Ù…ÛŒ کردند بلکه به گواهی تاریخ ٠مختصری Ú©Ù‡ از آن زمان مانده است Ùˆ آثار Ùˆ کاوش های باستان شناسی، همگی مؤید ٠شادی Ùˆ شادمانی Ùˆ شادخواری Ùˆ شادخوانی Ùˆ شادگویی ٠نیاکانمان را در دوران قبل از تازش ٠تازیان گواهی Ù…ÛŒ دهند Ùˆ گزارش Ù…ÛŒ کنند.
از طر٠دیگر از یاد نبریم Ú©Ù‡ تازش ٠تازیان به ایران Ùˆ پس از آن Øمله Ùˆ هجوم اقوام ÙˆØØ´ÛŒ Ùˆ بیابانگرد ٠ترک Ùˆ تاتار Ú©Ù‡ با شهرنشینی میانه ای نداشتند، بر Ùرهنگ وتمدن ٠شهرنشینی تاختند Ùˆ بی شمار آثار Ùرهنگی Ùˆ تمدنی را یا نابود کردند Ùˆ یا در Øریق آتش سوزانند Ùˆ به جای آن Ùرهنگ ٠بیابان گردی Ùˆ ناله Ùˆ مصیبت Ùˆ جÙر دادن خود را رواج دادند.
کاÙÛŒ است در این باره، اÙاضات ٠ابله Ùˆ جنون مرد ٠تاریخ، Ù…Øمد غزالی را از نظر بگذارنیم تا مشخص گردد این راهزنان ونابودکنندگان Ù Ùرهنگ ٠ایران، با Ú†Ù‡ جدّیتی، خواهان Ù…ØÙˆ جشن های ایرانیان بودند.
" منکرات بازارها در نیمه سده پنجم هجری این است Ú©Ù‡ Ú†Ù†Ú¯ Ùˆ چغانه Ùروشند، اسباب بازی Ùروشند برای کودکان در عید، شمشیر Ùˆ سپهر Ùروشند برای نوروز Ùˆ بوق ÙسÙالین برای سده..."
سپس ادامه می دهد.
" اما اسباب بازی Øرام است. Ùˆ آنچه برای سده Ùˆ نوروز Ùروشند، مخال٠شرع است Ùˆ از این جهت نشاید.
آراستن بازار به سبب ٠نوروز و تکلّ٠های ٠نو ساختن برای نوروز نشاید.
بلکه نوروز و سده باید که مندرس شوند و کسی نام آنها نبرد.
Øتی گروهی از سل٠گÙتند Ú©Ù‡ روزه باید داشت Ùˆ شب ٠سده چراغ نباید گرÙت تا اصلأ آتش نبینند Ùˆ نشاید Ú©Ù‡ نام این روزها برند به هیچ وجه.
بلکه آنها را با روزهای دیگر برابر باید داشت و شب ٠سده هم همچنین، چنانکه از آن، نام و نشان نماند"
و یا در کتاب کیمیای ضلالت نعره می کشد که:
" ایرانیان جشن نوروز و سده را نگیرند! چراغانی نکنند! لباس نو نپوشند! بر عکس عزاداری کنند تا مجوس از بین برود!"
امروز ادامه دهنده Ùˆ رهرو ٠راستین ٠آن شیخ ٠ابله، خراÙÙ‡ پرست Ùˆ جنون نگر، آخوندی مرتجع بنام خزعلی اظهار Ù„Øیه Ù…ÛŒ کند:
" روزی به آیت الله جنتی Ú©Ù‡ از رÙقای خوب من است Ú¯Ùتم Ú©Ù‡ چرا مردم جوانه زدن درختان را در بهار جشن Ù…ÛŒ گیرند ولی روزی را Ú©Ù‡ پیامبر اکرم دستان علی را به عنوان جانشین خود به آسمان بلند Ù…ÛŒ کند، همچون نوروز جشن نمی گیرند..." Ùˆ اÙاضات خود را چنین ادامه Ù…ÛŒ دهد " علی اگر پرسید جوانه درخت، عید اول بود Ùˆ من عید دوم Ú†Ù‡ خواهیم Ú¯Ùت... به واقع آیا صØÛŒØ Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ جوانه زدن درختان را جشن بگیریم ولی روز عید غدیر را به عنوان عیدی بزرگ قلمداد نکنیم...شماها باید زمینه را برای اعلام کردن غدیر به عنوان عید بزرگ شیعیان Ùراهم آورید. اگر در نوروز به Ùرزندان خود 100 تومان عیدی Ù…ÛŒ دهید در غدیر 500 تومان بدهید. اگر در نوروز برای خانواده خود Ùˆ همسرتان لباس هشت هزار تومانی Ù…ÛŒ خرید برای عید غدیر لباس پانزده هزار تومانی تهیه کنید. در این صورت بچه ها Ùˆ خانواده ها شجاع Ù…ÛŒ شوند Ùˆ تبدیل به امثال رجایی Ùˆ باهنر خواهند شد Ùˆ درعین عظمت همچون رجایی سوار اتوبوس خواهند شد".
ملاØظه Ù…ÛŒ کنیم Ú©Ù‡ در طول تاریخ، این جرثومه های ضد شادی Ùˆ شادمانی Ùˆ شادخواری برای Ù…ØÙˆ کردن آن جشن های سالار ٠شادی بخش Ùˆ شادمانی گستر، با تمامی قوا کوشیدند تا جای آنها Ùرهنگ عزا Ùˆ ناله Ùˆ سینه زدن Ùˆ قمه زدن را در جامعه نهادینه کنند.
یاد آوری چنین ترشØاتی از ذهن علیل Ùˆ بیماری چون غزالی Ùˆ خزعلی Ùˆ ...نمونه مشتی از خروار است.
Øال با این نمونه ها تصوّر کنیم چنین بیماران Ùˆ بیگانه پرستان، در طول Ùˆ عرض تاریخ، Ú†Ù‡ جنایاتی در ØÙ‚ Ù Ùرهنگ ٠ایرانزمین مرتکب شده اند.
Ùهمیدن این موضوع سخت نخواهد بود Ú©Ù‡ امروز بسیاری از اعیاد، جشن Ùˆ سرور، شادی Ùˆ شادمانی Ùˆ نشاط Ùˆ رقص Ùˆ پایکوبی ٠نیاکانمان، در زیر خروارها خراÙات ٠رواج داده شده، از دیده Ùˆ سÙره شادمانی ما پنهان مانده اند Ú©Ù‡ تا دیروز جشن های بزرگ Ùˆ Ùراملی مهرگان Ùˆ سده نیز، چنین سرنوشتی داشتند اما چندی است Ú©Ù‡ این اعیاد به همّت ٠زنان Ùˆ مردان ٠پاک سرشت Ùˆ Ùرهنگ دوست، از زیر آوارهای قرون اعصار بیرون کشیده شده Ùˆ پای در خانه ها، معابر، بامها Ùˆ شهرها Ùˆ روستاها گذاشته Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی Ùˆ شادخوانی را سÙره شادخواری زینت گسترده است.
اما هنوز همّت بزرگ ٠این Ùرهنگ زنان ومردان از نتایج سØر است باش تا به همّت ٠ادامه دهندگان این همّتسالار زنان Ùˆ مردان، دولت اعیاد Ùˆ جشن Ùˆ سرور ٠دیگر، از زیر آوار ٠خراÙات ٠قرون اعصار بدمد Ùˆ بیرون در آید.
بر کسی پوشیده نیست Ú©Ù‡ امروز یکی از بزرگترین عید جهانی " تولد Ù…Ø³ÛŒØ " است Ú©Ù‡ علاقه مندانش در سراسر جهان با شکوه هر Ú†Ù‡ تمامتر آن را برگزار Ù…ÛŒ کنند. غاÙÙ„ از اینکه بدانند، چنین روزی، روز تولد عیسی Ù…Ø³ÛŒØ Ù†ÛŒØ³Øª Ùˆ هنوز هم به درستی معلوم نشده است Ú©Ù‡ عیسی Ù…Ø³ÛŒØ Ø¯Ø± Ú†Ù‡ روزی از سال به دنیا آمده است.
به عبارت دیگر روز 25 دسامبر، روز واقعی زاده شدن عیسی Ù…Ø³ÛŒØ Ù†ÛŒØ³ØªØŒ بلکه روز تولد میترا یا مهر است.
تا امروز هم، Ù…Øققین جهان ٠مسیØیت Ùˆ غیره نتوانستند تاریخ ٠دقیق تولد Ù…Ø³ÛŒØ Ø±Ø§ پیدا کنند. دلیل اینکه روز تولد میترا را برای زادروز ٠عیسی Ù…Ø³ÛŒØ Ø§Ù†ØªØ®Ø§Ø¨ کردند، دلیلی است تاریخی Ú©Ù‡ آئین میترائیسم، قبل از ظهور Ù…Ø³ÛŒØ Ùˆ Øتی تا سال 354 میلادی آئین غالب امپراتوری رم بود.
" استیلای ٠کیش میترا در امپراتوری رم، چهار قرن تمام ادامه یاÙت تا اینکه کنستانتین امپراتور رم، آیین ٠مسیØت را به عنوان کیش رسمی امپراتوری اعلام کرد Ùˆ از آن پس مخالÙت با آیین میترایی شروع شد.
اما این کیش ٠جدید نتوانست Øتی با Øمایت امپراتوری بر Ù†Ùوذ چهارصد ساله میترائیسم خاتمه دهد Ùˆ در نهایت کوشید به جای جنگیدن با این کیش، با آن به تعامل Ùˆ همزیستی روی آورد. به همین منظور به جای تدوین سالروزها Ùˆ سنتهای جدید، کوشید همان سالروزها Ùˆ سنت های شناخته شده Ùˆ آشنای ٠میترایی را به مسیØیت منتقل کند Ú©Ù‡ معروÙترین آنها تعیین روز تولد عیسی Ù…Ø³ÛŒØ Ø¯Ø± 25 دسامبر است. Ùˆ این همان روزی است Ú©Ù‡ از صدها سال پیش از آن به عنوان روز تولد مهر ( خورشید ) در امپراتوری رم جشن گرÙته Ù…ÛŒ شد.
همین سازشکاری در مورد روز مقدس مسیØیت ( یکشنبه ) صورت گرÙت Ú©Ù‡ قبلاً روز مقدس میترا ( مهر ) بود Ùˆ به همین مناسبت روز خورشید نامیده Ù…ÛŒ شد Ú©Ù‡ هنوز هم عنوان روز خورشید را در زبان آلمانی Ùˆ انگلیسی تØت نام " زون تاگ " Ùˆ " سان دی " ØÙظ کرده است." (1)
همه این مقدمه چینی ها را انجام دادم تا یکی از جشن هایی Ú©Ù‡ پس از تازش ٠تازیان به ایران از ØاÙظه تاریخی ملت ایران پاک شده بود از زیر آوار ٠خراÙات بیرون بکشم.
بی گمان Ùرهنگ ٠گوهر Ø¢Ùرین Ùˆ سنن ٠سالار ٠ملی ٠ملت ٠ایران، سرشار است از جشن Ùˆ سرور Ùˆ شادمانی Ùˆ شاد خواری Ùˆ شادخوانی Ùˆ شاد گویی Ùˆ شاد رقصی.
Ùˆ Ùرهنگ عزا Ùˆ ماتم Ùˆ مصیبت Ùˆ گریه Ùˆ سینه زنی Ùˆ قمه زنی را در آن، جایگاهی نبوده Ùˆ نیست.
زیرا ایرانیان در هرماه، یک روز را به مناسبت هم نام شدن با ماه، جشن Ù…ÛŒ گرÙتند Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی Ù…ÛŒ کردند.
نام این جشن ها، در تاریخ ایرانیان Ùروردین گان، اردیبهشت گان، خردادگان، تیرگان، امردادگان، شهریورگان، مهرگان، آبانگان، آذرگان، دیگان، بهمن گان Ùˆ اسÙندگان ثبت شده است.
گذشته از این، در عهد نیاکانمان در ایران باستان، هر روزی از ماه نامی داشت.
به عنوان مثال روز اول هر ماه بنام اهورا مزدا بود، روز دوم بنام بهمن یا سرشت وخرد ٠پاک نام داشت، روز سوم بنام اردیبهشت یعنی سمبل پاکی Ùˆ راستی Ùˆ زلالی ٠خرد وجان ودل بود، روز چهارم بنام شهریور، نماد Ùرمانروایی، پادشاهی ودادگری بود علیه بیداد، روز پنجم بنام زمین یا سپندارمذ بود Ú©Ù‡ به عبارتی بنام ٠روز عشق درÙرهنگ ٠نیاکانمان ثبت شد.
زیرا زمین سمبل ٠زایش Ùˆ Ùروتنی Ùˆ عشق، تمامی زیباییها خود را بی هیچ توقعی تقدیم پاره های تن خود Ù…ÛŒ کند تا تمامی طول عمرشان را بهره ای به کام Ùˆ جان نوش کنند.
گلها این سمبل و نماد زیبایی و تماشایی ٠طبیعت ٠زمینی و امروز سمبل ٠عشق و عروسی و شادمانی و جشن ها و اعیاد، همگی هدایای زمین است به انسان که عشق بورزیم به زندگی و دوست بداریم یکدیگر را چون گلها.
بنابراین زمین این مادر Ø¢Ùریده های طبیعت Ú©Ù‡ این چنین همه پاره های جگرش را جهت خشنودی Ùˆ خوشØالی ما در طبق اخلاص بخشیده است جای دارد Ú©Ù‡ یک روز در سال را بنام سپندارمذ یا روز ارزانی عشق زمینی جشن بگیریم.
جشنی که نیاکانمان آن را در دل و جان ٠خود، با تمامی وجود گرامی می داشتند و در چنین روزی به یکدیگر هدیه می دادند.
این جشن در آن دوران باستان روز پنجم اسÙندماه برگزار Ù…ÛŒ شد زیرا نیاکانمان سال را به 12 ماه Ùˆ هر ماه را به سی روز تقسیم Ù…ÛŒ کردند اما به دلیل تغییراتی در تقویم ٠سال وماه، در دوره جدیدتر، روز سپندارمذ بر Øسب ٠تقویم جدید برابر است با 29 بهمن ماه امروزی.
ایرانیان باستان این جشن را روز پنجم اسÙند ماه تØت نام اسÙندگان برگزار Ù…ÛŒ کردند زیرا در این روز نام روز با نام ماه یکی Ù…ÛŒ شد.
دلیل اینکه این جشن را جشن زن هم Ú¯Ùته اند،این است Ú©Ù‡ هم زمین وهم زن سمبل بارداری، باروری وزایش هستند.
ابوریØان بیرونی Ù…ÛŒ نویسد:
" اسÙندارمذ Ùرشته موکل بر زمین است Ùˆ نیز زنهای عÙی٠٠رستگار Ùˆ شوهردوست Ùˆ خیرخواه...در زمان گذشته بویژه این روز، عید زنان بوده است Ùˆ در این عید مردان به زنان بخشش Ù…ÛŒ نمودند وهنوز این رسم در اصÙهان ودیگر شهرهای پهله ( شهرهای ناØیه مرکزی Ùˆ غرب ایرا Ù†) باقی مانده است "
همچنین ادامه می دهد:
" Ú©Ù‡ در این روز زنان بر تخت پادشاهی Ùرمان Ù…ÛŒ رانند، همه کارها نیز بدست مردان Ùˆ پسران انجام Ù…ÛŒ گرÙت "
اهمیت این موضوع امروز نیاز ٠جان ٠همه جانان وعاشقان Ù Ùرهنگ Ùˆ سنن شادی Ø¢Ùرین ٠ایران است Ú©Ù‡ هریک به Ùراخور Øال Ùˆ توان خود به تاریخ خود رجوع کند Ùˆ با همّتی بی همتا آن سنن Ùˆ Ùرهنگ ٠شادمانی گستر ٠نیاکانمان را از زیر خروارها خراÙات Ùˆ جهل Ùˆ جنون Ù Ùرهنگ بیابان گردان Ùˆ شترسالاران بیرون آورند.
هر چند امروز به Ø´Ú©Ù„ گسترده ای روز 25 بهمن ماه برابر 14 Ùوریه روز عشاق در مغرب زمین ثبت شده است اما برای ما ایرانیان روز واقعی عشق روز 29 بهمن ماه برابر 18 Ùوریه است.
روزی Ú©Ù‡ چندین سده قبل از والنتاین ٠امروزی در سراسر پهن دشت ٠بی کران سرای ایران، کران تا کران بنام روز سپندارمذ یعنی روز نماد عشق به زمین Ùˆ زن، جشن گرÙته Ù…ÛŒ شد.
هرچند عمل انسانی ٠والنتیوس، کشیش ٠رومی در زمان امپراتور ٠سخت گیر Ùˆ دیوانه ای بنام کلودیوس جهت جاری کردن خطبه عقد بین سربازان ٠از ازدواج Ù…Øروم شده قابل قدردانی است Ùˆ عاقبت جانش را در زندان ٠کلودیس بواسطه عاشق ٠دختر ٠زندانبان شدن از دست داد اما این اتÙاق تاریخی Ù…ÛŒ تواند Ùقط برای غربیها Ú©Ù‡ تاریخشان در قیاس با تاریخ کهن ٠ایران تهی از جشن Ùˆ سرور Ùˆ سروری وسرÙرازی است، Øائز اهمیت باشد.
زیرا عشقی که والنتیوس جانش را پی آن ازدست داد جزئی از عشقی است که نیاکانمان نسبت به سمبل بارداری و زایش طبیعت و به تبع آن زن ابراز می داشتند.
پس بیاییم مانند نورور Ùˆ مهرگان Ùˆ سده Ùˆ چهارشنبه سوری Ùˆ سیزده بدر، جشن اسÙندگان را Ú©Ù‡ جشن ٠عشق به زمین Ùˆ زن است این سمبلهای بی همتای ٠زایش Ùˆ بارداری Ùˆ باروری را به بزرگی آنها جشن بگیریم Ùˆ به شادمانی آنها شادمان تر، شادی Ùˆ شادگویی Ùˆ شادخوانی Ùˆ شادخواری کنیم.
سمبل های ٠زیبایی ٠طبیعت را به سمبل های زایش Ùˆ بارداری انسان هدیه کنیم Ùˆ سراپای وجودشان را Ú¯Ù„ اÙشان نماییم.
Ùروزان باد روز عشق به زمین Ùˆ زن! سمبل های بی همتای زایش، بارداری Ùˆ باروری در هر خانه Ùˆ کاشانه ای
این جÙستار ٠عشق گونه ارمغانی است به Ùرهنگ دوستبانوی ٠سالار، خانم آناهیتا شناس Ùˆ دختر نابغه شان آرمیتا گرامی Ú©Ù‡ هوش سرشارش سبب ساز مباهات جامعه ÛŒ انگلستان شده است
(1) بر گرÙته از نوشته ÛŒ دکتر شجاع الدین Ø´Ùا در کیهان ( چاپ لندن )
apanahan@t-omline.de
a_panahan@yahoo.de