/ دکتر اØمد پناهنده شادی Ùˆ شادمانی در جشن امردادگان ٠بی مرگ
" مرداد ماه Ú©Ù‡ روز Ù Ù‡Ùتم ٠آن مرداد روز است Ùˆ آن روز را به انگیزه ÛŒ پیش آمدن دو نام با هم جشن Ù…ÛŒ گرÙتند. معنای مرداد آن است Ú©Ù‡ مرگ Ùˆ نیستی نداشته باشد Ùˆ مرداد Ùرشته ای است Ú©Ù‡ به ØÙظ ٠گیتی Ùˆ اقامه ÛŒ غذاها Ùˆ دوایی Ú©Ù‡ اصل آن نبات است Ùˆ مزید جوع Ùˆ ضرر Ùˆ امراض هستند، موکل است."
--
امرداد ماه Ù…ÛŒ آید تا زندگی ٠بی مرگ ٠عاطÙÙ‡ ÛŒ سبز را بر عاشقان Ù Ú¯Ù„ Ùˆ آب Ùˆ آینه، جاودان، عشق باران کند.
---
شادی و شادمانی در جشن امردادگان ٠بی مرگی
دکتر اØمد پناهنده
به پاس زØمات ٠بی دریغ Ù Ùرهنگی Ùˆ شناساندن تاریخ ٠کهن Ùˆ معاصر به جوانان ٠ایرانزمین، این جÙستار ٠شادمانی ٠بی مرگی را به دوستان Ù Ùرزانه Ùˆ Ùاضلم خانم Ùˆ آقای لقمان گرامی تقدیم Ù…ÛŒ کنم.
تاریخ کهنسال، پر سرور Ùˆ غرور ایرانزمین، همانگونه Ú©Ù‡ در آثار ادیبان Ùˆ Ùرهنگ زنان Ùˆ Ùرهنگ مردان ایران آمده است، مشØون از شادی Ùˆ شادمانی Ùˆ جشن Ùˆ پایکوبی Ùˆ نشاط است.
هرچند در طول تاریخ، ایران، بیگانه گان، به دÙعات ٠گوناگون بر این سرزمین تاختند Ùˆ کشتند Ùˆ خوردند Ùˆ بردند Ùˆ ویران کردند Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی را بر مردم عزا نمودند. اما هر بار این Ùرهنگ شادی Ø¢Ùرین ٠پرشکوه ایرانیان بوده است Ú©Ù‡ توانسته است بر هر Ú†Ù‡ غم Ùˆ اندوه Ùایق آید Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی را در هر سرایی جاری Ùˆ در هر مکانی ساری کند.
بی گمان Ùرهنگ گوهر Ø¢Ùرین Ùˆ سنن ٠سالار ٠ملی ٠ملت ٠ایران، سرشار است از جشن Ùˆ سرور Ùˆ شادمانی Ùˆ شاد خواری Ùˆ شاد گویی Ùˆ شاد رقصی.
Ùˆ Ùرهنگ عزا Ùˆ ماتم Ùˆ مصیبت Ùˆ گریه Ùˆ سینه زنی Ùˆ قمه زنی را در آن، جایگاهی نبوده Ùˆ نیست.
زیرا ایرانیان در هرماه، یک روز را به مناسبت هم نام شدن با ماه، جشن Ù…ÛŒ گرÙتند Ùˆ شادی Ùˆ شادمانی Ù…ÛŒ کردند.
نام این جشن ها در تاریخ ایرانیان، Ùروردین گان، اردیبهشت گان، خردادگان، تیرگان، امردادگان، شهریورگان، مهرگان، آبانگان، آذرگان، دیگان، بهمن گان Ùˆ اسÙندگان ثبت شده است. بنابراین با برگزاری ٠این جشن های ماهانه Ùˆ در کنارشان جشن های با شکوه Ùˆ دلÙروز ٠نوروز Ùˆ سده Ùˆ یلدا Ùˆ چهار شنبه سوری Ùˆ . . . Ùˆ . . . Ùˆ . . . دیگر جایی برای ناله Ùˆ ماتم نبود Ú©Ù‡ امروز در جای جای ٠جان ٠جامعه، جار زده Ù…ÛŒ شود تا تمامی سال را زانوی غم Ùˆ ماتم بغل بگیرند Ùˆ بر نادانی Ùˆ بدبختی خود گریه Ùˆ زاری کنند.
وقتیکه نور Ùˆ روشنایی Ùˆ آتش، مظهر Ùˆ نماد ٠عشق ٠شورانگیز ٠شادمانی، در شب ٠شراب ٠ارغوانی، در باور های Ùرهنگ ٠گوهرآÙرین ٠نیاکانمان، در کهن دیار ٠جانان، سرزمین ایران نقش بسته بود، بر تاریکی وتیرگی Ùˆ سیاهی Ùˆ ظلمت بوده است Ú©Ù‡ دریده شوند Ùˆ از جای جای ٠جان ٠جامعه ÛŒ ٠جاندار ٠جانان، گور خود را Ú¯Ù… کنند.
Ùˆ بر خورشید روشنایی گستر بود Ú©Ù‡ سÙره ÛŒ نور Ùˆ گرما را در دلها، طبق طبق عشق Ùˆ شادابی Ùˆ شادمانی پهن کند.
پس بیهوده نیست Ú©Ù‡ سراسر ٠زندگی مردم ٠پهن دشت ٠ایرانزمین بر بستر شاد خوانی Ùˆ شاد خواری Ùˆ شاد گویی Ùˆ شاد رقصی، سÙره ÛŒ شادمانی پهن کرده بود Ùˆ غم را در سرسرای کاشانه ÛŒ نیاکانمان مکانی نبوده است Ùˆ Øتی در مرگ ٠عزیزان ٠خود لباس سÙید Ù…ÛŒ پوشیدند Ùˆ باور داشتند Ú©Ù‡ شادمانی Ù ÙروخÙته در عزیز ÛŒ از دست رÙته را باید در زنده گان Ø´Ú©ÙˆÙا کرد Ùˆ به همین مناسبت سراسر ٠ایام سال را با جشن Ùˆ سرور بدرقه Ù…ÛŒ کردند.
آری:
امرداد ماه Ùرا Ù…ÛŒ رسد Ùˆ گرمی Ùˆ پختگی همه سویه ÛŒ جهانش در اوج دلبر است.
طبیعت ٠سبز در این ماه ٠بی مرگی، تمامی ٠پاره های جگر خود را به بازار چشمان عرضه می کند.
Ùراوانی Ùˆ Ùزونی ٠آÙریده های ٠زمین، چشم Ùˆ دل عاشقان ٠زندگی ٠شاداب را Ø¢Ùتابی، نور Ù…ÛŒ گستراند Ùˆ ماهتاب را در شام ٠شب ٠شیدایان، برهنگی ماه را، چراغ، آویزان.
گلها، با پرهای رنگا رنگینشان، خندان، در باغ ٠پر طراوت ٠انار، عصاره ی دل انگیز ٠جانشان را در هوا معطر می کنند.
چلچله ها جوجه هایشان را به پر ٠پرواز بالغ Ù…ÛŒ کنند Ùˆ خود در آسمان اوج Ù…ÛŒ گیرند تا برای یاÙتن بهاری، به سرزمین ٠دیگر، مهاجرت کنند.
دریا ØŒ آرام Ùˆ رام، سینه ÛŒ آبی Ùˆ نیلگونش را پذیرای ٠ازدØام ٠عاشقان ٠آب است Ùˆ عطش ٠آÙتاب ٠داغ ٠درون ٠جان Ùعاشقان را در خنکی ٠خود، Ù…ÛŒ شوید Ùˆ رÙع عطش Ù…ÛŒ کند.
زیبا رویان، بال در گردن ٠عاشقان، ساØÙ„ ٠خیساب ٠شاداب را خرامان خرامان، در زیر نور مهتاب، عشق اÙشان، بذر ٠زندگی ٠شادمان Ù…ÛŒ پاشند تا عشق ٠جوان Ù Ùردا بشکÙد Ùˆ Ùرداهای دیگر را، عشقستانی از گلهای ٠همیشه عاشق ببخشند.
کرم های ٠ابریشم پس از پختگی Ùˆ رسایی زندگی ٠بیرونی، به گوشه ای در لای جای ٠برگ Ùˆ شاخه ها پناه Ù…ÛŒ برند تا دور از نگاه دیگران در پیله خود Ùرو روند Ùˆ خوابی خوش تا بهار آینده را به چشمانش بیاورند.
طراوت ٠سرشار ٠کوهسار Ùˆ جویبار، بی قراران ٠آب Ùˆ چمن Ùˆ چای زار را به خود Ùرا Ù…ÛŒ کشد تا در زلالی ٠آب، صÙای ٠چمنزار Ùˆ نسیم ٠معطر ٠چای زار، اکسیژن ٠بی مرگی امرداد را در جانشان Ùرو دهند Ùˆ شاداب، چون آینه Ùˆ آب صمیمیت ٠دلدادگی ٠زندگی سبز را، در سر سرای ٠عاشقان ٠بی قرار، عشق اÙشان کنند.
ستاره گان ٠بی شمار ٠آسمان ٠امردادگان، چون شهرهای پر زرق Ùˆ برق جهان، تمامی Ø³Ø·Ø Ø¢Ø³Ù…Ø§Ù† را چراغ Ùرش Ù…ÛŒ کنند Ùˆ ازدØام ٠چشمک ٠ستاره گان هر دلباخته ÛŒ بی قرار را نگار ٠رخ انار، در سÙره دل Ù…ÛŒ نشاند.
هوای ٠مطبوع ٠نبمه شبان ٠امرداد ماه، شب ٠زنده داران ٠عاشق Ù Ù…ÛŒ Ùˆ مستی را رÙخ، گلگون Ù…ÛŒ کند Ùˆ آواز ٠غزل ٠عشق را چون عسل در گوش ٠جان، شیرین Ùˆ شکربار، شهد Ù…ÛŒ ریزد.
آری:
امرداد ماه Ù…ÛŒ آید تا زندگی ٠بی مرگ ٠عاطÙÙ‡ ÛŒ سبز را بر عاشقان Ù Ú¯Ù„ Ùˆ آب Ùˆ آینه، جاودان، عشق باران کند.
*****
Ù…ÛŒ دانیم Ú©Ù‡ نیاکانمان در دوران باستان، هر روز را Ú©Ù‡ با نام ماه یکی Ù…ÛŒ شد آن روز را جشن Ù…ÛŒ گرÙتند.
بنا براین سوای جشنهای ملی Ùˆ Ùراملی ٠نوروز، سده، یلدا، سوری، سیزده بدر Ùˆ چند جشن دیگر، 12 جشن ماهانه بود Ú©Ù‡ در 12 ماه سال برگزار Ù…ÛŒ شد.
یکی از این جشن های دوازده گانه، جشن امردادگان بود Ú©Ù‡ در روز Ù‡Ùتم امرداد ماه زرتشتی برگزار Ù…ÛŒ گردید.
ولی امروز این جشن نه در Ù‡Ùتم، بلکه در سوم امرداد ماه برگزار Ù…ÛŒ گردد.
دلیل این اختلا٠٠زمان ٠بر گزاری ٠دیروز با امروز، تغییر سال شمار نیاکانمان در امروز است. زیرا در دوره باستان سال به دوازده ماه Ùˆ هر ماه به سی روز تقسیم Ù…ÛŒ شد. اما امروز شش ماه اول سال به سی Ùˆ یک روز Ùˆ پنج ماه بعدی به سی روز Ùˆ ماه آخر سال به بیست Ùˆ نه روز واگر سال کبیسه باشد به سی روز تقسیم Ù…ÛŒ گردد. به همین دلیل جشن امردادگان، نسبت به سال شمار دیروز، چهار روز جلوتر، یعنی سوم امرداد ماه برگزار Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ این روز منطبق با روز Ù‡Ùتم امرداد ماه، در دوران ٠نیاکانمان است.
بطوریکه ابوریØان بیرونی در آثارالباقیه در باره نگهبانی امشاسپند امرداد از گیاهان Ù…ÛŒ گوید:
" مرداد ماه Ú©Ù‡ روز Ù Ù‡Ùتم ٠آن مرداد روز است Ùˆ آن روز را به انگیزه ÛŒ پیش آمدن دو نام با هم جشن Ù…ÛŒ گرÙتند. معنای مرداد آن است Ú©Ù‡ مرگ Ùˆ نیستی نداشته باشد Ùˆ مرداد Ùرشته ای است Ú©Ù‡ به ØÙظ ٠گیتی Ùˆ اقامه ÛŒ غذاها Ùˆ دوایی Ú©Ù‡ اصل آن نبات است Ùˆ مزید جوع Ùˆ ضرر Ùˆ امراض هستند، موکل است."
خیام در نوروز نامه می نویسد:
"مرداد ماه یعنی خاک، داد ٠خویش بداد از بَرها ومیو های پخته Ú©Ù‡ در ÙˆÛŒ به کمال رسد Ùˆ نیز هوا در ÙˆÛŒ مانند غبار ٠خاک باشد Ùˆ این ماه میانه تابستان بود Ùˆ قسمت او از Ø¢Ùتاب، مر برج اسد را باشد. "
این جشن سزاوار ٠شادمانی ونشاط ٠بی مرگی، امروز به غلط تØت نام مردادگان، در بین مردم رایج است. زیرا مرداد به معنی نیستی Ùˆ مرگ است اما وقتیکه Øر٠ال٠در اول آن قرار Ù…ÛŒ گیرد آن را Ù†ÙÛŒ Ù…ÛŒ کند Ùˆ به بی مرگی Ùˆ جاودانگی، تغییر معنی Ù…ÛŒ دهد.
زیرا امرتات در زبان اوستایی Ùˆ امرداد در زبان پهلوی، از ششمین امشاسپندان Ùˆ یکی از صÙات اهورامزدا در گات ها است Ú©Ù‡ دلالت بر بی مرگی Ùˆ جاودانگی Ùˆ زوال ناپذیری اهورا مزدا دارد.
امشاسپند ٠جاودانگی ٠امرداد همواره در کنار امشاسپند ٠رسایی ٠خرداد، نگهبان آب و گیاه هستند.
بطوریکه در گزارش دÙتر پهلوی ٠بندهشن، پیرامون نگهبانی امشاسپند ٠امرداد از گیاهان، چنین Ù…ÛŒ خوانیم:
" امرداد ٠بی مرگی، سرور ٠گیاهان ٠بی شمار است. زیرا او را به گیتی، گیاه خویش است. گیاهان را برویاند Ùˆ رمه ÛŒ گوسÙندان را اÙزاید. زیرا Ø¢Ùریدگان از او خورند Ùˆ زیست کنند. به Ùرش کرت ( روز رستاخیز ) نیز انوش ( بی مرگی ) را از امرداد آرایند. کسی Ú©Ù‡ گیاه را آرامش بخشد یا بیازارد، آنگاه امرداد از او آسوده یا آزرده بود. او را همکار ر َشن ( ایزد عدالت ) اشتار ( ایزد بانوی راستی Ùˆ درستی ) Ùˆ زامیاد ( ایزد زمین ) است."
و در این باره در زراتشت نامه چنین سروده شده است:
Ú†Ùˆ Ú¯Ùتار خردادش آمد به سر
همان گاه امرداد شد پیش تر
سخن Ú¯Ùت در باره رستنی
که زرتشت گوید ابا هر تنی
نباید به بیداد کردن تباه
به بیهوده بر کندن از جایگاه
کزو راØت مردم Ùˆ چار پاست
تبه کردن او، نه راه خداست
آری:
وقتی آب است، زندگی موج می زند
روییدنی سبز می شود
باغ و بوستان پر گل و بر
چارپایان سیر و پروار
آدمیان از شادی سرشار
و این است رمز جاودانگی
apanahan@t-online.de
a_panahan@yahoo.de