از سياست هاي كلي خانه ادبيات، تعامل Ùˆ هم دلي است/Ù…Øمدسرور رجایی؛ مدیر اجرایی خانه ادبیات
اشاره: امسال خانه ادبیات اÙغانستان نتوانست پنجمین جشن واره «قند پارسی» را Ú©Ù‡ به شعر Ùˆ داستان جوان اÙغانستان Ù…ÛŒ پرداخت، در ایران برگزار کند. به جز آن، انتشار مجله ادبی این نهاد غیردولتی به نام «Ùرخار» یک سالی است Ú©Ù‡ متوق٠شده است. بازگشت سید Ù…Øمدضیا قاسمی، دبیر خانه ادبیات به اÙغانستان نیز شایبه بی سرنوشت رها شدن Ùعالیت های این نهاد ادبی را در ایران تداعی Ù…ÛŒ کرد.
این دغدغه ها سبب شد در در Ú¯Ùتوگویی با Ù…Øمدسرور رجایی، مدیر اجرایی خانه ادبیات اÙغانستان در ایران، از چندوچون تلاشهای خانه ادبیات در یک سال گذشته Ùˆ نیز برنامه های آینده آن جویا شویم. رجایی در Ú¯Ùتوگویی Ú©Ù‡ در Ù¾ÛŒ میآید، با ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù„Ø§ÛŒÙ„ تعطیلی جشنواره «قند پارسی» Ùˆ «Ùرخار»، از برنامه هایی سخن Ú¯Ùت Ú©Ù‡ هم اکنون این خانه ادبیات در ایران برگزار Ù…ÛŒ کند Ùˆ نویدهایی نیز برای تداوم Ùعالیت ادبی این نهاد Ùرهنگی در ایران Ùˆ اÙغانستان داد.
*به عنوان مدير اجرايي خانه ادبیات اÙغانستان در ایران، برنامه های پیش روی خانه ادبیات را ØªØ´Ø±ÛŒØ Ùرمایید.
همان گونه كه همه مي دانند، خانه ادبيات اÙغانستان، يك نهاد غير دولتي است وهمواره برنامه هايش را به دور از مسايل سياسي برابر با خواست هاي ملي Ùˆ Ùرهنگي مردم اÙغانستان دنبال كرده Ùˆ مي كند . با اين هد٠سعي ما بر اين است كه زمينه اي را Ùراهم سازيم كه مردم هر سه كشور Ùارسي زبان اÙغانستان، ايران Ùˆ تاجيكستان بيشتر از پيش از هم ديگر شناخت پيدا کنند. در اين راستا، برنامه هاي جلسه نقد Ùˆ بررسي شعر شاعران جوان هر Ù‡Ùته در مركز Ø¢Ùرينش هاي ادبي Øوزه هنري برگزار مي شود Ùˆ در Ù‡Ùته پاياني هر ماه نيز مجموعه شعر يا مجموعه داستان شاعران Ùˆ نويسندگان اÙغان با Øضور منتقدان ايراني Ùˆ اÙغان بررسي مي شود. در ضمن برنامه هاي Ùرهنگي Ù€ هنري را در دستور كار داريم كه بهتر است بعد از اجرايي شدنش درباره اش Øر٠بزنيم . البته در نخستین برنامه از این سری برنامه ها، خانه ادبيات اÙغانستان در جمعه 14 جدی (دی) برنامه اي دارد با نام «روايت همدلي» با همكاري Ùرهنگ سراي Ø¢Ùتاب در باقرآباد شهرري كه اولين برنامه مشترك مهاجران اÙغان در اين منطقه مهاجر پذير تهران است. هم چنین قرار است شب شعر اÙغانستان را در تهران با همكاري يكي از مراكز Ùعال ادبي تهران برگزار کنیم. در اين مورد، با استادان Ùˆ شاعران داخل Ùˆ خارج هم Ùكري شده است Ùˆ اميدواريم به مرØله اجرا برسد. در اين جا مي خواهم اين خبر را هم بگويم Ùˆ شما هم منتظر باشيد كه خانه ادبيات اÙغانستان، عيدي مناسبي پيش از Ùرا رسيدن سال نو خورشيدي 1387 به اهالي Ùرهنگ Ùˆ ادب اÙغانستان Ùˆ Ùارسي زبانان منطقه پیش Ú©Ø´ خواهد كرد .
*اين عيدي چه مي تواند باشد ؟
اجازه دهيد بعد درباره اش Øر٠بزنيم؛ اگر بگويم كه عيدي سال نو نمي شود .
*چرا پنجمین جشن واره قند پارسی امسال برگزار نشد؟
خانه ادبيات اÙغانستان اÙتخار دارد كه با تمام مشكلات Ùˆ نبود امكانات، چهار دوره جشن واره ادبي قند پارسي را برگزار كرد. دوستان ما خوب مي دانند كه جشن واره قند پارسي به يك جريان ادبي قابل اعتنا براي تمام شاعران ونويسندگان جوان اÙغانستان تبديل شده بود. با توجه به وعده هاي مسؤولان دولتي اÙغانستان وعلاقهمندي اعضاي خانه ادبيات، دوست داشتيم اين جريان به راه اÙتاده، در داخل اÙغانستان راهش را بپيمايد . بازگشت دبير خانه ادبيات اÙغانستان، سيد Ù…Øمد ضيا قاسمي هم در راستاي اين هد٠بود .اگر Ú†Ù‡ خبرهاي خوش آيندي از كابل براي ما Ùˆ Ùعاليت هاي Ùرهنگي خانه ادبيات در ماه هاي آينده به گوش مي رسد، ولي اين نگراني را هم ايجاد كرده كه نكند مسؤولان Ùرهنگي دولت ما وعده هاي شان را از ياد برده با شند . ما دوست داشتيم كه پنجمين دوره اين جشن واره را در كابل بر گزار كنيم، ولي بنا بر مشكلاتي ميسر نشد. به عنوان مدير اجرايي اين خانه، اين اميدواري را دارم كه در سال آينده، خانه ادبيات اÙغانستان، پذيراي شاعران Ùˆ نويسندگان جوان اÙغانستان در شهر كابل خواهد بود . آن روز دور نيست كه ما بعد از اين همه پريشاني، آوارگي Ùˆ كابل پر از غبار Ùˆ بوي باروت Ùˆ دود، كابل پر از شعر داشته باشيم .
*آیا برای ادامه انتشار مجله وزين Ùرخار چاره ای اندیشیده اید؟
تاکنون سه شماره از مجله Ùرخار در ايران منتشر شده است. در رایزنی با دوستان Ùˆ آقاي قاسمي در كابل به این نتیجه رسیده ایم Ú©Ù‡ اگر اتÙاق خاصی پيش نيايد، Ùرخار را به زودي دوباره منتشر کنیم، با اين تÙاوت كه اين بار از كابل به جمع مطبوعات مي پيوندد. بدون شك، Ù†Ùس كشيدن در Ùضاي كابل براي Ùرخار Ùˆ علاقه مندان Ùرخار دل انگيز خواهد بود .
*این گونه به نظر Ù…ÛŒ رسد Ú©Ù‡ Ùعالیت های خانه ادبیات در برگزاری نشست های Ù‡Ùتگی شعر Ùˆ داستان خوانی Ù…Øدود شده است. آیا این موضوع را Ù…ÛŒ پذیرید؟
نشست Ù‡Ùتگي ما از Ùعاليت هاي ريشه دار خانه ادبيات است . Øتي زماني كه خانه ادبيات تشكيل نشده بود، نشست هاي Ù‡Ùتگي ما برقرار بود . تشكيل خانه Ùˆ Ùعاليت هايش سبب شد كه ما منظم تر ازپيش به Ùعاليت هاي ادبي Ùˆ هنري خود بپردازيم . من با Øر٠شما مواÙÙ‚ نيستم. ما در كنار نشست هاي Ù‡Ùتگي خود برنامه هاي ديگري هم داريم Ùˆ برنامه هایي هم داشتيم كه با همكاري تشكل هاي Ùرهنگي ديگر مهاجران اجرا كرديم Ø› نشست نقد Ùˆ بررسي ادبيات اÙغانستان Ùˆ برنامه روايت هم دلي كه Ù‡Ùته ديگر برگزار مي شود، از كار هاي اين خانه است كه به کوشش تمام اعضا Ùراهم شده است . اين Ùعاليت ها براي معرÙÙŠ Ùˆ هد٠Ùرهنگي ملي ما Ùˆ براي معرÙÙŠ شاعران ونويسندگان جوان ما كار كمي نيست. Øضور اعضاي خانه ادبيات اÙغانستان به نمايندگي از روزنامه نگاران اÙغانستان Ùˆ سخنراني آن ها در سمينار دو روزه ارتقاي ØرÙÙ‡ اي روزنامه نگاران جنوب Ùˆ غرب آسيا كه از سوي انجمن صنÙÙŠ روزنامه نگاران ايران Ùˆ كمیسيون Ùرهنگي يونسكو در تهران سامان داده شده بود Ùˆ سمينار سه روزه بررسي سينما Ùˆ ادبيات اÙغانستان در شهر اصÙهان بخش دیگری از اين Ùعاليت هاست .
*درباره نشست های بررسی آثار شاعران Ùˆ نویسندگان جوان اÙغانستان Ú©Ù‡ با همکاری Øوزه هنری برگزار Ù…ÛŒ کنید، ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒØ¯. با Ú†Ù‡ هدÙÛŒ این کار را دنبال Ù…ÛŒ کنید؟
در قدم اول ما مي خواهيم اين يگانگي Ùرهنگي را كه در زبان Ùارسي تا Øدودي به وجود آمده است، تقويت كنيم. تعاملي كه بين شاعران ونويسندگان از اين طريق ايجاد شده Ùˆ مي شود، دور نماي خوبي براي تمام Ùارسي زبانان دارد. از سوي ديگر، در بين Ùرهنگيان ما، مقوله اي به نام نقد Ùˆ بررسي ناشناخته است Ùˆ هنوز رواج نياÙته است يا روشن تر بگويم كه ما از آن غاÙÙ„ مانده ايم. اميد واريم كه بتوانيم با اين نشست ها تÙكر نقد Ùˆ نقد پذيري را وارد جريان ادبي به ویژه جريان ادبي جوان اÙغانستان کنیم. Øضور منتقدان صاØب نام ايراني در نشست هاي ماهانه ما غنيمتي است كه تاكنون بسيار كم پيش آمده است. به اين واسطه، شاعران ونويسندگان جوان ما در ارتباط مستقيم با موضوع نقد قرار مي گيرند Ùˆ با جريان شعر وداستان امروز ايران منظم تر رابطه بر قرار مي كنند. در برخي موارد هم مي بينيم كه همين شاعر يا نويسنده جوان ما در اين نشست ها بااعتماد به Ù†Ùس كامل وارد بØØ« مي شود Ùˆ Øر٠دلش را مي زند، نقد مي كند Ùˆ به نوعي در نقد كتاب با منتقدان همراه مي شود. اين كار براي ما بسيار قابل توجه است Ùˆ ما همين Øضور را مي خواستيم Ùˆ دنبال اين مهم بوديم .
*تاکنون چند نشست برگزار شده است؟چه کارهایی بررسی شده است؟
پنج ماه قبل وقتي Ø·Ø±Ø Ø§ÙŠÙ† نشست ها را براي دÙترمركز Ø¢Ùرينش هاي Øوزه هنري دادیم ØŒ براي ادامه واستقبال اين نشست هاي نقد، ترديد داشتیم . Øالا كه پنج ماه از آن روز مي گذرد، مي بينیم كه ما روز به روز پيشرÙت كمي وكيÙÙŠ مطلوبي داشتيم . Øضور شاعران ونويسندگان ايراني در نشست هاي ماهانه ما اميدواري ما را بيشتر كرده Ùˆ ما را به ادامه اين كار، تشويق. اميدوار شديم كه مي شود با كمي Øوصله Ùˆ تلاش، با كمترين امكانات، جلسات خوبي برگزار كرد. خانه ادبيات اÙغانستان Ù‡Ùته گذشته پنجمين نشست نقد Ùˆ بررسي ادبيات اÙغانستان را برگزار كرد. در اين پنج نشست به ترتيب اين كتاب ها نقد Ùˆ بررسي شده اند:
1. باغ هاي معلق انگور، مجموعه شعر، سروده سيد Ù…Øمد ضيا قاسمي؛ دبير خانه ادبيات اÙغانستان با Øضور علي Ù…Øمد مودب، شاعر Ùˆ منتقد ايراني Ùˆ Ù…Øمد سرور رجايي.
2. باد ها خواهران منند، مجموعه شعر، سروده خانم Ù…Øبوبه ابراهيمي؛ سردبير مجله Ùرخار با Øضور علي داوودي، شاعر Ùˆ منتقد ايراني Ùˆ علي مدد رضواني، شاعر Ùˆ برگزيده چهارمين جشنواره ادبي قند پارسي .
3. ازياد رÙتن، رمان، نوشته Ù…Øمد Øسين Ù…Øمدي، برنده جايزه اول بنياد گلشيري Ùˆ جايزه ادبي اصÙهان با Øضور جواد Ùعال علوي، نويسنده ومنتقد ايراني .
4. گريه هاي مريم مصلوب، مجموعه شعر، سروده ØÙيظ الله شريعتي، دانشجوي دكتراي زبان Ùˆ ادبیات Ùارسي در تهران Øضور Ù…Øمد واعظي Ùˆ عبدالرØيم جعÙري، شاعران معاصر اÙغانستان.
5. من در اثر ماه گرÙتگي، مجموعه شعر، سروده سيد عاص٠Øسيني، دانشجوي ÙلسÙÙ‡ دانشگاه كابل Ùˆ Ù†Ùر دوم جشنواره ادبي قند پارسي با Øضور علي Ù…Øمد مودب Ùˆ Ù…Øمد صادق دهقان، شاعر ونویسنده اÙغان.
*آیا بازخورد آن ها را نیز بررسی کرده اید که تا چه اندازه اثرگذار است؟
همين كه ما توانسته ايم پنج جلسه را با موÙقيت واستقبال خوب مخاطبان برگزار کنیم، از بازخوردهاي مثبت آن است. درØالي كه اين اØتمال هم بود Ú©Ù‡ با استقبال نکردن مخاطبان، به باز خورد منÙÙŠ برسيم . وقتي صÙØÙ‡ ادبي روزنامه هاي پر تيراژ ايران، خبر برگزاري اين نشست ها را انعكاس مي دهند، مطمئن باشيد كه از بازخورد هاي مثبت آن است. در چنين شرايطي كه هيچ برنامه دوام دار ادبي به صورت منظم در بين مهاجران اÙغاني در هيچ جايي وجود ندارد، برگزاري اين نشست ها در مركز Ø¢Ùرينش هاي ادبي Øوزه هنري عامل بسيار روشني است كه از سوي مخاطبان ايراني نيز مورد قبول واقع شده است. جا دارد در اين جا از مر كز Ø¢Ùرينش هاي ادبي Øوزه هنري صميمانه تشكر كنم كه همیشه Øامي Ùˆ ياور خانه ادبيات اÙغانستان است. اين نشست ها اندك Ùراغتي است كه ما را به آرامش خاطر مي رساند Ùˆ ما به اين آرامش خاطر نياز داريم .
* با نهادهای Ùرهنگی Ùˆ ادبی اÙغانی Ùˆ ایرانی Ú†Ù‡ تعامل هایی دارید؟
از سياست هاي كلي خانه ادبيات، تعامل Ùˆ هم دلي است. ما با هر نهاد Ùرهنگي، Ú†Ù‡ ايراني Ùˆ Ú†Ù‡ اÙغاني، بر اساس اين اصل همكاري مي كنيم؛ چنان Ú†Ù‡ با اين اصل با ما تعامل داشته باشند؛ زيرا ما معتقديم براساس اين تعامل ها مي توانيم پيش برويم وبيشتر با هم آشنا شويم. خانه ادبيات اÙغانستان بر اين باور است كه زبان وادبيات Ùارسي توانايي دارد در Ø³Ø·Ø Ø¨Ø§Ù„Ø§ÙŠ جهاني Øضور داشته باشد Ùˆ Ù…Ø·Ø±Ø Ø´ÙˆØ¯ØŒ ولي لازمه اين امر مهم را در اين مي داند كه تشكل ها ونهادهاي Ùرهنگي Ùارسي زبانان به يگانگي Ùرهنگي وتعامل بيشتري برسند تا آنچه شايسته Ùˆ سزاوار زبان Ùارسي است، به آن دست يابند.
*وضعیت Ú©Ù„ÛŒ Ùعالیت های ادبی اÙغان ها را در ایران Ú†Ù‡ گونه ارزیابی Ù…ÛŒ کنید؟
متأسÙانه بايد ياد آور شد كه سرنوشت Ùعاليت هاي ادبي مهاجران اÙغان در ايران ØŒ بستگي زيادي به سرنوشت Øضور مهاجران در ايران دارد . سرنوشتي كه بسيار پر نوسان وآشÙته به نظر مي رسد . اين آشÙتگي Øتي در Ùعاليت هاي ادبي داخل اÙغانستان ديده مي شود. وقتي ما شاهد هستيم كه در Øوزه مطبوعات داخل كشور هيچ نشريه تخصصي ادبي نيست Ùˆ ديگر نشريات Ùقط به خاطر اين كه صÙØÙ‡ ادبي داشته باشند، ناخواسته در ØÙ‚ ادبيات جÙا مي كنند، تا ÙˆÙا؛ در چنين شرايطی، انتظار از جامعه ادبي Ùˆ Ùعاليت هاي ادبي خارج از كشور، انتظار بيهوده اي است. با اين هم، Ùعاليت هاي ادبي ما در ايران قابل ستايش است . شايد در سالهاي آينده كه همه مهاجران به اÙغانستان برگردند، بيشتر اين Ùعاليت ها به چشم آيد يا شايد در آن سال ها بسياري از Ùرهنگيان ما با طعم خاطرات شيرين Ùعاليت هاي ادبي اين روزها چاي سبز نوش جان كنند Ùˆ ده ها شايد ديگر.
*از این که وقت تان را در اختیار ما نهادید، سپاس گزاریم.
در پایان، به آگاهی علاقه مندان ادبیات اÙغانستان Ù…ÛŒ رسانم Ú©Ù‡ دو پایگاه اینترنتی قند پارسی (روابط عمومی خانه) www.ghandeparsi.blogfa.comÙˆ مجله Ùرخار www.farkhar.blogfa.comبه اطلاع رسانی درباره تلاش های خانه ادبیات Ù…ÛŒ پردازند. از مهربانی تان تشکر.
تهیه Ùˆ تنظیم: Ù…Øمدصادق دهقان