'بیست قرن سکوت؛ دیداری با آرامش دوستدار'---امید Ùراستی
به باور او در Ùرهنگ دینی ایران "هیچوقت کشمکش Ùکری وجود نداشته" Ùˆ اگر هم بوده "یا در زمینه Ùقه یا Ø´Ø±Ø ÙلسÙÙ‡ اشراق Ùˆ یا درگیری هایی بوده Ú©Ù‡ بین شعرا پیش Ù…ÛŒ آمده است". او این Ùرهنگ را "ایستا" لقب Ù…ÛŒ دهد.
امید Ùراستی
بروکسل
'بیست قرن سکوت؛ دیداری با آرامش دوستدار'
آرامش دوستدار، Ùیلسو٠ایرانی مقیم آلمان Ú©Ù‡ خصوصا با سه کتاب "ملاØظات ÙلسÙÛŒ در دين Ùˆ علم"ØŒ "درخشش های تيره" Ùˆ "امتناع تÙکر در Ùرهنگ دينی" شناخته Ù…ÛŒ شود، Ú¯Ùتمانی انتقادی Ùˆ پرسشگر دارد.
او Ùرهنگ ایران را از گذشته تا به امروز "Ùرهنگی دین خو" Ù…ÛŒ داند. دینی Ú©Ù‡ "امکان پرسیدن را از آدم ها Ù…ÛŒ گیرد Ùˆ از آن ها بنده هایی Ù…ÛŒ سازد تا با توسل به مرجع دینی، به پاسخ دست یابند."
به باور او در Ùرهنگ دینی ایران "هیچوقت کشمکش Ùکری وجود نداشته" Ùˆ اگر هم بوده "یا در زمینه Ùقه یا Ø´Ø±Ø ÙلسÙÙ‡ اشراق Ùˆ یا درگیری هایی بوده Ú©Ù‡ بین شعرا پیش Ù…ÛŒ آمده است". او این Ùرهنگ را "ایستا" لقب Ù…ÛŒ دهد.
نقد تند Ùˆ تیز دوستدار را بسیاری برنمی تابند. برخی خالی کردن تاریخ ایران را از بزرگانی متÙکر Ú©Ù‡ دوستدار تعدادشان را کمتر از انگشتان یک دست Ù…ÛŒ داند خوش ندارند Ùˆ گروهی نیز نظریات او را در ضدیت با دین ارزیابی Ù…ÛŒ کنند.
همین نگاه نقادانه Ùˆ پرسشگر آرامش دوستدار، علی امینی، نویسنده، منتقد Ùیلم Ùˆ روزنامه نگار Ùˆ اØمد امینیان، مدیر انجمن Ùرهنگی عمر خیام در بروکسل را بر آن Ù…ÛŒ دارد تا Ùیلمی در مورد اندیشه های او بسازند: "بیست قرن سکوت: دیداری با آرامش دوستدار".
ساخت این Ùیلم از سال Û²Û°Û°Û° میلادی آغاز Ùˆ شش سال بعد پایان Ù…ÛŒ یابد Ùˆ نهایتا Ù‡Ùته گذشته به همت انجمن Ùرهنگی عمر خیام Ùˆ Ùدراسیون اورو پرس برای نخستین بار با Øضور آرامش دوستدار، برخی از علاقمندان به اندیشه های او Ùˆ Ùیلمساز در شهر بروکسل به نمایش در آمد.
'Ø·Ø±Ø Ù¾Ø±Ø³Ø´'
علی امینی در این Ùیلم پنجاه دقیقه ای Ú©Ù‡ Ùرهاد Ùرهادی آن را Ùیلمبرداری کرده سعی کرده "Ø·Ø±Ø Ù¾Ø±Ø³Ø´" را Ú©Ù‡ "جوهر تÙکر آرامش دوستدار" Ù…ÛŒ داند، در ذهن تماشگر ایجاد کند.
کسی Ú©Ù‡ آرامش دوستدار را تنها با نوشته ها Ùˆ کتاب هایش Ù…ÛŒ شناسد با دیدن Ùیلم امکان آشنا شدن با چهره او را پیدا Ù…ÛŒ کند Ùˆ کسی Ú©Ù‡ آثار او را نخوانده، با دیدن او، Ùرصت آشنایی با اندیشه هایش را بدست Ù…ÛŒ آورد.
طبیعتا Ø·Ø±Ø Ù…Ø³Ø§Ø¦Ù„ ÙلسÙی، آن هم با Ùشردگی Ùˆ وسواسی Ú©Ù‡ در کتاب های آرامش دوستدار وجود دارد در یک Ùیلم پنجاه دقیقه ای کار آسانی نیست Ùˆ کارگردان Ùیلم نیز ادعای انجامش را ندارد.
اما همانطور Ú©Ù‡ خود آرامش دوستدار نیز تاکید Ù…ÛŒ کند، این Ùیلم نظرات ÙˆÛŒ را از دید کارگردان Ùیلم Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کند Ùˆ بیننده را قطعا با زندگی Ùˆ دلمشغولی های ÙˆÛŒ آشنا Ù…ÛŒ کند.
پس از نمایش این Ùیلم میزگردی با Øضور رضا کاظم زاده، روانشناس، الهه صدر، Ùعال امور زنان، مژگان کاهن، روانشناس، بهرام Ù…Øيی، روزنامه نگار Ùˆ Ù…Øقق، اØمد امينيان، مدير انجمن Ùرهنگی عمر خيام Ùˆ تهيه کننده Ùيلم Ùˆ علی امينی، درباره تاثیر آثار آرامش دوستدار Ùˆ برداشت آنها از اندیشه های ÙˆÛŒ برگزار شد.
آرامش دوستدار نیز در انتهای جلسه در مورد Ùیلم اظهار نظر کرد Ùˆ به سوالات Øاضران پاسخ داد.
اندیشیدن
مجری برنامه ابتدا به نگاه ÙلسÙÛŒ آرامش دوستدار اشاره کرد Ùˆ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ او در نخستین کتابش به بررسی چیستی بینش دینی Ùˆ دید علمی Ù…ÛŒ پردازد Ùˆ آنچه این دو دریاÙت را، با وجود تÙاوت ماهوی شان با یکدیگر از تÙکر ÙلسÙی، متمایز Ù…ÛŒ سازد.
ÙˆÛŒ گره این تÙاوت Ùˆ تمایز را در نوع رÙتاری Ù…ÛŒ داند Ú©Ù‡ هر یک از آنها درقبال پرسش پیشه Ù…ÛŒ کنند.
به باور دوستدار، بر خلا٠تÙکر ÙلسÙÛŒ Ú©Ù‡ با پرسش زاده Ù…ÛŒ شود Ùˆ تا آن زمان Ú©Ù‡ در درون پرسش Ù…ÛŒ ماند زنده Ùˆ پویا ست، بینش دینی از آنجا Ú©Ù‡ پاسخ را از پیش دارد، پرسش را از پیش ناممکن Ù…ÛŒ کند Ùˆ دید علمی Ú©Ù‡ با پرسش آغاز Ù…ÛŒ شود وقتی Ú©Ù‡ به پاسخ رسید، پرسش را کنار Ù…ÛŒ گذارد.
مژگان کاهن Ú©Ù‡ به عنوان روانشاس مدتی است در زمینه مسائل جنسی مقاله Ù…ÛŒ نویسد، از تجربیات خود در ارتباط با جامعه ایرانی Ùˆ نمونه هایی از تاثیر Ùرهنگ دینی بر بینش ایرانیان سخن Ú¯Ùت.
ÙˆÛŒ Ú¯Ùت Ú©Ù‡ نه تنها روشنÙکران بلکه Øتی پزشکان ایرانی نیز در برخورد با تابوهای جنسی همان نظریات دینی را تکرار Ù…ÛŒ کنند Ùˆ با وجود استÙاده از ادبیات به ظاهر علمی، در مواضعشان هیچ رابطه ای با آنچه در علم نوین وجود دارد دیده نمی شود.
بهرام Ù…ØÙŠÛŒ نیز به Ù…Ùهوم آزادی در آثار آرامش دوستدار اشاره کرد. هرچند دوستدار به این Ù…Ùهوم به طور مشخص Ùˆ مبسوط نپرداخته اما در بخش هایی از دو کتابش توضیØاتی در این مورد ارائه Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ به نظر آقای Ù…Øیی بسیار درخشان است.
به باور بهرام Ù…Øیی، آزادی Ú©Ù‡ دوستدار از آن سخن Ù…ÛŒ گوید پیش از آن Ú©Ù‡ آزادی Ùردی، سیاسی یا اجتماعی باشد، آزادی خصوصی Ùˆ شخصی Ùکر است. او در ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø§ÛŒÙ† موضوع اÙزود: "نشانه چنین آزادی همواره دینامیسم درونی پرسش است Ú©Ù‡ به نیروی آن، "من" Ù…ÛŒ تواند با هر مانعی در اÙتد Ùˆ آن را در هم شکند. Ùقط اندیشیدن است Ú©Ù‡ "من" را به آزادی درونی Ù…ÛŒ رساند." او به این Ø´Ú©Ù„ØŒ "من اسلامی را Ù†ÙÛŒ مطلق آزادی Ùˆ اندیشیدن" معرÙÛŒ Ù…ÛŒ کند.
'دین خویی'
الهه صدر به عنوان خواننده آثار آرامش دوستدار Ú¯Ùت Ú©Ù‡ خواندن این کتاب ها به ÙˆÛŒ Ú©Ù…Ú© کرده تا خود را بهتر بشناسد Ùˆ نظراتش را منسجم تر کند.
او نکته کلیدی Ùˆ مرکزی کتاب های آرامش دوستدار را "دین خویی" معرÙÛŒ کرد Ùˆ آن را به همه ایرانیان، اعم از روشنÙکر Ùˆ عوام بسط داد. او به طور خلاصه دین خویی را ناشی از نپرسیدن Ùˆ نیندیشیدن ناشی از وابستگی تعری٠کرد.
در این جلسه، رضا کاظم زاده نیز از زاویه تجربیاتش در Øوزه روانشانسی نقبی به اندیشه های آرامش دوستدار زد.
ÙˆÛŒ به سه مشخصه Ùرهنگی ایرانیان یعنی تعارÙØŒ آبرو Ùˆ اØترام اشاره کرد. او کاربرد اØترام را در تعیین سلسله مراتب تعری٠کرد Ú©Ù‡ به وسیله آن جایگاه زن Ùˆ مرد Ùˆ کودک Ùˆ بالغ تعیین Ù…ÛŒ شود.
آقای کاظم زاده تعار٠را وسیله ای عنوان کرد Ú©Ù‡ جامعه در Ùرهنگ ما ایجاد کرده تا "ØµÙ„Ø Ø§Ø¬ØªÙ…Ø§Ø¹ÛŒ" برقرار کند. به عقیده او "هد٠از تعار٠نه بیان درونیات بلکه رÙتاری است Ú©Ù‡ نشان دهد گویی در جامعه همه با هم خوبند." ÙˆÛŒ آبرو را نیز عاملی برای کنترل رÙتارهای خلا٠عر٠توسط نزدیک ترین اÙراد به شخص معرÙÛŒ کرد. او اÙزود Ú©Ù‡ در هر سه مورد جدایی بین دنیای درون Ùˆ بیرون قابل مشاهده است.
آقای کاظم زاده Ú¯Ùت: "این سه مشخصه ما را وا Ù…ÛŒ دارند تا به Ù…Øض ورود به Ù…Øیط اجتماعی، درونیات خود را بروز ندهیم Ùˆ در مقابل از یک سری قواعد پیروی کنیم." او اÙزود به عنوان یک روانشناس، Ù…Ùهوم "دین خویی" در آثار آرامش دوستدار را به این Ø´Ú©Ù„ در Ùرهنگ Ùˆ روابط اجتماعی ایرانی ها تشخیص Ù…ÛŒ دهد.
اØمد امینیان تهیه کننده Ùیلم، سخنانش را با چگونگی آشنائیش با آرامش دوستدار آغاز کرد Ùˆ از Ù†Øوه Ø´Ú©Ù„ گیری ایده Ùیلم "بیست قرن سکوت: دیداری با آرامش دوستدار" سخن Ú¯Ùت.
او با اشاره به تاثیر مطالعه مقاله ای از آرامش دوستدار Ú¯Ùت Ú©Ù‡ برای نخستین بار اØساس کرده Ùردی، "نوع دیگری از پرسیدن" را Ù…Ø·Ø±Ø Ù…ÛŒ کند.
او Ú¯Ùت بعدتر Ùˆ با آشنایی بیشتر با آثار دوستدار به این نتیجه رسیده Ú©Ù‡ اندیشه های ÙˆÛŒ شاخص دوران معاصر در ارتباط با ایران است Ùˆ همین امر باعث شد تا به Ùکر عمومی کردن این اندیشه بر آید Ùˆ جرقه تولید Ùیلمی در ارتباط با آرامش دوستدار همان زمان زده شد.
...
16:54 گرينويچ - سه شنبه 13 نوامبر 2007 - 22 آبان 1386
بر گرÙته از بی بی سی Ùارسی
Ùیروزه نوشت
هر Ùرد به تنهایی جهانی است همان طور Ú©Ù‡ خداوند متعال Ù…ÛŒÙرماید هر Ú©Ù‡ خود را شناخت خدای را شناخته. ولی این اÙریده ضعÙهایی دارد Ú©Ù‡ Øتی اگر با انسانهای دیگر هم جمع شود این ضع٠او راه درست زیستن همه جانبه را بر او میبندد.همانطوری Ú©Ù‡ روانشناسان هر دوره ای نظری میدهند Ùˆ دوره بعد خود ان را نقض میکنند یا Øاکمانی Ú©Ù‡ روزی کومونیسم وروزی دیگر ایسم دیگری را بر مردم ازمایش میکنند.بس ای روشن Ùکران ایا زمان ان Ùرا نرسیده Ú©Ù‡ روشن بیندیشید Ú©Ù‡ کسی/جایی میبایست راه را به ما Ú¯Ù… گشتگان نشان دهد؟