Ù¾ÛŒØ´Ú¯ÙØªØ§Ø± پیترگی برچاپ 2009 ترجمه انگلیسی ÙلسÙÙ‡ روشنگری ارنست کاسیرر ترجمه یدالله موقن
خصوصیاتی Ú©Ù‡ پیتر Ú¯ÛŒ برای رژیم نازی برشمرده است : « رژیم نازی با تØÙ‚یرخرد،شکوهمندکردن پیشداوری وپرورش قهرمان پرستی، چیزی کمترازپیروزی نیروهای خراÙÙ‡ پرست،متعصب وطالب خشونت بیرØÙ…انه نبود.» خصوصیات همه رژیم های ÙØ§Ø´ÛŒØ³ØªÛŒ همین اند Ø› ÙØ±Ù‚ نمی کند Ú©Ù‡ در Ú†Ù‡ کشوری Ùˆ Ú†Ù‡ زمانی روی کار آمده باشند. مترجم.
https://telegram.me/moughen
هنگامی Ú©Ù‡ درماه اکتبر 1932 ارنست کاسیرر،که درآن موقع استاد ÙلسÙÙ‡ در دانشگاه هامبورگ بود،(پشت میزکارش) نشست تا برتک نگاری جدیدخود: ÙلسÙهء روشنگری Ù¾ÛŒØ´Ú¯ÙØªØ§Ø± بنویسد، از عمر جمهوری Ùˆ ایمار Ùقط سه ماه باقی مانده بود.درسی ام ژانویه 1933 آدول٠هیتلردعوت شدتا ØÚ©ÙˆÙ…ت تشکیل دهد Ùˆ بیدرنگ به نظام سیاسی Ú©Ù‡ برآلمان پس ازجنگ (جهانی اول) ØÚ©ÙˆÙ…ت Ù…ÛŒ کرد،ØÚ©ÙˆÙ…تی Ú©Ù‡ دورانش گاه توام باشادمانی ولی اغلب با ناخرسندی همراه بود ،پایانی ناشکوهمند بدهد . درآن روزها هیچ Ú©Ø³ØŒØØªÛŒ کاسیرر، تراژدی (پیروزی نازیسم) را باز هم نشانهءدیگری ازشکست اندیشهء روشنگری نمی دید .رژیم نازی با تØÙ‚یرخرد،شکوهمندکردن پیشداوری وپرورش قهرمان پرستی، چیزی کمترازپیروزی نیروهای خراÙÙ‡ پرست،متعصب وطالب خشونت بیرØÙ…انه نبود.هرچنددر نبردهای سیاسی سدهء بیستم اندیشهء هجدهم مناسب بود; اماکاسیررپژوهشگری چنان وسواسی بود Ú©Ù‡( به خوداجازه نمی داد) این موضوع را خاطر نشان کند.اما امروز،پس ازگذشت ØØ¯ÙˆØ¯ Ù‡ÙØªØ§Ø¯ وپنج سال،که ازتکمیل آناتومی اندیشهء روشنگری Ù…ÛŒ گذرد شباهت های مسائل امروزبا مسائل بخشی ازگذشته ،که موضوع پژوهش کاسیرربود،تقریبا آشکار به نظر Ù…ÛŒ رسند.البته کاسیررکتابی درپاسخ به زمانهء خود ننوشت .او درکتاب ÙلسÙÙ‡ Ø¡ روشنگری آن چیزی را Ù…ÛŒ نوشت Ú©Ù‡ به بهترین وجه به آن مجهزبود یعنی تاریخ اندیشه ها ودرمیان پژوهشهایی Ú©Ù‡ پیرامون ÙلسÙÙ‡ روشنگری انجام داد مناسب ترین شان اثری بود پرباردرباره روسو Ú©Ù‡ مانند کتاب ÙلسÙÙ‡ روشنگری درسال 1932 منشترشد وپیشنهادهای پرباری برای تØÙ„یلی گسترده ترارائه Ù…ÛŒ داد.او،هم چنان Ú©Ù‡ خود تاکید Ù…ÛŒ کند،درباره روشنگری کتابی جدلی ننوشته است بلکه کوشیده تا تالیÙÛŒ (ازآراء واندیشه ها) ارائه دهد.او Ø¯Ø±Ù¾ÛŒØ´Ú¯ÙØªØ§Ø±Ø®ÙˆØ¯Ø¨Ø±Ú©ØªØ§Ø¨ ÙلسÙÙ‡ روشنگری Ù…ÛŒ نویسد:"کشش ویژه وارزش سیستماتیک واقعی ÙلسÙÙ‡ روشنگری در روند تØÙˆÙ„Ø´ است ودرآن نیروی Ùکریی است Ú©Ù‡ پیش Ù…ÛŒ راندش ونیزدرآن شوروشوقی است Ú©Ù‡ به مسائل گوناگون خود یورش Ù…ÛŒ برد.ازاین طریق بسیاری ازجنبه های ÙلسÙÙ‡ روشنگری ÙˆØØ¯Øª Ù…ÛŒ یابند; Ú©Ù‡ اگر تنها ازدیدگاه نتایجشان بررسی Ù…ÛŒ شدند تناقضاتی ØÙ„ ناشدنی یا ترکیب التقاطی Ù…ØØ¶ ازعناصرناهمگون به نظر Ù…ÛŒ رسیدند .اگر قرار باشد معنی واقعی تاریخی این ÙلسÙÙ‡ روشن شود باید تنشها وراه ØÙ„ ها ،تردیدها وتصمیمات ØŒ شکاکیت ویقین تزلزل ناپذیراین ÙلسÙÙ‡ را ازیک وضعیت مرکزی Ø¯ÛŒØ¯ÙˆØªÙØ³ÛŒØ±Ú©Ø±Ø¯."( ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØÙ‡ 46)
گرچه شاید کاسیرردراین کتاب قصدجدل (Ø¨Ø§Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØ§Ù† روشنگری) را نداشته است ;اما این کتابی مستدل است ØŒ برای ارائه نظر کاسیرر در باره اندیشه روشنگری ØŒ کتابی واقعا مستدل است . نظری Ú©Ù‡ ازهمان Ø¢ØºØ§Ø²Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØ§Ù† سرسختی درمیان متَألهان ومورخان علوم عقلی داشته است Ú©Ù‡ موکدا به تØÙ„یل کاسیررو نتایجی Ú©Ù‡ او Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است اعتراض کرده اند .اعتراض آنان این بود Ú©Ù‡ روشنگری درموضع گیری هایش ازطریق تعمیمی ناموجه Ú©Ù‡ ازتعداد اندکی گزاره Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØª ØŒ سطØÛŒ بود Ø› درموضع گیریش نسبت به گذشته غیرتاریخی ودردیدگا هایش نسبت به دین وهنر خردگرا ÙˆÙØ§Ù‚د تخیل بود.این اتهامات (Ú©Ù‡ ازسوی رومانتیک ها اظهار شده بودند) به دوران زندگی کاسیرر نیز سرایت کرده بودند؛ اما Ø¯Ø±ØµÙØØ§Øª این کتاب جامع ،کاسیرر گهگاهی با بیان جزئیات موثروتکان دهنده نسبت به همه این شکاکیت ها معترض است; دشمنان روشنگری ØµÙØØ§ØªÛŒ راخارج ازمتن برگزیده اند تادلیل بیاورندکه هواداران روشنگری درباره سرشت انسان بیش Ø§Ø²ØØ¯ خوش بین بوده اند ودرانکار دین ساده لوØ. با این وص٠خواننده دقیق بین کتاب روشنگری درمتن کتاب کش٠خواهدکردکه کاسیررهمه این اتهامات را با استدلال ردکرده است .
برای آن Ú©Ù‡ قدرت استدلال Ùˆ Ø³ØØ±Ø¢Ù† را Ú©Ù‡ مول٠درنگارش کتاب ÙلسÙÙ‡ روشنگری به Ú©Ø§Ø±Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است بشناسیم باید با عنوان کتاب آغازکنیم. ÙلسÙÙ‡ روشنگری به منزله بخشی ازمجموعه کتابهایی بوده است Ú©Ù‡ درباره تاریخ "علوم ÙلسÙÛŒ" نوشته Ù…ÛŒ شدند.کاسیرر بیشتر به معنای بنیادین رشته هایی Ú©Ù‡ بررسی Ù…ÛŒ کرد علاقمند بود؛ مانند: دین، زیباشناسی، روانشناسی؛ نه زمینه های سیاسی واجتماعی )Ø´Ú©Ù„ گیری شان ( Ø› به این معنی Ú©Ù‡ کاسیررتاثیرآنها رابراندیشه مسلط برعصرروشنگری بررسی Ù…ÛŒ کرد .درنتیجه ،اوبه Ú©Ø´Ùیات مهمی دست ÛŒØ§ÙØª . Ø¯Ø±Ú†Ù†Ø¯ØµÙØÙ‡ Ø¡ درخشان این کتاب Ú©Ù‡ درباره دیدگاه روشنگری ازتخیل است (ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØØ§Øª 463-455) کاسیرر رویه ای اساسی Ù…ÛŒ یابدکه معمولا آن را متعلق به رومانتیک ها Ù…ÛŒ دانستند، ÙˆØ¯Ø±Ú†Ù†Ø¯ØµÙØÙ‡ دیگر همان قدر درخشان کتاب نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ ÙلسÙÙ‡ تاریخ هردر Ú©Ù‡ بسیار نو واصیل است ومدعی چندگانگی تÙکرتاریخی است برÙلسÙÙ‡ جهان عقلی اش(یعنی بر روشنگری ) متکی است: " دستاوردهردر درواقع یکی ازبزرگترین پیروزی های عقلی ÙلسÙÙ‡ روشنگری است "(ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØÙ‡ 363)
چون پژوهش کاسیررازÙلسÙÙ‡ روشنگری همواره به بنیادها بازمی گردد هیچگاه کهنه وزمان دارنمی شود. (امروزه) درپرتوبررسی های یکایک متÙکران عصر روشنگری ØªÙØ³ÛŒØ±Ù‡Ø§ÛŒ جدید ومشروØÛŒ ارائه شده اند. پژوهشهای روزآمدی نیز درباره نظرات عمومی سده هجدهم ازØÛŒØ§Øª سیاسی عصرانجام Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند .اما هنگامی Ú©Ù‡ موضوع بنیادهای ذهنیت سده هجدهم Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨Ø§Ø´Ø¯Ú©ØªØ§Ø¨ ÙلسÙÙ‡ روشنگری کاسیررهنوزهم همان اندازه معتبراست Ú©Ù‡ هشتاد سال پیش بود Ùˆ خواندنش امروزهمان قدرلذت بخش است Ú©Ù‡ هنگامی Ú©Ù‡ برای نخستین بازمنتشر شد.
1- Peter Gay(1923-2015). پیترگی مانند کاسیررآلمانی بود Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ ØÚ©ÙˆÙ…ت نازیها ازآلمان مهاجرت کرد وسرانجام درایالات Ù…ØªØØ¯Ù‡ آمریکا سکنی گزید.مقام های دانشگاهی متعددی داشت .اوبیش ازبیست وپنج کتاب تالی٠وترجمه کرده است .او خودرا دنباله رو کاسیرردرشیوه تاریخ نگاری اندیشه ها میدانست.دوجلدکتاب نیزدرباره روشنگری تالی٠کرده است :
1-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 1 The Rise of Modern Paganism, 1966.
2-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 2 The Science of Freedom, 1970.
مترجم.
2- منظور پیترگی کتاب: مسیله ژان ژاک روسو است که خود ازآلمانی به انگلیسی ترجمه کرده است :
Ernst Cassirer: The Question of Jean Jacques Rousseau, translated by Peter Gay, 1954.
https://telegram.me/moughen
هنگامی Ú©Ù‡ درماه اکتبر 1932 ارنست کاسیرر،که درآن موقع استاد ÙلسÙÙ‡ در دانشگاه هامبورگ بود،(پشت میزکارش) نشست تا برتک نگاری جدیدخود: ÙلسÙهء روشنگری Ù¾ÛŒØ´Ú¯ÙØªØ§Ø± بنویسد، از عمر جمهوری Ùˆ ایمار Ùقط سه ماه باقی مانده بود.درسی ام ژانویه 1933 آدول٠هیتلردعوت شدتا ØÚ©ÙˆÙ…ت تشکیل دهد Ùˆ بیدرنگ به نظام سیاسی Ú©Ù‡ برآلمان پس ازجنگ (جهانی اول) ØÚ©ÙˆÙ…ت Ù…ÛŒ کرد،ØÚ©ÙˆÙ…تی Ú©Ù‡ دورانش گاه توام باشادمانی ولی اغلب با ناخرسندی همراه بود ،پایانی ناشکوهمند بدهد . درآن روزها هیچ Ú©Ø³ØŒØØªÛŒ کاسیرر، تراژدی (پیروزی نازیسم) را باز هم نشانهءدیگری ازشکست اندیشهء روشنگری نمی دید .رژیم نازی با تØÙ‚یرخرد،شکوهمندکردن پیشداوری وپرورش قهرمان پرستی، چیزی کمترازپیروزی نیروهای خراÙÙ‡ پرست،متعصب وطالب خشونت بیرØÙ…انه نبود.هرچنددر نبردهای سیاسی سدهء بیستم اندیشهء هجدهم مناسب بود; اماکاسیررپژوهشگری چنان وسواسی بود Ú©Ù‡( به خوداجازه نمی داد) این موضوع را خاطر نشان کند.اما امروز،پس ازگذشت ØØ¯ÙˆØ¯ Ù‡ÙØªØ§Ø¯ وپنج سال،که ازتکمیل آناتومی اندیشهء روشنگری Ù…ÛŒ گذرد شباهت های مسائل امروزبا مسائل بخشی ازگذشته ،که موضوع پژوهش کاسیرربود،تقریبا آشکار به نظر Ù…ÛŒ رسند.البته کاسیررکتابی درپاسخ به زمانهء خود ننوشت .او درکتاب ÙلسÙÙ‡ Ø¡ روشنگری آن چیزی را Ù…ÛŒ نوشت Ú©Ù‡ به بهترین وجه به آن مجهزبود یعنی تاریخ اندیشه ها ودرمیان پژوهشهایی Ú©Ù‡ پیرامون ÙلسÙÙ‡ روشنگری انجام داد مناسب ترین شان اثری بود پرباردرباره روسو Ú©Ù‡ مانند کتاب ÙلسÙÙ‡ روشنگری درسال 1932 منشترشد وپیشنهادهای پرباری برای تØÙ„یلی گسترده ترارائه Ù…ÛŒ داد.او،هم چنان Ú©Ù‡ خود تاکید Ù…ÛŒ کند،درباره روشنگری کتابی جدلی ننوشته است بلکه کوشیده تا تالیÙÛŒ (ازآراء واندیشه ها) ارائه دهد.او Ø¯Ø±Ù¾ÛŒØ´Ú¯ÙØªØ§Ø±Ø®ÙˆØ¯Ø¨Ø±Ú©ØªØ§Ø¨ ÙلسÙÙ‡ روشنگری Ù…ÛŒ نویسد:"کشش ویژه وارزش سیستماتیک واقعی ÙلسÙÙ‡ روشنگری در روند تØÙˆÙ„Ø´ است ودرآن نیروی Ùکریی است Ú©Ù‡ پیش Ù…ÛŒ راندش ونیزدرآن شوروشوقی است Ú©Ù‡ به مسائل گوناگون خود یورش Ù…ÛŒ برد.ازاین طریق بسیاری ازجنبه های ÙلسÙÙ‡ روشنگری ÙˆØØ¯Øª Ù…ÛŒ یابند; Ú©Ù‡ اگر تنها ازدیدگاه نتایجشان بررسی Ù…ÛŒ شدند تناقضاتی ØÙ„ ناشدنی یا ترکیب التقاطی Ù…ØØ¶ ازعناصرناهمگون به نظر Ù…ÛŒ رسیدند .اگر قرار باشد معنی واقعی تاریخی این ÙلسÙÙ‡ روشن شود باید تنشها وراه ØÙ„ ها ،تردیدها وتصمیمات ØŒ شکاکیت ویقین تزلزل ناپذیراین ÙلسÙÙ‡ را ازیک وضعیت مرکزی Ø¯ÛŒØ¯ÙˆØªÙØ³ÛŒØ±Ú©Ø±Ø¯."( ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØÙ‡ 46)
گرچه شاید کاسیرردراین کتاب قصدجدل (Ø¨Ø§Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØ§Ù† روشنگری) را نداشته است ;اما این کتابی مستدل است ØŒ برای ارائه نظر کاسیرر در باره اندیشه روشنگری ØŒ کتابی واقعا مستدل است . نظری Ú©Ù‡ ازهمان Ø¢ØºØ§Ø²Ù…Ø®Ø§Ù„ÙØ§Ù† سرسختی درمیان متَألهان ومورخان علوم عقلی داشته است Ú©Ù‡ موکدا به تØÙ„یل کاسیررو نتایجی Ú©Ù‡ او Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است اعتراض کرده اند .اعتراض آنان این بود Ú©Ù‡ روشنگری درموضع گیری هایش ازطریق تعمیمی ناموجه Ú©Ù‡ ازتعداد اندکی گزاره Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ Ú¯Ø±ÙØª ØŒ سطØÛŒ بود Ø› درموضع گیریش نسبت به گذشته غیرتاریخی ودردیدگا هایش نسبت به دین وهنر خردگرا ÙˆÙØ§Ù‚د تخیل بود.این اتهامات (Ú©Ù‡ ازسوی رومانتیک ها اظهار شده بودند) به دوران زندگی کاسیرر نیز سرایت کرده بودند؛ اما Ø¯Ø±ØµÙØØ§Øª این کتاب جامع ،کاسیرر گهگاهی با بیان جزئیات موثروتکان دهنده نسبت به همه این شکاکیت ها معترض است; دشمنان روشنگری ØµÙØØ§ØªÛŒ راخارج ازمتن برگزیده اند تادلیل بیاورندکه هواداران روشنگری درباره سرشت انسان بیش Ø§Ø²ØØ¯ خوش بین بوده اند ودرانکار دین ساده لوØ. با این وص٠خواننده دقیق بین کتاب روشنگری درمتن کتاب کش٠خواهدکردکه کاسیررهمه این اتهامات را با استدلال ردکرده است .
برای آن Ú©Ù‡ قدرت استدلال Ùˆ Ø³ØØ±Ø¢Ù† را Ú©Ù‡ مول٠درنگارش کتاب ÙلسÙÙ‡ روشنگری به Ú©Ø§Ø±Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ است بشناسیم باید با عنوان کتاب آغازکنیم. ÙلسÙÙ‡ روشنگری به منزله بخشی ازمجموعه کتابهایی بوده است Ú©Ù‡ درباره تاریخ "علوم ÙلسÙÛŒ" نوشته Ù…ÛŒ شدند.کاسیرر بیشتر به معنای بنیادین رشته هایی Ú©Ù‡ بررسی Ù…ÛŒ کرد علاقمند بود؛ مانند: دین، زیباشناسی، روانشناسی؛ نه زمینه های سیاسی واجتماعی )Ø´Ú©Ù„ گیری شان ( Ø› به این معنی Ú©Ù‡ کاسیررتاثیرآنها رابراندیشه مسلط برعصرروشنگری بررسی Ù…ÛŒ کرد .درنتیجه ،اوبه Ú©Ø´Ùیات مهمی دست ÛŒØ§ÙØª . Ø¯Ø±Ú†Ù†Ø¯ØµÙØÙ‡ Ø¡ درخشان این کتاب Ú©Ù‡ درباره دیدگاه روشنگری ازتخیل است (ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØØ§Øª 463-455) کاسیرر رویه ای اساسی Ù…ÛŒ یابدکه معمولا آن را متعلق به رومانتیک ها Ù…ÛŒ دانستند، ÙˆØ¯Ø±Ú†Ù†Ø¯ØµÙØÙ‡ دیگر همان قدر درخشان کتاب نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ ÙلسÙÙ‡ تاریخ هردر Ú©Ù‡ بسیار نو واصیل است ومدعی چندگانگی تÙکرتاریخی است برÙلسÙÙ‡ جهان عقلی اش(یعنی بر روشنگری ) متکی است: " دستاوردهردر درواقع یکی ازبزرگترین پیروزی های عقلی ÙلسÙÙ‡ روشنگری است "(ترجمه ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ کتاب روشنگری ØµÙØÙ‡ 363)
چون پژوهش کاسیررازÙلسÙÙ‡ روشنگری همواره به بنیادها بازمی گردد هیچگاه کهنه وزمان دارنمی شود. (امروزه) درپرتوبررسی های یکایک متÙکران عصر روشنگری ØªÙØ³ÛŒØ±Ù‡Ø§ÛŒ جدید ومشروØÛŒ ارائه شده اند. پژوهشهای روزآمدی نیز درباره نظرات عمومی سده هجدهم ازØÛŒØ§Øª سیاسی عصرانجام Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ اند .اما هنگامی Ú©Ù‡ موضوع بنیادهای ذهنیت سده هجدهم Ù…Ø·Ø±Ø Ø¨Ø§Ø´Ø¯Ú©ØªØ§Ø¨ ÙلسÙÙ‡ روشنگری کاسیررهنوزهم همان اندازه معتبراست Ú©Ù‡ هشتاد سال پیش بود Ùˆ خواندنش امروزهمان قدرلذت بخش است Ú©Ù‡ هنگامی Ú©Ù‡ برای نخستین بازمنتشر شد.
1- Peter Gay(1923-2015). پیترگی مانند کاسیررآلمانی بود Ú©Ù‡ Ø·ÛŒ ØÚ©ÙˆÙ…ت نازیها ازآلمان مهاجرت کرد وسرانجام درایالات Ù…ØªØØ¯Ù‡ آمریکا سکنی گزید.مقام های دانشگاهی متعددی داشت .اوبیش ازبیست وپنج کتاب تالی٠وترجمه کرده است .او خودرا دنباله رو کاسیرردرشیوه تاریخ نگاری اندیشه ها میدانست.دوجلدکتاب نیزدرباره روشنگری تالی٠کرده است :
1-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 1 The Rise of Modern Paganism, 1966.
2-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 2 The Science of Freedom, 1970.
مترجم.
2- منظور پیترگی کتاب: مسیله ژان ژاک روسو است که خود ازآلمانی به انگلیسی ترجمه کرده است :
Ernst Cassirer: The Question of Jean Jacques Rousseau, translated by Peter Gay, 1954.