خصوصیاتی که پیتر گی برای رژیم نازی برشمرده است : « رژیم نازی با تحقیرخرد،شکوهمندکردن پیشداوری وپرورش قهرمان پرستی، چیزی کمترازپیروزی نیروهای خرافه پرست،متعصب وطالب خشونت بیرحمانه نبود.» خصوصیات همه رژیم های فاشیستی همین اند ؛ فرق نمی کند که در چه کشوری و چه زمانی روی کار آمده باشند. مترجم.


https://telegram.me/moughen

هنگامی که درماه اکتبر 1932 ارنست کاسیرر،که درآن موقع استاد فلسفه در دانشگاه هامبورگ بود،(پشت میزکارش) نشست تا برتک نگاری جدیدخود: فلسفهء روشنگری پیشگفتار بنویسد، از عمر جمهوری و ایمار فقط سه ماه باقی مانده بود.درسی ام ژانویه 1933 آدولف هیتلردعوت شدتا حکومت تشکیل دهد و بیدرنگ به نظام سیاسی که برآلمان پس ازجنگ (جهانی اول) حکومت می کرد،حکومتی که دورانش گاه توام باشادمانی ولی اغلب با ناخرسندی همراه بود ،پایانی ناشکوهمند بدهد . درآن روزها هیچ کس،حتی کاسیرر، تراژدی (پیروزی نازیسم) را باز هم نشانهءدیگری ازشکست اندیشهء روشنگری نمی دید .رژیم نازی با تحقیرخرد،شکوهمندکردن پیشداوری وپرورش قهرمان پرستی، چیزی کمترازپیروزی نیروهای خرافه پرست،متعصب وطالب خشونت بیرحمانه نبود.هرچنددر نبردهای سیاسی سدهء بیستم اندیشهء هجدهم مناسب بود; اماکاسیررپژوهشگری چنان وسواسی بود که( به خوداجازه نمی داد) این موضوع را خاطر نشان کند.اما امروز،پس ازگذشت حدود هفتاد وپنج سال،که ازتکمیل آناتومی اندیشهء روشنگری می گذرد شباهت های مسائل امروزبا مسائل بخشی ازگذشته ،که موضوع پژوهش کاسیرربود،تقریبا آشکار به نظر می رسند.البته کاسیررکتابی درپاسخ به زمانهء خود ننوشت .او درکتاب فلسفه ء روشنگری آن چیزی را می نوشت که به بهترین وجه به آن مجهزبود یعنی تاریخ اندیشه ها ودرمیان پژوهشهایی که پیرامون فلسفه روشنگری انجام داد مناسب ترین شان اثری بود پرباردرباره روسو که مانند کتاب فلسفه روشنگری درسال 1932 منشترشد وپیشنهادهای پرباری برای تحلیلی گسترده ترارائه می داد.او،هم چنان که خود تاکید می کند،درباره روشنگری کتابی جدلی ننوشته است بلکه کوشیده تا تالیفی (ازآراء واندیشه ها) ارائه دهد.او درپیشگفتارخودبرکتاب فلسفه روشنگری می نویسد:"کشش ویژه وارزش سیستماتیک واقعی فلسفه روشنگری در روند تحولش است ودرآن نیروی فکریی است که پیش می راندش ونیزدرآن شوروشوقی است که به مسائل گوناگون خود یورش می برد.ازاین طریق بسیاری ازجنبه های فلسفه روشنگری وحدت می یابند; که اگر تنها ازدیدگاه نتایجشان بررسی می شدند تناقضاتی حل ناشدنی یا ترکیب التقاطی محض ازعناصرناهمگون به نظر می رسیدند .اگر قرار باشد معنی واقعی تاریخی این فلسفه روشن شود باید تنشها وراه حل ها ،تردیدها وتصمیمات ، شکاکیت ویقین تزلزل ناپذیراین فلسفه را ازیک وضعیت مرکزی دیدوتفسیرکرد."( ترجمه فارسی کتاب روشنگری صفحه 46)
گرچه شاید کاسیرردراین کتاب قصدجدل (بامخالفان روشنگری) را نداشته است ;اما این کتابی مستدل است ، برای ارائه نظر کاسیرر در باره اندیشه روشنگری ، کتابی واقعا مستدل است . نظری که ازهمان آغازمخالفان سرسختی درمیان متَألهان ومورخان علوم عقلی داشته است که موکدا به تحلیل کاسیررو نتایجی که او گرفته است اعتراض کرده اند .اعتراض آنان این بود که روشنگری درموضع گیری هایش ازطریق تعمیمی ناموجه که ازتعداد اندکی گزاره شکل می گرفت ، سطحی بود ؛ درموضع گیریش نسبت به گذشته غیرتاریخی ودردیدگا هایش نسبت به دین وهنر خردگرا وفاقد تخیل بود.این اتهامات (که ازسوی رومانتیک ها اظهار شده بودند) به دوران زندگی کاسیرر نیز سرایت کرده بودند؛ اما درصفحات این کتاب جامع ،کاسیرر گهگاهی با بیان جزئیات موثروتکان دهنده نسبت به همه این شکاکیت ها معترض است; دشمنان روشنگری صفحاتی راخارج ازمتن برگزیده اند تادلیل بیاورندکه هواداران روشنگری درباره سرشت انسان بیش ازحد خوش بین بوده اند ودرانکار دین ساده لوح. با این وصف خواننده دقیق بین کتاب روشنگری درمتن کتاب کشف خواهدکردکه کاسیررهمه این اتهامات را با استدلال ردکرده است .
برای آن که قدرت استدلال و سحرآن را که مولف درنگارش کتاب فلسفه روشنگری به کارگرفته است بشناسیم باید با عنوان کتاب آغازکنیم. فلسفه روشنگری به منزله بخشی ازمجموعه کتابهایی بوده است که درباره تاریخ "علوم فلسفی" نوشته می شدند.کاسیرر بیشتر به معنای بنیادین رشته هایی که بررسی می کرد علاقمند بود؛ مانند: دین، زیباشناسی، روانشناسی؛ نه زمینه های سیاسی واجتماعی )شکل گیری شان ( ؛ به این معنی که کاسیررتاثیرآنها رابراندیشه مسلط برعصرروشنگری بررسی می کرد .درنتیجه ،اوبه کشفیات مهمی دست یافت . درچندصفحه ء درخشان این کتاب که درباره دیدگاه روشنگری ازتخیل است (ترجمه فارسی کتاب روشنگری صفحات 463-455) کاسیرر رویه ای اساسی می یابدکه معمولا آن را متعلق به رومانتیک ها می دانستند، ودرچندصفحه دیگر همان قدر درخشان کتاب نشان می دهد که فلسفه تاریخ هردر که بسیار نو واصیل است ومدعی چندگانگی تفکرتاریخی است برفلسفه جهان عقلی اش(یعنی بر روشنگری ) متکی است: " دستاوردهردر درواقع یکی ازبزرگترین پیروزی های عقلی فلسفه روشنگری است "(ترجمه فارسی کتاب روشنگری صفحه 363)
چون پژوهش کاسیررازفلسفه روشنگری همواره به بنیادها بازمی گردد هیچگاه کهنه وزمان دارنمی شود. (امروزه) درپرتوبررسی های یکایک متفکران عصر روشنگری تفسیرهای جدید ومشروحی ارائه شده اند. پژوهشهای روزآمدی نیز درباره نظرات عمومی سده هجدهم ازحیات سیاسی عصرانجام گرفته اند .اما هنگامی که موضوع بنیادهای ذهنیت سده هجدهم مطرح باشدکتاب فلسفه روشنگری کاسیررهنوزهم همان اندازه معتبراست که هشتاد سال پیش بود و خواندنش امروزهمان قدرلذت بخش است که هنگامی که برای نخستین بازمنتشر شد.


1- Peter Gay(1923-2015). پیترگی مانند کاسیررآلمانی بود که طی حکومت نازیها ازآلمان مهاجرت کرد وسرانجام درایالات متحده آمریکا سکنی گزید.مقام های دانشگاهی متعددی داشت .اوبیش ازبیست وپنج کتاب تالیف وترجمه کرده است .او خودرا دنباله رو کاسیرردرشیوه تاریخ نگاری اندیشه ها میدانست.دوجلدکتاب نیزدرباره روشنگری تالیف کرده است :
1-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 1 The Rise of Modern Paganism, 1966.

2-Peter Gay: The Enlightenment, vol. 2 The Science of Freedom, 1970.
مترجم.
2- منظور پیترگی کتاب: مسیله ژان ژاک روسو است که خود ازآلمانی به انگلیسی ترجمه کرده است :
Ernst Cassirer: The Question of Jean Jacques Rousseau, translated by Peter Gay, 1954.