آسمان بیش ازپیش ØÛŒØ±Øª انگیز شده است
آسمان بیش ازپیش ØÛŒØ±Øª انگیز شده است
چاپ شده در مجله آسمان شماره 3(تهران ، 30مهرماه 1390 )
در دهه اخیر موضوع «ماده سیاه» Ùˆ «انرژی سیاه» ذهن کیهان شناسان را به خود مشغول داشته است. البته ماده سیاه چیزی غیر از «جسم سیاه» است Ú©Ù‡ در ترمودینامیک برای Ø¨ØØ« در باره تابش به کار می‌رود Ùˆ به «نظریه کوانتا» توسط ماکس پلانک منجر شد؛ به این معنی Ú©Ù‡ انرژی به صورت بسته بندی است.
«ماده سیاه» همچنین چیزی غیر از «سیاه چاله‌ها» است. این که ماده سیاه از چه چیزی ساخته شده، هنوز به درستی معلوم نیست. اما مسلما ساختاری مانند اتم ندارد. شاید یکی از ذرات بنیادی مانند «نوترینو» باشد.
آسمان بیش ازپیش ØÛŒØ±Øª انگیز شده است
چاپ شده در مجله آسمان شماره 3(تهران ، 30مهرماه 1390 )
یدالله موقن
زمانی Ú©Ù‡ دانشجوی رشته Ùیزیک در «دانشگاه هال انگلستان» بودم، از استادان خود می‌شنیدم Ú©Ù‡ Ù…ÛŒâ€ŒÚ¯ÙØªÙ†Ø¯ Ùیزیکدان پژوهشگر، کتاب نمی‌خواند بلکه پژوهش‌های تازه‌ای را Ú©Ù‡ در قلمرو تخصصی‌اش صورت می‌گیرند Ùˆ در نشریات Ùیزیکی منتشر می‌شوند مورد مطالعه Ùˆ بررسی قرار می‌دهد.
گرچه من پژوهشگر نیستم اما به دلیل این Ú©Ù‡ اکنون مشغول نوشتن مقدمه‌ای بر ترجمه خود از کتاب «نسبیت اینشتین» نوشته ارنست کاسیرر هستم، ناچار شدم Ú©Ù‡ بعضی مقاله‌های مربوط به آخرین پژوهش‌ها در قلمرو کیهان شناسی را مطالعه کنم. از آنجا Ú©Ù‡ عنوان نشریه شما هم آسمان است، مناسب دیدم Ú©Ù‡ مطالبی را به اختصار در این زمینه به رشته ØªØØ±ÛŒØ± درآورم.
در دهه اخیر موضوع «ماده سیاه» Ùˆ «انرژی سیاه» ذهن کیهان شناسان را به خود مشغول داشته است. البته ماده سیاه چیزی غیر از «جسم سیاه» است Ú©Ù‡ در ترمودینامیک برای Ø¨ØØ« در باره تابش به کار می‌رود Ùˆ به «نظریه کوانتا» توسط ماکس پلانک منجر شد؛ به این معنی Ú©Ù‡ انرژی به صورت بسته بندی است.
«ماده سیاه» همچنین چیزی غیر از «سیاه چاله‌ها» است. این Ú©Ù‡ ماده سیاه از Ú†Ù‡ چیزی ساخته شده، هنوز به درستی معلوم نیست. اما مسلما ساختاری مانند اتم ندارد. شاید یکی از ذرات بنیادی مانند «نوترینو» باشد. چراکه ماده سیاه مانند نوترینو می‌تواند به آسانی ØØªÛŒ از خورشید عبور کند.در هر Ù„ØØ¸Ù‡ شاید میلیون ها ماده سیاه از کالبد هر انسانی عبور Ù…ÛŒ کند. ماده سیاه نه تابش الکترو مغناطیسی دارد Ùˆ نه به آن واکنش نشان می‌دهد. نام این ذره بنیادی را «ویسپ» گذاشته‌اند. وجودش Ùقط به خاطر نیروی جاذبه‌اش Ùˆ نیز به علت انØÙ†Ø§ÛŒÛŒ Ú©Ù‡ در اشعه ÛŒ ستارگانی Ú©Ù‡ از نزدیکی آن گذر Ù…ÛŒ کنند ایجاد Ù…ÛŒ کند کش٠شدنی است. ماده سیاه باعث انسجام Ùˆ پایداری کهکشان‌ها می‌شود.
اما بر عکس ماده سیاه Ú©Ù‡ باعث پایداری Ùˆ استØÚ©Ø§Ù… کهکشان‌ها است، اکنون کیهان شناسان Ùˆ Ùیزیکدانان به نیروی مرموزی Ù¾ÛŒ برده‌اند Ú©Ù‡ باعث Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ سرعت انبساط کیهان می‌شود. این نیروی مرموز را «انرژی سیاه» نامیده‌اند. انرژی سیاه نه تنها کهکشان‌ها را از هم دورمی‌ کند، بلکه در درازمدت همه چیز را از هم می‌گسلاند Ú©Ù‡ از آنجمله می‌توان به گسیخته شدن اتم‌ها نیز اشاره کرد.
بعضی ازکیهان شناسان معتقدند Ú©Ù‡ پنج درصد جرم هر کهکشانی را ماده معمولی Ùˆ یک چهارم جرم آن را «ماده سیاه» Ùˆ ØØ¯ÙˆØ¯ سه چهارم باقی‌مانده آن را «انرژی سیاه» تشکیل می‌دهد. سن کیهان از زمان بیگ بنگ یا Ø§Ù†ÙØ¬Ø§Ø± بزرگ Ú©Ù‡ موجب پیدایش کیهان شد، ØØ¯ÙˆØ¯ 14 میلیارد Ùˆ 300 میلیون سال می‌دانند. 7 میلیارد سال اولیه را ماده سیاه ØØ§Ú©Ù… بوده – یعنی نیروی جاذبه دست بالا را داشته – Ùˆ 7 میلیارد سال دوم را انرژی سیاه ØØ§Ú©Ù… بوده است Ú©Ù‡ موجب دور شدن کهکشان‌ها از هم Ùˆ ØØªÛŒ به گسیخته شدن آنها Ùˆ سرانجام گسیختن خود اتم‌ها نیز منجر خواهد شد.
مطلب بالا ØØ¯ÙˆØ¯ دو ماه پیش نگاشته شده است . پس ازنوشتن این مطلب برندگان جایزه نوبل درÙیزیک اعلام شدند. برندگان امسال سه Ùیزیک دان هستند Ú©Ù‡ با مطالعه سوپر نوواها Ù¾ÛŒ برده بودند Ú©Ù‡ سرعت انبساط جهان نه تنها Ú©Ù… نشده بلکه Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ نیز ÛŒØ§ÙØªÙ‡ است . از طریق Ú©Ø´Ù Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ سرعت انبساط کیهان بود Ú©Ù‡ Ùیزیک دانان معتقد شدند Ú©Ù‡ باید نیرویی قویتر ازنیروی جاذبه باشد Ú©Ù‡ موجب Ø§ÙØ²Ø§ÛŒØ´ سرعت انبساط کیهان Ù…ÛŒ شود . این نیروی ناشناخته را نیروی سیاه یا .انرژی سیاه نامیده اند. اما ماهیت این نیرو چیست هیچکس نمی داند