راتی ساکسینا RATI SAXENA کیست ؟

(بزودی یک شماره ی نشریه ی "کریتیا" در هند که توسط راتی اداره می شود مخصوص شعر معاصر ایران خواهد بود که توسط شاعر و مترجم مهناز بدیهیان کرد آوری خواهد شد. ماه مگ)

دکتر راتی ساکسینا RATI SAXENA شاعر، مترجم
و متخصص زبان سانسکریت است .


سه مجموعه شعر به زبان هندی منتشر کرده است و یکی به زبان انگلیسی و مالایالا می ( شا خه ای از زبان DRAVIDIAN که درکرانه ی مالایار در جنوب خاوری هندوستان رواج دارد).وی علاوه بر این دارای تالیفات متعددی در زمینه ی ایندولوژی و ادبیات ِ ودیکت VEDICT (وابسته به ودا VEDA هر یک از چهار کتاب مقدس هندوها )است. مقالات انتقادی وی به طور مرتب در روزنامه ها و نشریات ِهند به چاپ می رسد. اشعار او به زبان های مالایالامی ،پنجابی ، کنکامی ، تامی و غیره ترجمه شده اند و به زبا ن های انگلیسی، فرانسوی و ایتالیایی در نشریات ادبی معتبر دنیا مثل VERAS ( آمستردام ، نترلند و پراگ ) ، EDGAR LITERARY MAGAZIN

( تگزاس ) ، GUMBALL POETR ( فرایبورگ ) وغیره .

تزِ دکترای ِ راتی در باره ی وداها بوده است . او تحقیقات ِ دامنه داری در این مورد کرده است اما با نگاهی متفاوت از معاصرین . وداها بنا بر گفته ی محققان از قدیمی ترین

متونی هستند که از انسان باقی مانده اند. آن ها آیات مقدسی به شمار می آیند و زمانی بوده که زن ها اجازه ی خواندن ِ آن را نداشته اند . راتی آن ها را به عنوان ِ کتاب ِ مقدس نمی خواند . از نظر ِ او آن ها نمونه ی درخشانی از ادبیات ِ عالی اند . در حالی که هیچکس در هند به خود جرأت نمی دهد که متون ِ فلسفی و مذهبی ِ وداها را اشعار عاشقانه خطاب کند ، راتی نه تنها جرأت ِ این کار را به خود می دهد بلکه آن ها را به گونه ی شعر های عاشقانه ترجمه و منتشر می کند .

این شاعره تا به حال 9 کتاب شامل شعر و رمان و قصه ی کوتاه از زبان مالایالاما به هندی ترجمه کرده است و از میان جوایز گوناگونی که از داخل و خارج کشور نصیب او شده می توان از جایزه ی معتبر اکادمی KENDRA SAHITYA نام برد که به عنوان بهترین شاعر و مترجم سال 2000 به او تعلق گرفته است . نیز وی برنده ی بورس بنیاد ملی گاندی است که با استفاده از آن توانست تحقیقات ارزشمند ِ خود را در باره ی آتارواودیک ATHARVAVEDIC تحت عنوان “ بذر ذهن “ به اتمام برساند.

راتی ساکسینا با دانشمندی متخصص علوم فضایی اهل کامپور ازدواج کرده است و سفر های متعددی به شهر ها و روستاهای مختلف هند داشته و تجارب گوناگونی از فرهنگ فولکلور کشورش کسب کرده و اطلاعات او در این زمینه از بسیاری از شاعران دیگر سرزمینش بیشتر و عمیق تر است . مطالعات او در باره ی فرهنگ فولکلور هند سبب شد تا از زاویه ی تازه ای به "وداها " نگاه کند و هویت تازه ای برای آن ها بیاید که قابل عرضه در ادبیات جهان باشد .

راتی به اقتضای تعلق داشتن به کشوری که درآن زنان از بدو تولد مورد سوء استفاده های گوناگونی قرار

می گیرند و محکوم به رنج بردن می شوند، در شعر خود از این محرومیت ها حرف می زند و ضمن آفریدن اشعاری ناب سعی می کند بصیرتی را که جامعه اش طی قرون متمادی به خاطر سال های طولانی استثمار و عقب افتادگی از دست داده به آن ها بر گرداند؛ گاه به زبان طنز ، گاه به زبان استعاره وگاه صریح و عریان و کوبنده مثل ضربه های تازیانه:


نزدیک این رودخانه دختر چهارم زاده شد ،

در خانواده ای متوسط .

هیچکس ترانه ی شادی نخواند

و ضربه ی طبلی به صدا در نیامد.

سکوتی ژرف سایه افکند

تنها تندر روشن کرد

آب های تاریک این رودخانه را سر ِ راهش به دریا .

*

شایسته ی نیایش نیاکانم نیستم

نیز سزاوار ِ پرکردن ِ کاسه ی دستانم از آب مقدس

چنان که گویی نه فرزند ِ دختر

که میوه ای کرم خورده ام

فرو افتاده از درخت

در میان خارستان

یا شاید در زادگاهم

مردابی را می مانم دور افتاده

از" منطومه ی زادگاه “ I am in Udaipur



او تن ِ زن را به ماری تشبیه می کند که در جان زن لانه کرده و زهرش را به کام ِ او می ریزد. به بهانه ی همین تن است که جامعه ، دیواری از باید ها و نباید ها در برابر ِ او می کشد و او را از ساده ترین حقوق ِ طبیعی یک انسان محروم می کند . محرومیتی که مردان همیشه به عمد و زنان همیشه به سهو از یاد برده و به آن خو گرفته اند . احساس همدردی و خشمی که راتی نسبت به زن ِ مظلوم سرزمین ِ خود و نیز زنانِ جهان در رهگذر ِ تاریخ دارد ، گاه در شعرش جلوه ای کنایه آمیز می یابد و گاه زبانی طنز آلود که خوشبخـتانـه ریشه در شعـار های فمینیستی ندارد بلکه از واقعیت محض سر چشمه می گیرد مثل شعرِ "ِ این ها بٌز هستند نه دختر "که از ماجرای تعویض سه دختر یک خانواده ی فقیر هندی با یک بزالهام گرفته شده است .

در اشعاری که راتی با ظاهری آرام و رؤیایی به طبیعت رو می کند ، دریا و صخره و ستاره و همه ی آن چه را که در چشم انداز او شکل گرفته اند ، روح می بخشد تا از زبان ِ آن ها به سخن در آید و موقعیتی انسانی را به تماشا بگذارد ؛ مثل شعر " صخره ی نادان " یا " دریایی که خواب می بیند ".

در اشعاری که فارغ البال تر به نظر می رسند مثل " بازگشت " ، " رختشویی و " نام گلی را به من بگو " ، تعلق خاطر جدی تری به سرنوشت انسان و افکار و عقایدی که او را از سرشت منّزه ، آزاده و خلّاقش دور کرده اند می بینیم . و این نیازمند اندکی تأمل از سوی خواننده است . شعر های " زیبا شناسی ِ عنکبوت" و

"زبان آن ها " خواننده را پشت دریچه ی تازه ای می برد تا بیرون از کلیشه ها و قرار داد های مرسوم به دنیا بنگرد .

راتی ساکسینا در حال حاضر مؤسس و سردبیر مهمترین سایت ادبی هندوستان KRITYA است .