ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان - خواننده ÛŒ الهه ناز G-Banan
Ù…ØÙ…ود خوشنام
کارشناس موسيقی
بيست سال از مرگ ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان گذشت
"ÙØ±ÙŠØ¯ÙˆÙ† مشيری" توصي٠دل انگيزی برای آواز خوانی های بنان به دست داده است:
نغمه Ù…ÛŒ غلتيد، Ú¯ÙØªÙ†ÛŒ بر ØØ±ÙŠØ±
آبشار شعر، گل می ريخت، نغز و دلپذير
مخمل مهتاب بود اين يا طنين بال قو
پرنيان ٠ناز ٠آواز ٠سراپا ØØ§Ù„ او؟
هشتم اسÙند ماه امسال درست بيست سال از مرگ "ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان" آواز خوان بزرگ ايران Ù…ÛŒ گذرد. بنان نخستين کسی بود Ú©Ù‡ آواز خوانی را از چهارچوب کهنه سنتی به درآورده پيرايه های تعزيه ای را از آن زدود، در گزينش شعر Ùˆ پيوند آن با موسيقی دقت Ùˆ سليقه به خرج داد Ùˆ با همخوانی های گرم Ùˆ Ù…ØÙÙ„ÛŒ خود به آواز سنتی جلوه ای تازه بخشيد.
"آواز" در مجموعه موسيقی سنتی ايران اهميت بسياری دارد Ùˆ بخش بزرگی از اين اهميت از شعر Ùˆ شيوه پيوند آن با موسيقی بر Ù…ÛŒ خيزد. از همين جاست Ú©Ù‡ نقش آواز خوان بر جسته Ù…ÛŒ شود. او بايد آشنايی عميق با شعر Ùˆ توانايی کاÙÛŒ در عرضه موسيقايی آن داشته باشد.
"Ø±ÙˆØ Ø§Ù„Ù„Ù‡ خالقی" بسياری از خوانندگان گذشته را نا آگاه از چند Ùˆ چون اين پيوند Ù…ÛŒ دانست: " آنان معنای شعر را درست نمی Ùهمند Ùˆ چون نمی Ùهمند، پای بند درست ادا کردن آن هم نبودند Ùˆ همه ØÙˆØ§Ø³Ø´Ø§Ù† را به 'Ú†Ù‡Ú†Ù‡ Ùˆ غلت Ùˆ ØªØØ±ÙŠØ±' Ù…ÛŒ دادند. از سوی ديگر 'رسم زمانه هم آن بود Ú©Ù‡ بلند Ùˆ در اوج بخوانند Ùˆ در واقع ÙØ±ÙŠØ§Ø¯ بکشند.' با چنين شيوه ای خواننده اگر هم Ù…ÛŒ خواسته، نمی توانسته کلمات را درست ادا کند."
به Ú¯ÙØªÙ‡ خالقی، آنها Ú©Ù‡ "در مکتب تعزيه تربيت شده اند، بيشتر علاقه به بلند خواندن داشته اند ولی سبک خواندن شان امروز مطلوب ما نيست."
بنان ولی با آن Ú©Ù‡ ÙŠÚ©ÛŒ از آموزگارانش از اهالی روضه Ùˆ تعزيه بوده، اين سبک Ùˆ روش را به هم زده Ùˆ شيوه ای تازه Ùˆ Ø´ÙØ§Ù Ùˆ تاثير گذار در آواز خوانی به کار بست.
زندگينامه
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان در سال 1290 خورشيدی در تهران Ùˆ در خانواره ای اهل هنر Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ زاده شده، پدرش از ديوانيان Ùˆ دارای آوازی خوش بود Ùˆ مادرش Ú©Ù‡ نسب از خانواده قاجار Ù…ÛŒ برده، با نواختن پيانو آشنا بود.
اعضای ديگر خانواده نيز هر ÙŠÚ© به Ø´Ú©Ù„ÛŒ با موسيقی نزديک بوده اند. زندگی ديوانی Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒØŒ سبب آشنايی خانواده با بزرگان موسيقی زمان شد.
دو برادر معرو٠وابسته به خاندان هنر: آقا ØØ³ÙŠÙ†Ù‚Ù„ÛŒ Ùˆ ميرزاعبدالله Ùˆ نيز درويش خان Ùˆ مرتضی Ù†ÛŒ داود از ميهمانان اصلی مجالس بزم در خانه آنها بوده اند. در ÙŠÚ©ÛŒ از همين مجالس بزم، پدر Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØªÙ‡ Ú©Ù‡ ÙØ±Ø²Ù†Ø¯Ø´ صدای خوش را از او به ارث برده است.
او را نيز چون خواهرانش نزد Ù†ÛŒ داود ÙØ±Ø³ØªØ§Ù†Ù‡ تا به ÙØ±Ø§Ú¯ÙŠØ±ÛŒ موسيقی Ùˆ رموز آواز خوانی بپردازد.
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بعدها از او آموزگار ديگر نيز بهره Ú¯Ø±ÙØª: ناصر سي٠و ميرزا طاهر ضياء رسايی، روضه خوانی معرو٠به "ضياء الذاکرين".
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان، از سال 1321ØŒ دو سال پس از بنياد نخستين ÙØ±Ø³ØªÙ†Ø¯Ù‡ راديويی در ايران به اين سازمان پيوست Ùˆ به آواز خوانی پرداخت. نخست، عبدالعلی وزيری، او را به خالقی معرÙÛŒ کرد Ùˆ خالقی نيز آزمايش Ùˆ پرورش صدای او را به Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ØØ³Ù† صبا سپرد.
Ù…ÛŒ گويند صبا در نخستين آزمايش، درآمد سه گاه را Ú©Ù‡ به پايان برده از بنان خواسته Ú©Ù‡ گوشه ØØµØ§Ø± را بخواند Ùˆ او آن چنان با مهارت خوانده Ú©Ù‡ ديگر نيازی به آزمايش های بعدی باقی نگذاشت!
کش٠بنان، برای خالقی و ديگر دست اندرکاران موسيقی ملی، موهبتی تلقی می شد. زيرا که تازه "انجمن موسيقی ملی" را بنياد کرده بودند و به خواننده ای خوش صدا و ردي٠شناس نياز داشتند. با تبديل انجمن، به هنرستان عالی موسيقی ملی، بنان نيز رسما به استخدام هنرهای زيبای کشور در آمد و علاوه بر همکاری با ارکستر هنرستان به تدريس آواز خوانی نيز پرداخت.
با بنياد "برنامه گلها"ی راديو از سوی "داود پيرنيا" عرصه تازه و گسترده تری برای آواز خوانی های بنان پديد آمده و او پانزده سال تمام (1350-1335) پای ثابت در بخش های مختل٠اين برنامه (گلهای رنگارنگ، گلهای جاويدان، يک شاخه گل و...) بود.
در اين برنامه، استادان تراز اول موسيقی سنتی چون Ø±ÙˆØ Ø§Ù„Ù„Ù‡ خالقی، Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ØØ³Ù† صبا، مرتضی Ù…ØØ¬ÙˆØ¨ÛŒØŒ اØÙ…د عبادی، ØØ³ÙŠÙ† تهرانی، علی تجويدی، لط٠الله مجد Ùˆ جواد معروÙÛŒ با او همکاری داشته اند.
بنان در آغاز کار در راديو، تنها "آواز" Ù…ÛŒ خوانده ولی چندی بعد به توصيه خالقی، Ù¾Ø°ÙŠØ±ÙØªÙ‡ Ú©Ù‡ "تصني٠" نيز بخواند.
او با اين کار نه تنها به تصني٠های دوره مشروطيت جلوه و جلای تازه بخشيده، بلکه آهنگسازان سنتی را نيز به ساخت و پرداخت تصني٠های ارزشمند برانگيخته است.
تصني٠هايی Ú©Ù‡ با صدای او به يارگار مانده، از بهترين Ø¢ÙØ±ÙŠØ¯Ù‡ ها در قلمرو موسيقی سنتی به شمار Ù…ÛŒ رود. در اين ميان Ù…ÛŒ توان از ÙØ±Ø§Ú¯ÙŠØ± ترين آنها ياد کرد:
ØØ§Ù„ا چرا؟ (آهنگ: خالقی - شعر: شهريار)ØŒ روز ازل ( مرتضی Ù…ØØ¬ÙˆÙŠÛŒ - رهی معيری) ØŒ Ù…ÛŒ ناب Ùˆ جام جم (خالقی - ØØ§Ùظ)ØŒ عاشقی شيدا (تجويدی - منير طه) ØŒ Ùˆ الهه ناز (اکبر Ù…ØØ³Ù†ÛŒ - کريم Ùکور)
همچنين سرود "ای ايران" (خالقی - ØØ³ÙŠÙ† Ú¯Ù„ گلاب) Ú©Ù‡ سالهاست نقش سرود ملی ايرانيان را Ø§ÙŠÙØ§ Ù…ÛŒ کند، دلنشين ترين يادگاری است Ú©Ù‡ با صدای بنان بر جای مانده است.
بنان در سال 1336 در ÙŠÚ© سانØÙ‡ اتومبيل، ÙŠÚ©ÛŒ از چشمان خود را از دست داد، ولی پس از آن نيز همچنان به خواندن ادامه داد. از سال 1345 است Ú©Ù‡ به مرور از ØØ¬Ù… خواندنی ها کاسته Ùˆ چند سال بعد خود را بازنشسته کرد.
بنان به Ú¯ÙØªÙ‡ همسرش از اواخر سال 1357ØŒ سال انقلاب، به سبب "ØÙˆØ§Ø¯Ø« Ùˆ وقايع جاری Ùˆ ياس Ùˆ نا اميدی" دلخور شد Ùˆ به بستر بيماری Ø§ÙØªØ§Ø¯. او سرانجام در هشتم اسÙند ماه سال 1364 به دليل نارسايی "دستگاه گوارشی" چشم از جهان ÙØ±Ùˆ بست.
ويژگی ها
ارزش موسيقايی در آوازخوانی های ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان از پيوند در عامل طبيعی Ùˆ هنری Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گيرد.
عامل طبيعی، جنس Ùˆ رنگ صدای اوست Ú©Ù‡ در تاريخ موسيقی سنتی ايران اگر نگوييم بی نظير، دست Ú©Ù… کمياب است. وقتی ØØ±Ù از صدا Ùˆ آواز به ميان Ù…ÛŒ آيد، همه پيش از هر چيز به "ششدانگ" بودن آن Ù…ÛŒ انديشند. ØØ§Ù„ آن Ú©Ù‡ موسيقی سنتی ايران بيش از صدای ششدانگی، صدای "با ØØ§Ù„" Ù…ÛŒ طلبد. جيغ Ùˆ ÙØ±ÙŠØ§Ø¯ چندان با مزاجش سازگار نيست. اهل نجوا Ùˆ زمزمه است.
صدای بنان همانی است Ú©Ù‡ موسيقی سنتی ايران Ù…ÛŒ طلبد. نه تنها ØØ¬Ù… ضروری برای اجرای Ø±Ø§ØØª آن را دارد Ú©Ù‡ با ويژگی های عاطÙÛŒ آن نيز سازگاری نشان Ù…ÛŒ دهد.
صدای او از "بم های ميانی"ØŒ صدای مردانه است (نزديک به باريتون) Ùˆ جان Ù…ÛŒ دهد برای جلادادن به Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ Ø¹Ø±ÙØ§Ù†ÛŒ شعر Ùˆ موسيقی سنتی.
غلت Ùˆ ØªØØ±ÙŠØ± های کوتاه - Ùˆ نه بلند- در صدای او، ØØ±Ú©Øª های آرام Ùˆ غير جهشی در خط سير آوازهای سنتی همخوانی دارد Ùˆ به خواب Ùˆ بيدار مخمل Ù…ÛŒ ماند.
اما اين ويژگی های طبيعی صوتی اگرچه ضروری است ولی کاÙÛŒ نيست. بايد با ويژگی های ÙÙ†ÛŒ Ùˆ هنری درآميخته شود. صدا هر Ú†Ù‡ از "جنس خوش" باشد، تا درست پرورش پيدانکند، به آواز دلنشين تبديل نخواهد شد. دانايی هنری Ùˆ توانايی ÙÙ†ÛŒ Ù…ÛŒ طلبد. دانايی بر Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ موسيقی Ùˆ شعر سنتی Ùˆ توانايی در اجرای ظري٠پيوندی آن ها.
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان مجموعه ای از اين داده های طبيعی Ùˆ ÙŠØ§ÙØªÙ‡ های ÙÙ†ÛŒ Ùˆ هنری را در خود داشت آن Ú†Ù‡ از خوانده های او به جای مانده Ù…ÛŒ تواند برای خوانندگان ريز Ùˆ درشت ما نقش سرمشق Ùˆ "دستور" را Ø§ÙŠÙØ§ کند.
"ÙØ±ÙŠØ¯ÙˆÙ† مشيری" توصي٠دل انگيزی برای آواز خوانی های بنان به دست داده است:
نغمه Ù…ÛŒ غلتيد، Ú¯ÙØªÙ†ÛŒ بر ØØ±ÙŠØ±
آبشار شعر، گل می ريخت، نغز و دلپذير
مخمل مهتاب بود اين يا طنين بال قو
پرنيان ٠ناز ٠آواز ٠سراپا ØØ§Ù„ او؟
بر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ بی بی سی ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ
کارشناس موسيقی
بيست سال از مرگ ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان گذشت
"ÙØ±ÙŠØ¯ÙˆÙ† مشيری" توصي٠دل انگيزی برای آواز خوانی های بنان به دست داده است:
نغمه Ù…ÛŒ غلتيد، Ú¯ÙØªÙ†ÛŒ بر ØØ±ÙŠØ±
آبشار شعر، گل می ريخت، نغز و دلپذير
مخمل مهتاب بود اين يا طنين بال قو
پرنيان ٠ناز ٠آواز ٠سراپا ØØ§Ù„ او؟
هشتم اسÙند ماه امسال درست بيست سال از مرگ "ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان" آواز خوان بزرگ ايران Ù…ÛŒ گذرد. بنان نخستين کسی بود Ú©Ù‡ آواز خوانی را از چهارچوب کهنه سنتی به درآورده پيرايه های تعزيه ای را از آن زدود، در گزينش شعر Ùˆ پيوند آن با موسيقی دقت Ùˆ سليقه به خرج داد Ùˆ با همخوانی های گرم Ùˆ Ù…ØÙÙ„ÛŒ خود به آواز سنتی جلوه ای تازه بخشيد.
"آواز" در مجموعه موسيقی سنتی ايران اهميت بسياری دارد Ùˆ بخش بزرگی از اين اهميت از شعر Ùˆ شيوه پيوند آن با موسيقی بر Ù…ÛŒ خيزد. از همين جاست Ú©Ù‡ نقش آواز خوان بر جسته Ù…ÛŒ شود. او بايد آشنايی عميق با شعر Ùˆ توانايی کاÙÛŒ در عرضه موسيقايی آن داشته باشد.
"Ø±ÙˆØ Ø§Ù„Ù„Ù‡ خالقی" بسياری از خوانندگان گذشته را نا آگاه از چند Ùˆ چون اين پيوند Ù…ÛŒ دانست: " آنان معنای شعر را درست نمی Ùهمند Ùˆ چون نمی Ùهمند، پای بند درست ادا کردن آن هم نبودند Ùˆ همه ØÙˆØ§Ø³Ø´Ø§Ù† را به 'Ú†Ù‡Ú†Ù‡ Ùˆ غلت Ùˆ ØªØØ±ÙŠØ±' Ù…ÛŒ دادند. از سوی ديگر 'رسم زمانه هم آن بود Ú©Ù‡ بلند Ùˆ در اوج بخوانند Ùˆ در واقع ÙØ±ÙŠØ§Ø¯ بکشند.' با چنين شيوه ای خواننده اگر هم Ù…ÛŒ خواسته، نمی توانسته کلمات را درست ادا کند."
به Ú¯ÙØªÙ‡ خالقی، آنها Ú©Ù‡ "در مکتب تعزيه تربيت شده اند، بيشتر علاقه به بلند خواندن داشته اند ولی سبک خواندن شان امروز مطلوب ما نيست."
بنان ولی با آن Ú©Ù‡ ÙŠÚ©ÛŒ از آموزگارانش از اهالی روضه Ùˆ تعزيه بوده، اين سبک Ùˆ روش را به هم زده Ùˆ شيوه ای تازه Ùˆ Ø´ÙØ§Ù Ùˆ تاثير گذار در آواز خوانی به کار بست.
زندگينامه
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان در سال 1290 خورشيدی در تهران Ùˆ در خانواره ای اهل هنر Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ زاده شده، پدرش از ديوانيان Ùˆ دارای آوازی خوش بود Ùˆ مادرش Ú©Ù‡ نسب از خانواده قاجار Ù…ÛŒ برده، با نواختن پيانو آشنا بود.
اعضای ديگر خانواده نيز هر ÙŠÚ© به Ø´Ú©Ù„ÛŒ با موسيقی نزديک بوده اند. زندگی ديوانی Ùˆ ÙØ±Ù‡Ù†Ú¯ÛŒØŒ سبب آشنايی خانواده با بزرگان موسيقی زمان شد.
دو برادر معرو٠وابسته به خاندان هنر: آقا ØØ³ÙŠÙ†Ù‚Ù„ÛŒ Ùˆ ميرزاعبدالله Ùˆ نيز درويش خان Ùˆ مرتضی Ù†ÛŒ داود از ميهمانان اصلی مجالس بزم در خانه آنها بوده اند. در ÙŠÚ©ÛŒ از همين مجالس بزم، پدر Ø¯Ø±ÙŠØ§ÙØªÙ‡ Ú©Ù‡ ÙØ±Ø²Ù†Ø¯Ø´ صدای خوش را از او به ارث برده است.
او را نيز چون خواهرانش نزد Ù†ÛŒ داود ÙØ±Ø³ØªØ§Ù†Ù‡ تا به ÙØ±Ø§Ú¯ÙŠØ±ÛŒ موسيقی Ùˆ رموز آواز خوانی بپردازد.
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بعدها از او آموزگار ديگر نيز بهره Ú¯Ø±ÙØª: ناصر سي٠و ميرزا طاهر ضياء رسايی، روضه خوانی معرو٠به "ضياء الذاکرين".
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان، از سال 1321ØŒ دو سال پس از بنياد نخستين ÙØ±Ø³ØªÙ†Ø¯Ù‡ راديويی در ايران به اين سازمان پيوست Ùˆ به آواز خوانی پرداخت. نخست، عبدالعلی وزيری، او را به خالقی معرÙÛŒ کرد Ùˆ خالقی نيز آزمايش Ùˆ پرورش صدای او را به Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ØØ³Ù† صبا سپرد.
Ù…ÛŒ گويند صبا در نخستين آزمايش، درآمد سه گاه را Ú©Ù‡ به پايان برده از بنان خواسته Ú©Ù‡ گوشه ØØµØ§Ø± را بخواند Ùˆ او آن چنان با مهارت خوانده Ú©Ù‡ ديگر نيازی به آزمايش های بعدی باقی نگذاشت!
کش٠بنان، برای خالقی و ديگر دست اندرکاران موسيقی ملی، موهبتی تلقی می شد. زيرا که تازه "انجمن موسيقی ملی" را بنياد کرده بودند و به خواننده ای خوش صدا و ردي٠شناس نياز داشتند. با تبديل انجمن، به هنرستان عالی موسيقی ملی، بنان نيز رسما به استخدام هنرهای زيبای کشور در آمد و علاوه بر همکاری با ارکستر هنرستان به تدريس آواز خوانی نيز پرداخت.
با بنياد "برنامه گلها"ی راديو از سوی "داود پيرنيا" عرصه تازه و گسترده تری برای آواز خوانی های بنان پديد آمده و او پانزده سال تمام (1350-1335) پای ثابت در بخش های مختل٠اين برنامه (گلهای رنگارنگ، گلهای جاويدان، يک شاخه گل و...) بود.
در اين برنامه، استادان تراز اول موسيقی سنتی چون Ø±ÙˆØ Ø§Ù„Ù„Ù‡ خالقی، Ø§Ø¨ÙˆØ§Ù„ØØ³Ù† صبا، مرتضی Ù…ØØ¬ÙˆØ¨ÛŒØŒ اØÙ…د عبادی، ØØ³ÙŠÙ† تهرانی، علی تجويدی، لط٠الله مجد Ùˆ جواد معروÙÛŒ با او همکاری داشته اند.
بنان در آغاز کار در راديو، تنها "آواز" Ù…ÛŒ خوانده ولی چندی بعد به توصيه خالقی، Ù¾Ø°ÙŠØ±ÙØªÙ‡ Ú©Ù‡ "تصني٠" نيز بخواند.
او با اين کار نه تنها به تصني٠های دوره مشروطيت جلوه و جلای تازه بخشيده، بلکه آهنگسازان سنتی را نيز به ساخت و پرداخت تصني٠های ارزشمند برانگيخته است.
تصني٠هايی Ú©Ù‡ با صدای او به يارگار مانده، از بهترين Ø¢ÙØ±ÙŠØ¯Ù‡ ها در قلمرو موسيقی سنتی به شمار Ù…ÛŒ رود. در اين ميان Ù…ÛŒ توان از ÙØ±Ø§Ú¯ÙŠØ± ترين آنها ياد کرد:
ØØ§Ù„ا چرا؟ (آهنگ: خالقی - شعر: شهريار)ØŒ روز ازل ( مرتضی Ù…ØØ¬ÙˆÙŠÛŒ - رهی معيری) ØŒ Ù…ÛŒ ناب Ùˆ جام جم (خالقی - ØØ§Ùظ)ØŒ عاشقی شيدا (تجويدی - منير طه) ØŒ Ùˆ الهه ناز (اکبر Ù…ØØ³Ù†ÛŒ - کريم Ùکور)
همچنين سرود "ای ايران" (خالقی - ØØ³ÙŠÙ† Ú¯Ù„ گلاب) Ú©Ù‡ سالهاست نقش سرود ملی ايرانيان را Ø§ÙŠÙØ§ Ù…ÛŒ کند، دلنشين ترين يادگاری است Ú©Ù‡ با صدای بنان بر جای مانده است.
بنان در سال 1336 در ÙŠÚ© سانØÙ‡ اتومبيل، ÙŠÚ©ÛŒ از چشمان خود را از دست داد، ولی پس از آن نيز همچنان به خواندن ادامه داد. از سال 1345 است Ú©Ù‡ به مرور از ØØ¬Ù… خواندنی ها کاسته Ùˆ چند سال بعد خود را بازنشسته کرد.
بنان به Ú¯ÙØªÙ‡ همسرش از اواخر سال 1357ØŒ سال انقلاب، به سبب "ØÙˆØ§Ø¯Ø« Ùˆ وقايع جاری Ùˆ ياس Ùˆ نا اميدی" دلخور شد Ùˆ به بستر بيماری Ø§ÙØªØ§Ø¯. او سرانجام در هشتم اسÙند ماه سال 1364 به دليل نارسايی "دستگاه گوارشی" چشم از جهان ÙØ±Ùˆ بست.
ويژگی ها
ارزش موسيقايی در آوازخوانی های ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان از پيوند در عامل طبيعی Ùˆ هنری Ø´Ú©Ù„ Ù…ÛŒ گيرد.
عامل طبيعی، جنس Ùˆ رنگ صدای اوست Ú©Ù‡ در تاريخ موسيقی سنتی ايران اگر نگوييم بی نظير، دست Ú©Ù… کمياب است. وقتی ØØ±Ù از صدا Ùˆ آواز به ميان Ù…ÛŒ آيد، همه پيش از هر چيز به "ششدانگ" بودن آن Ù…ÛŒ انديشند. ØØ§Ù„ آن Ú©Ù‡ موسيقی سنتی ايران بيش از صدای ششدانگی، صدای "با ØØ§Ù„" Ù…ÛŒ طلبد. جيغ Ùˆ ÙØ±ÙŠØ§Ø¯ چندان با مزاجش سازگار نيست. اهل نجوا Ùˆ زمزمه است.
صدای بنان همانی است Ú©Ù‡ موسيقی سنتی ايران Ù…ÛŒ طلبد. نه تنها ØØ¬Ù… ضروری برای اجرای Ø±Ø§ØØª آن را دارد Ú©Ù‡ با ويژگی های عاطÙÛŒ آن نيز سازگاری نشان Ù…ÛŒ دهد.
صدای او از "بم های ميانی"ØŒ صدای مردانه است (نزديک به باريتون) Ùˆ جان Ù…ÛŒ دهد برای جلادادن به Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ Ø¹Ø±ÙØ§Ù†ÛŒ شعر Ùˆ موسيقی سنتی.
غلت Ùˆ ØªØØ±ÙŠØ± های کوتاه - Ùˆ نه بلند- در صدای او، ØØ±Ú©Øª های آرام Ùˆ غير جهشی در خط سير آوازهای سنتی همخوانی دارد Ùˆ به خواب Ùˆ بيدار مخمل Ù…ÛŒ ماند.
اما اين ويژگی های طبيعی صوتی اگرچه ضروری است ولی کاÙÛŒ نيست. بايد با ويژگی های ÙÙ†ÛŒ Ùˆ هنری درآميخته شود. صدا هر Ú†Ù‡ از "جنس خوش" باشد، تا درست پرورش پيدانکند، به آواز دلنشين تبديل نخواهد شد. دانايی هنری Ùˆ توانايی ÙÙ†ÛŒ Ù…ÛŒ طلبد. دانايی بر Ù…ØØªÙˆØ§ÛŒ موسيقی Ùˆ شعر سنتی Ùˆ توانايی در اجرای ظري٠پيوندی آن ها.
ØºÙ„Ø§Ù…ØØ³ÙŠÙ† بنان مجموعه ای از اين داده های طبيعی Ùˆ ÙŠØ§ÙØªÙ‡ های ÙÙ†ÛŒ Ùˆ هنری را در خود داشت آن Ú†Ù‡ از خوانده های او به جای مانده Ù…ÛŒ تواند برای خوانندگان ريز Ùˆ درشت ما نقش سرمشق Ùˆ "دستور" را Ø§ÙŠÙØ§ کند.
"ÙØ±ÙŠØ¯ÙˆÙ† مشيری" توصي٠دل انگيزی برای آواز خوانی های بنان به دست داده است:
نغمه Ù…ÛŒ غلتيد، Ú¯ÙØªÙ†ÛŒ بر ØØ±ÙŠØ±
آبشار شعر، گل می ريخت، نغز و دلپذير
مخمل مهتاب بود اين يا طنين بال قو
پرنيان ٠ناز ٠آواز ٠سراپا ØØ§Ù„ او؟
بر Ú¯Ø±ÙØªÙ‡ بی بی سی ÙØ§Ø±Ø³ÛŒ
علي نوشت