اندر کشتن شعر بدست Øجم
تاملی درمبانی شعر Øجم Ùˆ عبور از شعر Øجم
نوشته :اسماعیل یوردشاهیان اورمیا
پیش در آمد
در تاریخ نه چندان بلند وطولانی شعر نو امروز ایران Ùراز ÙˆÙرود ها وموجها ومکتبهای متعدد ÛŒ Ø´Ú©Ù„ گرÙته Ú©Ù‡ همگی متاثر از هم ونشات گرÙته از تÙکر سیال جاری بر خاسته از خواسته اجتماعی Ùˆ در ئهایت بازتاب نیاز Ùˆ ضرورتهای تکامل شعرامروز بوده وهست وادامه خواهد داشت . این جریانها از همان اوان Ø´Ú©Ù„ گیری نهضت تجدد وتØول شعر امروز وبعدبا آغازگری نیما تا کنون Ú©Ù‡ نزدیک به یک قرن ÙˆÚ©Ù…ÛŒ بیشتر Ù…ÛŒ گذرد شروع شده وادامه دارد
با تاملی هرچند کوتاه وگذرا در تاریخ شعر معاصر ØŒ تØولات متعتد ÛŒ را در طول زمان ودوره های تاریخی آن به ÙˆØ¶ÙˆØ Ù…ÛŒ بینیم . یعنی در تمام ویا اکثر دهه های گذشته تا کنون مدام با تØولات وجنبش های Ùکری در شعر امروزمواجهیم Ú©Ù‡ علاوه بر این Ú©Ù‡ متاثر از تغییر شرایط زیستی Ùˆ الگوها زیبا شناختی بوده وهست . متاثر از دگرگونی نوع Ùکر واندیشه وبخصوص نوع تÙسیر Ùˆ آگاهی Ùˆ اطلاع از نظریه ها ومکاتب ÙˆÙلسÙÙ‡ زبان وتعریÙهای تازه هم بوده Ùˆ در این میان یکی از موجها Ùˆ مکتبهایی Ú©Ù‡ در اواخر دهه چهل Ø´Ú©Ù„ گرÙت Ùˆ بر خاسته Ùˆ متاثر از همان ضرورت Ùˆ تÙکر متÙاوت ودیگر سان بود Ùˆ از تمام Ùکر واندشه دیگرسان شعر ومکاتب گذشته از آن جمله عرÙان الگو گرÙت شعر Ùˆ مکتب Øجم Ùˆ Øجم گرایی بود . هر چند بررسی تک تک جریانهای شعرمعاصر Ùˆ نو نیاز به کار پژوهشی گسترده Øداقل در قالب یک کتاب ویا یک رساله دارد اما در این مقاله صرÙا نقد ونگاهی داریم به جریان Øجم Ùˆ تداوم وبقای آن در Ø´Ú©Ù„ Ù…Øدود در شعر یدالله رویایی ونهایتا عبور خود رویایی از Øجم Ùˆ وقوع مرگ Øجم .
مقدمه
شعر Øجم ÙˆØجم گرایی در اواخر دهه چهل بین سالهای 1346 تا1350 Ú©Ù‡ بیانیه آن در دوره جدید شماره 4 مجله بررسی کتاب در شهریور ماه 1350 توسط یدالله رویایی منتشر شد Øضور Ùˆ وجود خود را در ساØت شعر امروز ایران ثبت واعلام کرد .البته تاثیر شعر موج نو Ùˆ جریانهای دیگر شعری در Ø´Ú©Ù„ گیری آن غیر قابل انکار است . بخصوص تاثیر اندیشه های نو ومتØولانه دو تئورسین شعر مدرن امروز Ú©Ù‡ با Ùکر Ùˆ تØولات ونظریه های نوین ÙلسÙÙ‡ Ùˆ شعر غرب آشنایی کامل داشتنند یعنی Ùریدون رهنما ومهرداد صمدی Ú©Ù‡ این دومی یعنی مهرداد صمدی بیانیه واصول شعر موج نو را نوشت Ùˆ Øامی Ùˆ رهنمای اØمدرضا اØمدی وبیژن الهی وچند تن دیگر بود اما Ø´Ú©Ù„ گیری شعر Øجم ÙˆØجم گرایی در پایان دهه چهل دور از انتظار وغیر مترقبه بود چرا Ú©Ù‡ شعر امروز بسوی شعر Ù…Øض ناب وناب شدن در Øرکت بود وعلت آن هم تاثیر شعر غرب Ùˆ جریانهای Ùکری ونظری Ù…Ø·Ø±Ø Ø¯Ø± غرب چون سمبولیسم Ùˆ سورالیسم Ùˆ نهضت Ùکری ساختارگرایی Ú©Ù‡ همراه بود با تغییر در کنشهای Ùکری Ùˆ توجه به پست مدرنیزم Ùˆ غیره ... Ùˆ همه اینها این جریانها متاثر از تÙکرات نهیلیزمی واگزیستانسیاستی وانقلاب Ùرهنگی 1968 Ùرانسه Ùˆ گسترش ساختارگرایی Ùˆ تÙکرات ساختارشکنی بودند واین دگرگونیها ودگرسان بودنها واندیشیدنها مثل دیگر کشورها ونقاط جهان تاثیر خود را بر ذهن ÙˆÙکر وجان روشنÙکران وهنرمندان وشاعران ونویسندگان ایران Ú©Ù‡ همه در اندیشه راهی نو بودند نهاد اما تاثیر Ùˆ Øضور بار Ù…Ùهومی ÙˆØسی آنها بر شعر نو Ú©Ù‡ هنر اول ایران بیشتر از همه نمایان بود.Ú©Ù‡ برای مثال Ù…ÛŒ توان به پیدایش موج نو Ùˆ سعر دیگر Ú©Ù‡ Ù…Øصول کار گروهی از شاعران دگر اندیش بود اشاره کرد Ùˆ انتظار آن بود Ú©Ù‡ شعرمØض ناب Ú©Ù‡ بسیاری در اندیشه آن بودند ودر Ø´Ú©Ù„ وسیعی میان تمام شاعران مدرن مورد ÛŒØØ« ونظر بود در پایان دهه چهل Ø´Ú©Ù„ بگیرد وتوسط چهره های مطرØÛŒ بیانیه آن نوشته وصادر گردد Ú©Ù‡ این امر یعنی ظهور رسمی شعر ناب بدلایل مختلÙÛŒ انجام نگرÙت از آن جمله :
1- نگاه واندیشه Ú†Ù¾ وتعهدگرایانه به شعر Ùˆ ادبیات وتاثیر Ùراگیر مسائل اجتماعی Ú©Ù‡ در این مورد اندیشه های آل اØمد ونقدهای براهنی ونویسندگان Ú†Ù¾ دیگر بسیار تاثیر گذاربودند Ùˆ اینان شعر رادر خدمت اهدا٠سیاسی واجتماعی Ùˆ وسیله ای برای بیان آرمانها ومسائل اجنماعی میدانستند وبیشتر پیگیری ادبیات رئالیستی بوده وهر گرز معتقد به جدایی شعر از ادبیات نبودند
2- - Ø´Ú©Ù„ گیری جریانها Ùˆ مبارزات اجتماعی وسیاسی Ùˆ سازمانهای چریکیدر دهه چهل Ú©Ù‡ تاثیر بسیار زیادی در ذهن تÙکر گروهای اجتماعی بخصوص تØصیلکرده Ùˆ هنرمندان ودانشجویان نهادند وآنها متاثر از چنان Ùضایی انتظار شعر متعهد واجتماعی را Øتی در Ø³Ø·Ø ÛŒÚ© مقاله بی Ø±ÙˆØ Ø´Ø¹Ø§Ø±ÛŒ قبول داشته ومی پذیرÙتند
3- - عدم وجود رهبری وشاعر شاخص ناب سرا وتئورسین شعر ناب با وجود این Ú©Ù‡ همه به شعر Ù…Øض ناب Ù…ÛŒ اندیشیدند Ùˆ در Ù¾ÛŒ جنبش ادبی ناب بودند Ú©Ù‡ لازم است اشاره کنم Ú©Ù‡ همین امر بعد سالها باعث بروز موج سوم Ùˆ دیگر جریانها در شعر دهه شصت Ùˆ Ù‡Ùتاد ونقد شعر گذشته شد
در چنان اوضاع Ùˆ Ùضای Ùکری یدالله رویایی Ú©Ù‡ یکی از شاعران تØصیلکرده وزبان دان وآشنا به چند زبان دیگر بغیر از زبان Ùارسی با پیشینه آگاهی از شعر غرب بخصوص Ùرانسه Ú©Ù‡ نمونه روشن آن ترجمه شعر پارک جوان پل والری وانتشار آن در مجله سخن است با توجه به شخصیت خاص خود گروهی را گرد کرد وشعرØجم را ساخت . اما یدالله رویایی کیست
یدالله رویایی متولد دامغان وساکن ایالت نورماندی Ùرانسه یکی از شاعران برجسته وتاثیر گذار شعر امروز ایران است ÙˆÛŒ دوره شاعری خودرا از دهه 30 شروع ونخستن مجموعه شعرش ر ا Ú©Ù‡( برجاده های تهی) نام داشت در سال 1340 منتشر ساخت . اوج کاروشهرت رویایی با انتشار کناب ( شعر های دریای ) بود Ú©Ù‡ در سال 1344 توسط انتشارات مروارید منتشر شد اگر Ú†Ù‡ رویایی ØŒ زاده Øاشیه کویر در سرایش شعرهای دریایی متاثر از سن ژون پرس بود اما بسیاری از دریایی های او زبان ونگاه تازه در شعر امروز ایران بودند وبرای همین هم مورد توجه قرا گرÙتند وسه سال بعد با انتشار مجموعه شعر ( از دوستت دارم ) رویایی اوج هنر شعر ÛŒ خود را بعد از انتشار( دلتنگیها ) ارائه داد ونخستین شاعری بود Ú©Ù‡ در دهه چهل مسئله زبان ÙˆÙرم وصدا در شعر Ùˆ شگستن قواعد Ù†ØÙˆÛŒ در شعر را بشکل تازه ومتÙاوت بیان داشت
از تو سخن از به آرامی
از تو سخن از به تو Ú¯Ùتن
از تو سخن از به آزادی
وقتی سخن از تو می گویم
از عاشقان
از عارÙانه Ù…ÛŒ گویم
از دوست دارم
از خواهم داشت
از Ùکر عبور در به تنهایی
( از دوستت دارم)
وهمین امر اورا متÙاوت از دیگران قرارداد وجه مهم کار رویایی همانطور Ú©Ù‡ من در مقاله پایان شوالیه پیر خود Ú©Ù‡ نقد کار دکتر براهنی بود بیان داشته ام توان او در اجرا کار بود Ú©Ù‡ بدرستی Ùˆ زیبایی تئوری خود را براساس استعداد ذاتی خود در سرایش خود پیاده Ù…ÛŒ کرد واین کار نه بر اساس تÙکر قبلی بلکه بر مبنای شدنی Ú©Ù‡ شده بود انجام Ù…ÛŒ گرÙت چرا Ú©Ù‡ رویایی تئوری خود را بر اساس سروده های خود Ø·Ø±Ø Ùˆ بر ملا Ù…ÛŒ ساخت یعنی رشد وتکامل شعری ورسیدن به زبان وبیان دیگر اورا به تÙکر وادشت وبعد بر اساس آنها تئوری خود را ساخت البته تئوریی Ú©Ù‡ بیشتر مبنای ÙلسÙÛŒ داشت Ùˆ ÙلسÙÙ‡ باÙÛŒ بود Ùˆ است تا ارائه یک برنامه اجرایی وعلل اجرا نشدن آن هم بهمین دلیل بود Ùˆ اگر Ù…ÛŒ اندیشیم Ú©Ù‡ چگونه این تØول در شعر رویایی Ø´Ú©Ù„ گرÙت باید به آگاهی وتسلط او به زبان وشعر Ùارس Ùˆ غرب واستعداد او توجه کرد چرا Ú©Ù‡ رویایی ذاتا یک شاعر است اما با این توصی٠این نکته را به تاکید باید اضاÙÙ‡ کنم Ú©Ù‡ متاسÙانه رویایی Øجم گراییست Ú©Ù‡ از Øجم عبور کرد Ùˆ Øجم را کشت واینک Ú©Ù‡ شعر Øجم مرده است . ما به تØلیل آن ودلایل ناکامی آن Ù…ÛŒ پردازیم . شاید بپرسید چرا چنین Ù…ÛŒ گویی ومی نویسی . اجازه بدهیید بر این مقدمه طولانی به علل Ùراگیر نشدن شعر Øجم Ùˆ ناکامی آن در همان سالهای پیدایش ومØدود شدنش به معمارش یعنی یدالله رویایی وچند جوان جویای نام بپردازم
در سالهای پایانی دهه چهل Ú©Ù‡ هرگز از یاد نمی رود از اول پائیز تا زمستان سال 1350 بود Ú©Ù‡ یداله رویایی با اشتیاقی Ú©Ù‡ برای مکتب ساختن داشت . متاثر از مکتبها Ùˆ تØولات شعری در اروپا وامریکای لاتین واÙریÙا درØا Ù„ سازمان دادن به مکتب شعر Øجم Ùˆ انتشار بیانیه آن بود ودر همین راستا هر Ù‡Ùته شبهای شنبه یا چهارشنبه خوب در خاطرم نیست از ساعت 10 در رادیو برنامه تÙسیر وبیان شعر امروز را داشت . در آن روزها Ú©Ù‡ بسیاری از مردم جامعه جذب تلویزیون وسریالهای مراد برقی Ùˆ دایی جان ناپلئون Ùˆ غیره بودند ما Ú©Ù‡ تازه نوجوانی را پشت سر گذاشته وجوانی 15 Ùˆ 16 ساله بودیم به اطاق خود Ù…ÛŒ خزیدیم Ùˆ رادیو را Ù…ÛŒ گشودیم ورویایی برنامه اش را با این جملات وشبیه آن شروع Ù…ÛŒ کرد
( سلام ویک مسئله چرا بعظیها عاشق می شوند و یا نیستند )
این جملات او بود برای شروع وهمیشه با این گونه جملات برنامه اش را آغاز Ù…ÛŒ کرد وآنگاه به بØØ« شعر وبخصوص تبلیغ عقاید خود در زمینه مکتب وسبک شعر خود Ú©Ù‡ نهایتا به Øجم ختم Ù…ÛŒ شد Ù…ÛŒ پرداخت با این تاکید Ú©Ù‡ در همین برنامه ها به تعری٠ومعرÙÛŒ انواع شعر ها در دیگر کشوره ها Ù…ÛŒ پرداخت از جمله شعر صوتی واینکه شاعری از اÙریÙا بعد از چند جمله به نواختن صوت وبیان Øس شعری خود در غالب صوت پرداخته وآن را شعر خود نامیده است وما Ú©Ù‡ جوان بودیم درمی ماندیم Ú©Ù‡ این مسائل راچگونه هضم ودرک کنیم Ùˆ جامعه ما چگونه جذب ودرک خواهد کرد اما رویایی کار خود انجام داد Ùˆ بیانیه شعر Øجم را Ú©Ù‡ در زمستان 1348 بعد از نشستنهای بسیار در کاÙÙ‡ Ùیروز ونکیسا وخانه رویایی وبهرام اردبیلی ودیگران نوشته بود در 1350 منتشر ساخت در بیانیه در تعری٠شعر Øجم چنین Ù…ÛŒ خوانیم ( البته من Ú©Ù¾ÛŒ متن بیانیه Øجم را همراه مقاله تقدیم داشته ام وامید دارم Ú©Ù‡ مدیر Ù…Øترم مجله آن را در پایان مقاله بعنوان منبع چاپ نمایند )
• Øجم گرایی آنهایی را گروه Ù…ÛŒ کند Ú©Ù‡ در ماورا واقعیت ها به
جستجوی دریاÙتهای مطلق Ùˆ Ùوری Ùˆ بی تسکین اند Ùˆ.....
............................
• اسپاسمانتالیسم ( Øجم گرایی) سورآلیسم نیست Ùرقش این است Ú©Ù‡ از سه بعد به ماورا Ù…ÛŒ رسد Ùˆ .... ( متاسÙانه رویایی توجه نکرد وکسی هم Ù†Ú¯Ùت Ú©Ù‡ سورالیسم اصلا در قید بعد نبوده ونیست ! )
وبعد در قسمتی دیگر از بیانیه می نویسد :
* شعر Øجم شعر ØرÙهای قشنگ نیست ØŒ شعر کمال است در کمالش
ÙˆØØ´ÛŒ ست Ùˆ در کش٠زیبایی خشونت Ù…ÛŒ کند
• .....
• کار شعر Ú¯Ùتن نیست . خلق یک قطعه است یعنی شعر باید خودش موضوع خودش باشد
• و ....
تمام متن بیانیه وبعد ØªÙˆØ¶ÛŒØ ÙˆØ§Ø¸Ù‡Ø§Ø± نظر شاعران وابسته به این جریان را اگر دقیق مطالعه کنیم خواهیم دید Ú©Ù‡ تمام متن آن متضاد Ùˆ غیر منطقی Ùˆ غیراجرایی است وهمه چیز در ذهن وبازی کلامی Ù…ÛŒ گذرد . دلیل عمده این مسئله عدم توجه رویایی Ùˆ همÙکرانش به ضرورتهای Ø´Ú©Ù„ گیری یک جریان در طول زمان براساس نیازها برپایه بنیادهای Ùکر وذهنی وتئوری است البته ما چنین Ù†Øوه بر خورد را در بیانیه شعر موج نو Ùˆ بعد ها در بیانیه موج سوم Ùˆ بیانیه براهنی Ú©Ù‡( چرا من دیگر شاعر نیمایی نیستم ) هم Ù…ÛŒ بینم با این تÙاوت Ú©Ù‡ بیانیه آنها ملموس Ùˆ عینی وقابل درکتر از شعر Øجم است . رویایی ودوستانش Ù…ÛŒ نویسند Ú©Ù‡ شعر Øجم Ùˆ Øجم گرایی نه تقلید Ùˆ نه تغییر جا دادن واقعیت Ùˆ.... بلکه ارائه تصویری از علت غایی واقعیت است اما او توجه نداشته وهنوز هم ندارد Ú©Ù‡ هنر وبخصوص شعر نه تقلید ونه بازگویی واقعیت وهستی وشناخت علت غایی بلکه نوعی تÙسیر وباز Ø¢Ùرینی دگرگون شده واقعیت است Ú©Ù‡ در زبان درلØظه Ø¢Ùرینش روی Ù…ÛŒ دهد Ùˆ درنهایت از آن عبور کرده به Ø´Ú©Ù„ Ù…Ùهوم Øسی ناب در Ø´Ú©Ù„ ناب Ù…Øض هنری ظهور پیدا Ù…ÛŒ کند . Øال در هر Ùرم وشکل ونوع هنری باشد Ú©Ù‡ شعر غایت تمام آنهاست . رویایی Ù…ÛŒ نویسد :
شعر کمال است در کمالش ÙˆØØ´ÛŒ ست Ùˆ در کش٠زیبایی خشونت Ù…ÛŒ کند . Ú©Ù…ÛŒ در Ù…Ùهوم این جملات تامل کنید راستی بین واژگان ÙˆØØ´ÛŒ ØŒ زیبایی ØŒ وخشونت کدام را به بستر منطق Ø¢Ùرینش هنری ببریم . این جاست Ú©Ù‡ درمیابیم Ú©Ù‡ متاسÙانه پشتوانه این جریان از Ù„Øاظ ذهنی ÙˆÙکری وقلسÙÛŒ خالیست وبرای همین هم هست Ú©Ù‡ برای گریز از منطق پاسخگویی ودلالتگری سعی به وام گرÙتن از عرÙان دارد چیزی Ú©Ù‡ ادبیات گذشته مارا در خود Ùشرده واز آن جز چند اثر در Øد عاشقانه سکر آور چیزی باقی نگذاشته است . ادبیات وشعری Ú©Ù‡ با Øماسه شاهنامه شروع شد وبه ذهنیت خلاقانه خیام رسید بعد از آن دیگر چیزی نماند نه اثرسترک تراژیک Ø¢Ùریده شد ونه گونه های دیگر ادبی Ùˆ نهایتا شعر Ù…Øض . چرا Ú©Ù‡ همه آنها متاثر از وضع آشÙته اجتماعی در Ø´Ú©Ù„ غیر مسولانه وعقل گریز Ø´ در دایر عرÙان تاراج شده گدا پرور ومعشوقپرست Ú©Ù‡ سر گرÙته از عواط٠ابتدایی بود Ø´Ú©Ù„ گرÙته اند Ùˆ جالب است Ú©Ù‡ رویایی از آن زمان تا کنون Ú©Ù‡ Øاشیه نشین سرزمین Ú¯Ù„ شده است بطور غیر مستقیم به زنجیر عرÙان خودرا بسته مگر در Ø¢Ùرینشهای آنی تسکین یابد
..............
اما نه برای تو
بسیار نشسته ماندم ای یار
در رو به روی تو روی تو
روی من را هزار تر می کرد
( از لبریخته 174)
مشکل مهم رویایی در تÙسیر Ùˆ تعبیر Ùˆ تعری٠درست الهام وسرایش شعر وخلق هر اثر هنریست . رویایی نمیداند ونمی خوهد بداند Ú©Ù‡ الهام ودگرگونی Øالت شاعر وهنرمند در Ù„Øظه سرایش وآÙرینش در اثر Ùعال شدن دو قسمت مغز وارتباط نیم کره های مغز با هم ودر نهایت ارتباط شاعر با نگارهای ذهنی پنهان Ú©Ù‡ بلوکهای اولیه شناخت هستند Ù…ÛŒ باشد Ú©Ù‡ رویا وخیال اورا برپایه واقعیتهای برون Ù…ÛŒ سازند Ùˆ در نهایت همان نگاره ها در Ø´Ú©Ù„ دگرگون شده ای بعنوان شعر وهر Ù…Øصول هنری دیگر سروده وآÙرید وعرضه Ù…ÛŒ شوند Ùˆ در کار شعر Ú©Ù‡ در عرصه زبان اتÙاق Ù…ÛŒ اÙتد نوعی عبور از زبان ورسیدن به بیان Øسی Ùرا زبانی در Ù…Ùهمم Øسی Ù…Øض است Ú©Ù‡ زبان مصداق خود را در آن پیدا Ù…ÛŒ کنم وبرای همین نیاز به ترجمان ندارد وترجمه پذیر هم نیست 0
(من در کتاب مبانی Øسی زبان وشعر خود به تØلیل عمیق وعلمی جریان Ø¢Ùرینش هنری وشعر پرداخته ام علاÙمندان Ù…ÛŒ توانند به آن کتاب مراجعه کنند)
اما رویایی بدنبال Ú©Ø´Ù Øجم است چرا Ú©Ù‡ این سوال اوست چون Ø´Ú©Ù„ÛŒ از شعر متÙاوت در Ùرمی خاص هنگام سرایش بر او اتÙاق اÙتاده واو در Ù¾ÛŒ نام گذار ÛŒ آن بوده است . Øقیقت اینست نوع Ùرم وساختمان شعری Øجم نخستین بار در شعرهای دریایی او روی داد لطÙا به این چند سطر از دریایی4 توجه کنید
- ....
آنک کرانه
آینه ای آگاه
انسان- درخت تصویر
Ùˆ Øر٠ها ØŒ همه گلها ومیوه ها
اسبی سپید می گذرد
ویا در در بخش دوم دریایی 28 می خوانیم:
- ........
-
آنجا Øریق Ùاصله ها
- سوهاست
وقتی Ú©Ù‡ خیل Ùرسخ ها را ستوه زیست
بر آب های Ùاصله بی تاب Ù…ÛŒ کند
تنهایی وتØملشان را
تو طاقتی
تو برکت عبوری
(کتاب شعرهای دریایی 1344 صÙØÙ‡ ها 17 Ùˆ 71 )
وبعد همین اتÙاق در دلتنگیها ادامه پیدا کرد :
دیار من همه طول راه بود
وطول بودم من
وراه بودم
وطول راه که قربانی دیارم بود
( دلتنگی شماره 4 )
البته نوع متکامل Ùˆ Øسی وملموس تر این شعرها را بعدا رویایی در کتاب شعر معروÙØ´ از دوستت دارم پیداکرد اما چون بدنبال Øدیث دیگر بود ومی خواست مکتب وجریان ادبی بیاÙریند Ùˆ دیدیم Ú©Ù‡ Ø¢Ùرید ومتاسÙانه جز اندک زمانی نپایید ودر تمام طول این سالها رویایی ناگزیر پرچم آن را خودش یکه وتنها بر دوش کشید شعر Øجمی Ú©Ù‡ از همان ابتدا Ø´Ú©Ù„ گیریش بیشتر عملی ذهنگرایان Ùˆ پناه جوستن به عرÙان ونوعی بیان در Ùضای دیگر سان بود . لطÙا تاملی به اظهار نظر بیژن الهی Ú©Ù‡ زمانی موج نوعی بود وبعد Øجم گرا شد بیاندازید
- قرار دادی را پذیرÙتن در نپذیرÙتن هیچ قراردادی یک Øرکت عرÙانی است
Ùˆ در Øقیقت Ùضای Øجم یک Ùضای عرÙانی است
( بیژن الهی – مجله بررسی کتاب شماره 4)
راستی از تمام Ú¯Ùته های او Ú†Ù‡ بدست خواهد آمد ویا از Ú¯Ùته دیگران ØŸ
آیا آن Ú†Ù‡ Ú©Ù‡ همان زمان اتÙاق اÙتاد ورویایی شاعر در دام آن گرÙتار شد نوعی ذهن گرایی در بند سرودن شعر در Øالت انتزاعی Ùˆ ابتدایی نبوده است ØŸ Ú©Ù‡ متاسÙانه آنهم میسرنشد ورویایی همان کار را کرد Ú©Ù‡ در مقاله خود بنام عبور از Øجم در خصوص منصور اوجی وسیروس مشÙÙ‚ÛŒ Ù…ÛŒ گوید یعنی کشتن شعر Ùˆ زندگی شعر Ùˆ من هم این کشتن سعررا در کار رویایی Ù…ÛŒ بینم وبه او نمی بخشم رویایی در Øقیقت با کار Øجم شعر خودرا کشت واکنون Ú©Ù‡ سالهاست Ú©Ù‡ از Ø´Ú©Ù„ گیر شعر Øجم Ù…ÛŒ گذر واز دوستان Ùˆ پدیدآورند گان وموسسین آن جز رویایی Ú©Ù‡ معمار اصلی Ùˆ پدیدآوردنده شعر Øجم بود کسی نمانده . با درنگی اندک در شعر سالهای اخیر رویایی یک Øقیقت بر ملا Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ رویایی خود نیز از Øجم عبور کرده است :
وقتی کنار قلب تو ایستادم
خطابهایی از او با تو آشنایم کرد
کنار قلب تو ظرÙیت خطاب گرÙتم
به کوبه های بی شکل در
نگاه می کردم
پیمانه های نور صدایم کرد
( لبریخته 174 )
پرده ام بر می داری
بر می داری پنهانهایت را
پنهایم از کیست
کیست که در پرده هایم می جوید
یک کس دیگر
( شعر - پرده ام بر می داری )
ومروری دقیق کنید بر شعر های سالهای اخیر رویایی Ú©Ù‡ گواه همین عبور هستند. من این را نوشتم تا پایان شعرØجم ÙˆØجم گرایی را اعلام کنم اگرچه بدلیل Ù…Øدودیت Ùضای مقاله سعی در مختصر گویی کردم اما تلاش کردم تا نمودی روشن از تمام مسائل ارائه دهم
Ùˆ در خصوص مسئله ساده نویسی Ú©Ù‡ امروزها Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª ودیگر گرایشها Ùˆ اظهار نظر بعضی از شاعران اگر Ùرصتی دست دهد در آینده به نقد وتØلیل خواهم پرداخت Ú†Ù‡ شعر Ú¯Ùتار ÙˆÚ†Ù‡ پسا نیمایی ÙˆÚ†Ù‡ شعر Ù‡Ùتاد Ùˆ در این سالها ساده نویسی Ú©Ù‡ مشکل ساز شده است Ùˆ همانطور Ú©Ù‡ قبلا نوشته ÙˆÚ¯Ùته ام زمان زمان تعین تکلی٠شعر چون دیگر مسائل جامعه است باید برای دهه های بعد پاسخگو بود وبا بØØ« وبیان مستند وعلمی ÙˆÙلسÙÛŒ باید تلاش نمود Ú©Ù‡ ازاین بØران Ú©Ù‡ در اثر موجها وسلیقه ها ومکتبها وگرایش ها بجان شعر اÙتاده به تمیزترین وعینی وعقلانی ومانگارترین نظریه Ú©Ù‡ منطبق با Øال وآینده است رسید Ùˆ عبور کرد Ùˆ من در این میان با همکاری بسیاری ازشاعران جوان بدنبال یقین روشن Øقیقی شعر Ùردا هستم Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ سرایم ØŒ Ù…ÛŒ سرایند وخواهند سرود .
منابع !
1- رویایی – یدالله - شعرهای دریایی - نشر مروارید تهران 1344
2- //// /// با تظیم مدل Øسین عبارت از چیست نشر آهنگ دیگر تهران 1386
3- دوره های جدید مجله برسی کتاب شماره های 2 و 3 و4 1350 تهران نشر مروارید
4- سایت انترنتی یدالله رویایی
16 / 7/ 1388
مهناز ب نوشت
مهناز بدیهیان