مارتین هایدگر در مقام چوپان
این مصاØبه روز سه شنبه پنجم خرداد 94 در روزنامه Ùرهیختگان صÙØÙ‡ 10به مناسبت سالروز مرگ مارتین هایدگر Ùیلسو٠آلمانی منتشر شده است. مصاØبه کننده : خانم زهرا سلیمانی اقدم
پرسش - Øجم قابل توجهی از کتاب‌های هایدگر Ùˆ ترجمه آثار شارØان ÙˆÛŒ در قیاس با آثار دیگر متÙکران در یک سال اخیر در یک Ùرایند عجیب رو به رشدی قرار گرÙته است. آیا پرداختن به هایدگر را در این Øد Ùˆ اندازه در ایران امری Ù…Ùید Ù…ÛŒ دانید یا مسائل دیگری Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ این چنین Ùضایی را رقم زده است.
پاسخ - از اینکه تعداد چوپانان رو به اÙزایش است Ùˆ خود من هم در آینده به آنان خواهم پیوست شاید چندان هم Ø´Ú¯Ùتی آور نباشد. شاید اعتراض کنید Ùˆ بپرسید چوپانان Ú†Ù‡ ربطی به آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او دارند؟ پاسخ این است Ú©Ù‡ هایدگر شخصیت عجیبی داشت، به استادش ادموند هوسرل Ú©Ù‡ یهودی بود هم عشق می‌ورزید Ùˆ هم Ù†Ùرت؛ عاشق دانشجوی یهودیش هانا آرنت بود Ùˆ از نژاد بهودی بیزار Ùˆ متنÙر. این‌ها Øقایق شناخته شده ای هستند. همین عشق Ùˆ تنÙر را هایدگر نسبت به پیامبران بنی اسرائیل دارد. در اساطیر یهودی آمده است Ú©Ù‡ اکثر پیامبران یهودی چوپان بوده‌اند. البته به نظر من اساطیر یهودی می‌خواهند بگویند Ú©Ù‡ عوام در ØÚ©Ù… گله‌ اند بنابر این باید چوپانی باشد تا گله را هدایت کند. هایدگر به تقلید از پیامبران بنی اسرائیل خود را چوپان می‌خواند؛ اما چوپان «هستی». پیامبران یهود خود را Ùرستاده خدا می‌دانستند Ùˆ هایدگر هم خود را پیامبر «هستی» می‌داند. بعضی از ÙیلسوÙان غربی این پرسش را برای پیروان هایدگر Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡â€ŒØ§Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ چرا Ø·ÛŒ 2500 سال Ú©Ù‡ از عمر ÙلسÙÙ‡ غرب Ù…ÛŒ گذرد کسی از سوی « هستی» به پیامبری مبعوث نشد؟ وچرا پس از 25 قرن سکوت قرعه Ùال به نام هایدگر زده شد؟ هر وقت از هایدگر درباره جنایات نازی‌ها سؤال می‌شد در پاسخ می‌گÙت : «این‌ها در برابر Ùراموشی "هستی" چیزی نیستند». می‌بینیم Ú©Ù‡ سخن هایدگر شبیه به سخن پیامبران بنی اسرائیل است. آنان نیز می‌گÙتند چون بشر خدا را Ùراموش کرده است چنین بلاهایی بر سرش می‌آید. هایدگر Ùقط به جای اینکه بگوید خدا، می‌گÙت «هستی». هایدگر دراین باره Ú©Ù‡ چرا چوپان " هستی" است Ù…ÛŒ گوید : " انسان سرور هستنده ها نیست. انسان Ùقط چوپان هستی است. در این مقام Øقیر او نه تنها چیزی را از دست نمی دهد بلکه چیز ( عظیمی ) یعنی Øقیقت هستی را به دست Ù…ÛŒ آورد. (...) انسان در جوار هستی جای دارد " .هایدگر بر 25 قرن ÙلسÙÙ‡ غرب یا "متاÙیزیک " خط بطلان می‌کشد Ùˆ خواهان بازگشت به عصر پیش از اÙلاطون است، یعنی عصر اسطوره ای – شعری یونان باستان. Ùرهنگ ما هم کمابیش در عصر اسطوره ای – شعری درجا Ù…ÛŒ زند، پس آثار هایدگرو پست مدرنیست‌ها مسکن یا آرام بخشی می‌شوند برای درد عقب اÙتادگی Ùرهنگی Ùˆ اجتماعی مان.
اگر ما Ùاقد Ùرهنگ عقلانی هستیم Ú†Ù‡ باک، هایدگرو پست مدرنیست‌ها هم عقل Ùˆ عقلانیت Ùˆ علم را مردود دانسته‌اند. هایدگر Ú¯Ùته است علم مردود Ùˆ مکروه است ولی شعر Ùˆ اسطوره را باید پرستید Ùˆ در ستایششان سخن Ú¯Ùت.
اگر ترجمه آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او از Øد متعار٠بگذرد نشانه نوعی بØران عقلانیت در جامعه ما است. اکنون ما شاهد ترجمه آثار ÙیلسوÙان نازی مانند هایدگر Ùˆ کارل اشمیت هستیم. اگر ادعای برخی از منتقدان پست مدرنیسم درست باشد Ùˆ Ùاشیسم پیشگام نظریه‌های پست مدرنیستی بوده باشد در آن صورت باید Ú¯Ùت Ú©Ù‡ روشنÙکرانی Ú©Ù‡ دست به ترجمه این گونه آثار می‌زنند – از هر طی٠و عقیده ای Ú©Ù‡ باشند ØŒ خواسته یا نخواسته - در صدد پایه ریزی Ùرهنگ Ùاشیسم در جامعه ما هستند Ùˆ این زنگ خطری است Ú©Ù‡ باید به آن توجه کرد.
انتشار «دÙترچه‌های سیاه» هایدگر چنان بØران عظیمی در Ù…ØاÙÙ„ آکادمیک آلمان به وجود آورده Ú©Ù‡ رئیس «انجمن هایدگر» چند ماه پیش از مقام خود کناره گیری کرد Ùˆ دانشگاه Ùرایبورگ Ú©Ù‡ هایدگر در آنجا کرسی استادی داشته است می‌خواهد این کرسی را منØÙ„ کند تا دیگر نامی از هایدگر در ارتباط با این کرسی به میان نیاید. این تØولات Ø·ÛŒ چند ماه گذشته Ùˆ پس از انتشار « دÙترچه های سیاه» هایدگر روی داده اند. آیا مترجمان آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او قصد دارند Ú©Ù‡ این مسائل را به گونه ای مثلاً به Ø´Ú©Ù„ پیشگÙتار در ترجمه‌هایشان متذکر شوند؟
پرسش - هایدگر به عنوان متÙکری Ú©Ù‡ اندیشه Ùˆ زبانی دشوار برای Ùهم دارد، پرداختن مترجمان تازه کار به آثار ÙˆÛŒ Ú†Ù‡ آسیب‌هایی را متوجه Ùهم اندیشه ÙˆÛŒ می‌کند؟
پاسخ - خواندن آثار هایدگر Øتی برای آلمانی زبانان دشوار است. ویکتور Ùاریاس (Ú©Ù‡ یک پناهجوی اهل شیلی بوده) کتابی نوشته است با عنوان «مارتین هایدگر Ùˆ نازیسم» Ú©Ù‡ ترجمه Ùرانسوی آن (1987) غوغایی در Ùرانسه به پا کرد Ùˆ همچون بمبی بود Ú©Ù‡ خانه Ùˆ کاشانه پست مدرنیست‌ها را منهدم کرد. Ùاریاس مدتی دانشجوی هایدگر بود، روزی به هایدگر Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ قصد دارد کتاب «هستی Ùˆ زمان» او را به اسپانیایی ترجمه کند. هایدگر Øیرت زده به Ùاریاس می‌گوید Ú©Ù‡ تصور نمی‌کند زبان‌های اسپانیایی، ایتالیایی Ùˆ Ùرانسوی توانایی بیان اندیشه‌های او را داشته باشند. خیلی از ÙیلسوÙان Ùˆ زبان شناسان غربی معتقدند Ú©Ù‡ میان زبان Ùˆ تÙکر ارتباط تنگاتنگ وجود دارد Ùˆ ظاهراً هایدگر هم بر همین نظر بوده Ùˆ اعتقاد داشته است Ú©Ù‡ اندیشه او از زبان آلمانی انÙکاک ناپذیر است. در اینجا لازم است در مورد نازی بودن هایدگر ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨ÛŒØ´ØªØ±ÛŒ داده شود. البته بعضی ها نه Ùقط در ایران بلکه در غرب وبویژه در Ùرانسه منکر نازی بودن هایدگر Ù…ÛŒ شوند یا آن را به پای نادانی Ùˆ بی تجربگی او Ù…ÛŒ گذارند وآن را امری عرضی Ù…ÛŒ دانند نه این Ú©Ù‡ نازیسم را پایه Ùˆ اساس ÙلسÙÙ‡ هایدگر بدانند..هانس گئورگ گادامر در کتاب "مارتین هایدگر Ùˆ ناسیونال سوسیالیسم" مقاله ای دارد با عنوان " سطØÛŒ نگری Ùˆ نادانی : در باره انتشار کتاب ویکتور Ùاریاس"( صÙØات 144-141).
او مقاله خود را چنین آغاز Ù…ÛŒ کند : "Øساسیتی Ú©Ù‡ کتاب ویکتور Ùاریاس در باره هایدگر Ùˆ نازیسم در Ùرانسه بر انگیخته Øیرت آور است. گرچه Ùرانسویان آثار این متÙکر بزرگ( یعنی هایدگر) را غالبا با اØترام Ù…ÛŒ خوانند؛ولی این Øساسیت نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ دانش Ùرانسویان در باره رایش سوم چقدر Ú©Ù… است. در این Ùقدان آگاهی ( از نازی بودن هایدگر ) ممکن است ستایشگرانش نقش داشته اند. زیرا آنان با بی اهمیت نشان دادن این موضوع Ùˆ دÙاع از هایدگر با این استدلال Ú©Ù‡ او پس از یک سال بر اثر تجربیات نومیده کننده اش در مقام رئیس دانشگاه ( Ùرایبورگ) با ناسیونال سوسیالیسم "قطع" رابطه کرده است.(...) بسیاری کسان در آلمان از این Ú©Ù‡ هایدگر با Øزب ناسیونال سوسیالیسم قطع رابطه نکرده است Ø´Ú¯Ùت زده نمی شوند. (...) گاهی اوقات مداÙعان هایدگر در ستایش از این متÙکر بزرگ خود را با این استدلال راضی Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ خطای سیاسی او با ÙلسÙÙ‡ اش هیچ ارتباطی ندارد. ولی آنان در نمی یابند Ú©Ù‡ چنین دÙاعی از هایدگر Ú†Ù‡ توهین بزرگی به این متÙکر مهم است."
گادامر Ú©Ù‡ دانشجوی هایدگر Ùˆ خودش هم نازی بوده است علنا Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ میان ÙلسÙÙ‡ هایدگر Ùˆ نازی بودن او ارتباط وجود دارد Ùˆ هر کس منکر این ارتباط شود به هایدگر توهین بزرگی کرده است!
پرسش - اما با این تÙاسیر چنانچه شاهدیم متون هایدگر به عنوان پروژه‌های Ùوق لیسانس Ùˆ دکتری توسط دانشجویان ترجمه می‌شود یا اÙراد برای اولین Øضور در Ùضای مترجمی Ùˆ خودنمایی به سراغ هایدگر می‌روند.
پاسخ - امیدوارم دانشجویان در کارشان موÙÙ‚ باشند اما باید این نکات را در نظر داشت Ú©Ù‡ برتراند راسل می‌گوید Ú©Ù‡ «زبان در نوشته‌های هایدگر دیوانه شده است» Ùˆ من به این جمله راسل این جمله را اضاÙÙ‡ می‌کنم Ú©Ù‡ «به تبعیت از هایدگر، زبان در نوشته‌های پست مدرنیست‌ها Øتی دیوانه تر نیز شده است». بندتو کروچه Ú©Ù‡ Ù‡Ú¯Ù„ÛŒ Ùˆ Øامی موسولینی بود مدعی است Ú©Ù‡ نوشته‌های هایدگر «مایه ننگ ÙلسÙÙ‡ اند». کارل گوستاو یونگ معتقد بود Ú©Ù‡ زبان نوشته‌های هایدگر ØŒ زبان یک روان نژند است. گرچه چنین بیمارانی در تیمارستان به سر نمی‌برند ولی به نظر او آنان در مجاورت آن هستند. Øالا چگونه رمز این زبان مغلق را دانشجوی ایرانی کش٠می‌کند من شخصاً نمی‌دانم.
پرسش - به نظر شما چگونه می‌توان از آسیب مدهای Ùکری نظیر اقبال به نیچه Ùˆ هایدگر دوری جست؟
پاسخ - Ùرهنگ ما Ùرهنگ عرÙانی است. به قول مولوی «پای استدلالیان چوبین است» همه ما در این Ùرهنگ غیرعقلانی Ùˆ Øتی ضد عقلانی پرورش یاÙته ایم. این Ùرهنگ تمایلات غیرعقلانی Ùˆ خرد ستیزانه ای در ما به وجود می‌آورد Ú©Ù‡ خواه نا خواه به سوی امور غیرعقلانی کشانده می‌شویم. عنوان کتاب ریچارد ولین، Ùیلسو٠آمریکایی، Ú©Ù‡ در نقد اندیشه هایدگر Ùˆ هایدگری هاست این است: «وسوسه امر غیرعقلانی». روی آوردن به امور غیرعقلانی Ùˆ نیز ÙلسÙه‌های غیرعقلانی Øتی در خود غرب هم رو به Ùزونی نهاده است. دانشگاه‌ های غرب به اشغال پست مدرنیست‌ها درآمده‌اند. تØقیر عقل Ùˆ تخطئه علم Øتی در غرب هم مد روز شده است. نه‌ تنها در کشور ما بلکه در جهان شاهد نوعی «بØران عقلانیت» هستیم، گویی خردستیزی دست بالا را یاÙته است Ùˆ این خطر بزرگی است Ú©Ù‡ نباید نادیده اش گرÙت. البته در میان متÙکران غرب کسانی هستند Ú©Ù‡ در برابر Øملات هایدگر Ùˆ پیروانش Ùˆ پست مدرنیست ها به روشنگری Ùˆ مدرنیته به دÙاع از مدرنیته Ùˆ روشنگری برخاسته اند Ø› ولی متاسÙانه صدای این کسان در جامعه ما شنیده نمی شود Ùˆ Ùقط گهگاه من در مقاله یا مصاØبه ای به این دÙاعیات اشاره ای Ù…ÛŒ کنم. پایان
پرسش - Øجم قابل توجهی از کتاب‌های هایدگر Ùˆ ترجمه آثار شارØان ÙˆÛŒ در قیاس با آثار دیگر متÙکران در یک سال اخیر در یک Ùرایند عجیب رو به رشدی قرار گرÙته است. آیا پرداختن به هایدگر را در این Øد Ùˆ اندازه در ایران امری Ù…Ùید Ù…ÛŒ دانید یا مسائل دیگری Ù…Ø·Ø±Ø Ø§Ø³Øª Ú©Ù‡ این چنین Ùضایی را رقم زده است.
پاسخ - از اینکه تعداد چوپانان رو به اÙزایش است Ùˆ خود من هم در آینده به آنان خواهم پیوست شاید چندان هم Ø´Ú¯Ùتی آور نباشد. شاید اعتراض کنید Ùˆ بپرسید چوپانان Ú†Ù‡ ربطی به آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او دارند؟ پاسخ این است Ú©Ù‡ هایدگر شخصیت عجیبی داشت، به استادش ادموند هوسرل Ú©Ù‡ یهودی بود هم عشق می‌ورزید Ùˆ هم Ù†Ùرت؛ عاشق دانشجوی یهودیش هانا آرنت بود Ùˆ از نژاد بهودی بیزار Ùˆ متنÙر. این‌ها Øقایق شناخته شده ای هستند. همین عشق Ùˆ تنÙر را هایدگر نسبت به پیامبران بنی اسرائیل دارد. در اساطیر یهودی آمده است Ú©Ù‡ اکثر پیامبران یهودی چوپان بوده‌اند. البته به نظر من اساطیر یهودی می‌خواهند بگویند Ú©Ù‡ عوام در ØÚ©Ù… گله‌ اند بنابر این باید چوپانی باشد تا گله را هدایت کند. هایدگر به تقلید از پیامبران بنی اسرائیل خود را چوپان می‌خواند؛ اما چوپان «هستی». پیامبران یهود خود را Ùرستاده خدا می‌دانستند Ùˆ هایدگر هم خود را پیامبر «هستی» می‌داند. بعضی از ÙیلسوÙان غربی این پرسش را برای پیروان هایدگر Ù…Ø·Ø±Ø Ú©Ø±Ø¯Ù‡â€ŒØ§Ù†Ø¯ Ú©Ù‡ چرا Ø·ÛŒ 2500 سال Ú©Ù‡ از عمر ÙلسÙÙ‡ غرب Ù…ÛŒ گذرد کسی از سوی « هستی» به پیامبری مبعوث نشد؟ وچرا پس از 25 قرن سکوت قرعه Ùال به نام هایدگر زده شد؟ هر وقت از هایدگر درباره جنایات نازی‌ها سؤال می‌شد در پاسخ می‌گÙت : «این‌ها در برابر Ùراموشی "هستی" چیزی نیستند». می‌بینیم Ú©Ù‡ سخن هایدگر شبیه به سخن پیامبران بنی اسرائیل است. آنان نیز می‌گÙتند چون بشر خدا را Ùراموش کرده است چنین بلاهایی بر سرش می‌آید. هایدگر Ùقط به جای اینکه بگوید خدا، می‌گÙت «هستی». هایدگر دراین باره Ú©Ù‡ چرا چوپان " هستی" است Ù…ÛŒ گوید : " انسان سرور هستنده ها نیست. انسان Ùقط چوپان هستی است. در این مقام Øقیر او نه تنها چیزی را از دست نمی دهد بلکه چیز ( عظیمی ) یعنی Øقیقت هستی را به دست Ù…ÛŒ آورد. (...) انسان در جوار هستی جای دارد " .هایدگر بر 25 قرن ÙلسÙÙ‡ غرب یا "متاÙیزیک " خط بطلان می‌کشد Ùˆ خواهان بازگشت به عصر پیش از اÙلاطون است، یعنی عصر اسطوره ای – شعری یونان باستان. Ùرهنگ ما هم کمابیش در عصر اسطوره ای – شعری درجا Ù…ÛŒ زند، پس آثار هایدگرو پست مدرنیست‌ها مسکن یا آرام بخشی می‌شوند برای درد عقب اÙتادگی Ùرهنگی Ùˆ اجتماعی مان.
اگر ما Ùاقد Ùرهنگ عقلانی هستیم Ú†Ù‡ باک، هایدگرو پست مدرنیست‌ها هم عقل Ùˆ عقلانیت Ùˆ علم را مردود دانسته‌اند. هایدگر Ú¯Ùته است علم مردود Ùˆ مکروه است ولی شعر Ùˆ اسطوره را باید پرستید Ùˆ در ستایششان سخن Ú¯Ùت.
اگر ترجمه آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او از Øد متعار٠بگذرد نشانه نوعی بØران عقلانیت در جامعه ما است. اکنون ما شاهد ترجمه آثار ÙیلسوÙان نازی مانند هایدگر Ùˆ کارل اشمیت هستیم. اگر ادعای برخی از منتقدان پست مدرنیسم درست باشد Ùˆ Ùاشیسم پیشگام نظریه‌های پست مدرنیستی بوده باشد در آن صورت باید Ú¯Ùت Ú©Ù‡ روشنÙکرانی Ú©Ù‡ دست به ترجمه این گونه آثار می‌زنند – از هر طی٠و عقیده ای Ú©Ù‡ باشند ØŒ خواسته یا نخواسته - در صدد پایه ریزی Ùرهنگ Ùاشیسم در جامعه ما هستند Ùˆ این زنگ خطری است Ú©Ù‡ باید به آن توجه کرد.
انتشار «دÙترچه‌های سیاه» هایدگر چنان بØران عظیمی در Ù…ØاÙÙ„ آکادمیک آلمان به وجود آورده Ú©Ù‡ رئیس «انجمن هایدگر» چند ماه پیش از مقام خود کناره گیری کرد Ùˆ دانشگاه Ùرایبورگ Ú©Ù‡ هایدگر در آنجا کرسی استادی داشته است می‌خواهد این کرسی را منØÙ„ کند تا دیگر نامی از هایدگر در ارتباط با این کرسی به میان نیاید. این تØولات Ø·ÛŒ چند ماه گذشته Ùˆ پس از انتشار « دÙترچه های سیاه» هایدگر روی داده اند. آیا مترجمان آثار هایدگر Ùˆ شارØان ÙلسÙÙ‡ او قصد دارند Ú©Ù‡ این مسائل را به گونه ای مثلاً به Ø´Ú©Ù„ پیشگÙتار در ترجمه‌هایشان متذکر شوند؟
پرسش - هایدگر به عنوان متÙکری Ú©Ù‡ اندیشه Ùˆ زبانی دشوار برای Ùهم دارد، پرداختن مترجمان تازه کار به آثار ÙˆÛŒ Ú†Ù‡ آسیب‌هایی را متوجه Ùهم اندیشه ÙˆÛŒ می‌کند؟
پاسخ - خواندن آثار هایدگر Øتی برای آلمانی زبانان دشوار است. ویکتور Ùاریاس (Ú©Ù‡ یک پناهجوی اهل شیلی بوده) کتابی نوشته است با عنوان «مارتین هایدگر Ùˆ نازیسم» Ú©Ù‡ ترجمه Ùرانسوی آن (1987) غوغایی در Ùرانسه به پا کرد Ùˆ همچون بمبی بود Ú©Ù‡ خانه Ùˆ کاشانه پست مدرنیست‌ها را منهدم کرد. Ùاریاس مدتی دانشجوی هایدگر بود، روزی به هایدگر Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ قصد دارد کتاب «هستی Ùˆ زمان» او را به اسپانیایی ترجمه کند. هایدگر Øیرت زده به Ùاریاس می‌گوید Ú©Ù‡ تصور نمی‌کند زبان‌های اسپانیایی، ایتالیایی Ùˆ Ùرانسوی توانایی بیان اندیشه‌های او را داشته باشند. خیلی از ÙیلسوÙان Ùˆ زبان شناسان غربی معتقدند Ú©Ù‡ میان زبان Ùˆ تÙکر ارتباط تنگاتنگ وجود دارد Ùˆ ظاهراً هایدگر هم بر همین نظر بوده Ùˆ اعتقاد داشته است Ú©Ù‡ اندیشه او از زبان آلمانی انÙکاک ناپذیر است. در اینجا لازم است در مورد نازی بودن هایدگر ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¨ÛŒØ´ØªØ±ÛŒ داده شود. البته بعضی ها نه Ùقط در ایران بلکه در غرب وبویژه در Ùرانسه منکر نازی بودن هایدگر Ù…ÛŒ شوند یا آن را به پای نادانی Ùˆ بی تجربگی او Ù…ÛŒ گذارند وآن را امری عرضی Ù…ÛŒ دانند نه این Ú©Ù‡ نازیسم را پایه Ùˆ اساس ÙلسÙÙ‡ هایدگر بدانند..هانس گئورگ گادامر در کتاب "مارتین هایدگر Ùˆ ناسیونال سوسیالیسم" مقاله ای دارد با عنوان " سطØÛŒ نگری Ùˆ نادانی : در باره انتشار کتاب ویکتور Ùاریاس"( صÙØات 144-141).
او مقاله خود را چنین آغاز Ù…ÛŒ کند : "Øساسیتی Ú©Ù‡ کتاب ویکتور Ùاریاس در باره هایدگر Ùˆ نازیسم در Ùرانسه بر انگیخته Øیرت آور است. گرچه Ùرانسویان آثار این متÙکر بزرگ( یعنی هایدگر) را غالبا با اØترام Ù…ÛŒ خوانند؛ولی این Øساسیت نشان Ù…ÛŒ دهد Ú©Ù‡ دانش Ùرانسویان در باره رایش سوم چقدر Ú©Ù… است. در این Ùقدان آگاهی ( از نازی بودن هایدگر ) ممکن است ستایشگرانش نقش داشته اند. زیرا آنان با بی اهمیت نشان دادن این موضوع Ùˆ دÙاع از هایدگر با این استدلال Ú©Ù‡ او پس از یک سال بر اثر تجربیات نومیده کننده اش در مقام رئیس دانشگاه ( Ùرایبورگ) با ناسیونال سوسیالیسم "قطع" رابطه کرده است.(...) بسیاری کسان در آلمان از این Ú©Ù‡ هایدگر با Øزب ناسیونال سوسیالیسم قطع رابطه نکرده است Ø´Ú¯Ùت زده نمی شوند. (...) گاهی اوقات مداÙعان هایدگر در ستایش از این متÙکر بزرگ خود را با این استدلال راضی Ù…ÛŒ کنند Ú©Ù‡ خطای سیاسی او با ÙلسÙÙ‡ اش هیچ ارتباطی ندارد. ولی آنان در نمی یابند Ú©Ù‡ چنین دÙاعی از هایدگر Ú†Ù‡ توهین بزرگی به این متÙکر مهم است."
گادامر Ú©Ù‡ دانشجوی هایدگر Ùˆ خودش هم نازی بوده است علنا Ù…ÛŒ گوید Ú©Ù‡ میان ÙلسÙÙ‡ هایدگر Ùˆ نازی بودن او ارتباط وجود دارد Ùˆ هر کس منکر این ارتباط شود به هایدگر توهین بزرگی کرده است!
پرسش - اما با این تÙاسیر چنانچه شاهدیم متون هایدگر به عنوان پروژه‌های Ùوق لیسانس Ùˆ دکتری توسط دانشجویان ترجمه می‌شود یا اÙراد برای اولین Øضور در Ùضای مترجمی Ùˆ خودنمایی به سراغ هایدگر می‌روند.
پاسخ - امیدوارم دانشجویان در کارشان موÙÙ‚ باشند اما باید این نکات را در نظر داشت Ú©Ù‡ برتراند راسل می‌گوید Ú©Ù‡ «زبان در نوشته‌های هایدگر دیوانه شده است» Ùˆ من به این جمله راسل این جمله را اضاÙÙ‡ می‌کنم Ú©Ù‡ «به تبعیت از هایدگر، زبان در نوشته‌های پست مدرنیست‌ها Øتی دیوانه تر نیز شده است». بندتو کروچه Ú©Ù‡ Ù‡Ú¯Ù„ÛŒ Ùˆ Øامی موسولینی بود مدعی است Ú©Ù‡ نوشته‌های هایدگر «مایه ننگ ÙلسÙÙ‡ اند». کارل گوستاو یونگ معتقد بود Ú©Ù‡ زبان نوشته‌های هایدگر ØŒ زبان یک روان نژند است. گرچه چنین بیمارانی در تیمارستان به سر نمی‌برند ولی به نظر او آنان در مجاورت آن هستند. Øالا چگونه رمز این زبان مغلق را دانشجوی ایرانی کش٠می‌کند من شخصاً نمی‌دانم.
پرسش - به نظر شما چگونه می‌توان از آسیب مدهای Ùکری نظیر اقبال به نیچه Ùˆ هایدگر دوری جست؟
پاسخ - Ùرهنگ ما Ùرهنگ عرÙانی است. به قول مولوی «پای استدلالیان چوبین است» همه ما در این Ùرهنگ غیرعقلانی Ùˆ Øتی ضد عقلانی پرورش یاÙته ایم. این Ùرهنگ تمایلات غیرعقلانی Ùˆ خرد ستیزانه ای در ما به وجود می‌آورد Ú©Ù‡ خواه نا خواه به سوی امور غیرعقلانی کشانده می‌شویم. عنوان کتاب ریچارد ولین، Ùیلسو٠آمریکایی، Ú©Ù‡ در نقد اندیشه هایدگر Ùˆ هایدگری هاست این است: «وسوسه امر غیرعقلانی». روی آوردن به امور غیرعقلانی Ùˆ نیز ÙلسÙه‌های غیرعقلانی Øتی در خود غرب هم رو به Ùزونی نهاده است. دانشگاه‌ های غرب به اشغال پست مدرنیست‌ها درآمده‌اند. تØقیر عقل Ùˆ تخطئه علم Øتی در غرب هم مد روز شده است. نه‌ تنها در کشور ما بلکه در جهان شاهد نوعی «بØران عقلانیت» هستیم، گویی خردستیزی دست بالا را یاÙته است Ùˆ این خطر بزرگی است Ú©Ù‡ نباید نادیده اش گرÙت. البته در میان متÙکران غرب کسانی هستند Ú©Ù‡ در برابر Øملات هایدگر Ùˆ پیروانش Ùˆ پست مدرنیست ها به روشنگری Ùˆ مدرنیته به دÙاع از مدرنیته Ùˆ روشنگری برخاسته اند Ø› ولی متاسÙانه صدای این کسان در جامعه ما شنیده نمی شود Ùˆ Ùقط گهگاه من در مقاله یا مصاØبه ای به این دÙاعیات اشاره ای Ù…ÛŒ کنم. پایان