/شعری از رضا بی شتاب در آخر مقاله اضاÙÙ‡ شد/ شاملو ده سال بعد/ Ú¯Ùتگو با سیمین بهبهانی
" شعر های خوب اØمد شاملو در هوای تازه Ùˆ بعد از آن جای انتقاد ندارد اما اگر کسی هم از اشعارش انتقاد Ù…ÛŒ کرد، او گوشش بدهکار نبود."
....
شاملو؛ ده سال بعد
"شاملو؛ ده سال بعد" عنوان Ú©Ù„ÛŒ مطالبی است Ú©Ù‡ تعدادی از شاعران، نویسندگان Ùˆ پژوهشگران در Øوزه‌های مختل٠درباره اØمد شاملو، در دهمین سال درگذشتش برای وبسایت بی بی سی Ùارسی نوشته یا Ú¯Ùته‌اند.
نویسندگان Ùˆ Ú¯Ùت‌وگوشوندگان به مرور به شخصیت، شعر، ترجمه، قلم Ùˆ نگاه این شاعر معاصر Ù…ÛŒ پردازند. در روزهای آتی مطالب نویسندگان دیگر نیز در همین صÙØÙ‡ منتشر خواهد شد.
این مطالب دیدگاه شخصی نویسندگان آن است و لزوما مورد تائید بی بی سی نیست.
سیمین بهبهانی: گوشش به انتقادها بدهکار نبود
" شعر های خوب اØمد شاملو در هوای تازه Ùˆ بعد از آن جای انتقاد ندارد اما اگر کسی هم از اشعارش انتقاد Ù…ÛŒ کرد، او گوشش بدهکار نبود."
سیمین بهبهانی Ú©Ù‡ Û³Û± سال با اØمد شاملو Øشر Ùˆ نشر داشته، شعر شاملو را "درخشان" Ùˆ او را انسانی "بسیار مودب Ùˆ سخن شناس" Ù…ÛŒ داند.
دهه Ùˆ دهه‌ها؛ یادداشتی از Ù…Øمد قائد
گذشت ده سال از مرگ اØمد شاملو شايد برخی از بهترين انتظارها را دربارۀ او تØقق بخشيده باشد: خصلت٠Ùراعقلى ٠شعر، Ú†Ù‡ قدمايى Ùˆ Ú†Ù‡ جديد، پيش از آنكه او بميرد به تاريخ پيوسته بود، اما سروده‌های او همچنان، در خلوت Ùˆ پشت ميكرÙن، خوانده می‌شود Ùˆ به اØساس آدمها رنگ Ùˆ بو Ùˆ جلا می‌بخشد.
گذشت ده سال از مرگ اØمد شاملو شاید برخی از بهترین انتظارها را درباره او تØقق بخشیده باشد: خصلت٠Ùراعقلى ٠شعر، Ú†Ù‡ قدمایى Ùˆ Ú†Ù‡ جدید، پیش از آنکه او بمیرد به تاریخ پیوسته بود، اما سروده‌های او همچنان، در خلوت Ùˆ پشت میکرÙن، خوانده می‌شود Ùˆ به اØساس آدمها رنگ Ùˆ بو Ùˆ جلا می‌بخشد.
Ù…Ùهوم زمان از جمله اختراعاتی است Ú©Ù‡ انسان Ùکرش را با آن بسیار مشغول می‌کند. خیام می‌گÙت همین الآن Ú©Ù‡ بروی، در ص٠دراز کسانی خواهی بود Ú©Ù‡ هزار سال پیش رÙته‌اند، یا رÙتند. اما تکلی٠این هزار سال Ùˆ هزار سال بعدی Ú†Ù‡ خواهد شد؟ خیام می‌گÙت تکلیÙÛŒ وجود ندارد، اگر هم داشته باشد به تو ربطی‌ ندارد؛ کارت را بکن Ùˆ Øظ Ù‘ ببر.
شاملو با شور Ùراوان کارش را می‌کرد Ùˆ از زندگی عمیقاً لذت می‌برد. در معرض توجه Ùˆ برخوردار از ستایش خوانندگانش بود. مدام نوشتن Ùˆ چاپ‌کردن Ùˆ بازنویسی‌ متنها برای هر تجدید چاپی‌، نیرویی می‌طلبید Ú©Ù‡ به طرزی غریب همچنان در او می‌جوشید.
اما کلیک چاشنی سروصدایی Ú©Ù‡ به آن جوشش می‌اÙزود در چشم برخی ناظران قدری زیاد می‌آمد. در سالهایی از عمر، آدمهایی زندگی را کلاً آنچنان Ú©Ù‡ هست قبول می‌کنند گرچه ممکن است از پذیرش وضع موجود تن بزنند. او میل نداشت پذیرش وضع موجود جامعه، Ùˆ جهان‌بینی ٠‌رواقی در نگاه به زندگی با هم اشتباه شوند. نتیجه، اعتراضهایی بود Ú©Ù‡ شاید در وجهی اجتماعی روشنÙکرانه می‌نمود اما در وجه شخصی نالازم به نظر می‌رسید.
در جامعه‌ای‌ Ú©Ù‡ Øسد در بسیاری آدمها هم اØساس Ùˆ طرزÙکر است، هم انگیزه وهم هدÙØŒ کلیک انتقاد را پای رقابت می‌گذاشت،‌ Øساسیت شدید نشان می‌داد Ùˆ از جÙای Øاسدان می‌â€Ù†Ø§Ù„ید: "منتقدان ما عملاً دشمن خونى معاصرانند، عین مدّعىâ€Ø§Ù„عمومâ€Ù‡Ø§ Ú©Ù‡ همه خلایق را مشتى دزد Ùˆ قالتاق مىâ€Ø¨ÛŒÙ†Ù†Ø¯ تا وقتى Ú©Ù‡ خلاÙØ´ ثابت بشود، اما انگار براى این دوستان هرگز ثابت نمىâ€Ø´ÙˆØ¯." کاری مانند ترجمه دوباره دÙÙ† آرام Ùˆ پیله‌کردن به تÙاوت آش Ùˆ سوپ Ùˆ بـÙرش Ùˆ آبگوشت Ùˆ شوربا Ùˆ گذاشتن لهجه پامناری در دهن دهقانان روس اگر خود او زنده می‌بود شاید به مراتب بیشتر آماج انتقاد قرار می‌گرÙت. در غیابش کسانی Ú©Ù‡ درباره این طرز تسویه Øساب با مترجم قبلی Øر٠داشتند ناگÙته گذاشتند Ùˆ گذشتند. کمتر کسی پی‌جو شد سالهای Û´Û° ÙˆÛ´Û± در کلیک کتاب Ù‡Ùته Ú†Ù‡ گذشت Ú©Ù‡ رسوبات روØی‌اش همچنان ‌باقی بود.
Ø´Ùقت را نه تنها در مسکوت‌گذاشتن خرده‌Øساب‌های قدیمی اصØاب قلم Ùˆ دوات‌، بل در این نکته هم می‌توان ‌دید Ú©Ù‡ وقتی‌ یکی از Ùرزندانش بر سر ادعای ارثیه تا Øد توقی٠اثاثیه پیش رÙت، Øتی دشمنان Ùراوان او ساکت ماندند Ùˆ انگار یکی از هزارها دعوای مشابه در دادسرا تلقی‌ کردند.
آن مخالÙان سالها دندان‌قروچه کرده بودند چرا وقتی همه چیز Ùˆ همه کس را می‌توان راØت کنار زد Ùˆ از کار انداخت، این شخص در مسیر تعیین یک Ùقره ملک‌الشعرای صاØب‌صلاØیت راه‌بندان ایجاد کرده است. همزمان با عزیمت او، Ù…ØاÙÙ„ÛŒ برای تهیه Ùˆ توزیع مدیØÙ‡ Ùˆ صله ایجاد شد اما دوره این ØرÙها گذشته بود.
اگر شمار استقبال Ùˆ اقتÙا Ùˆ تضمین‌ها را بتوان نشانه وسیعاً خوانده‌شدن یک شعر Ùˆ شاخص موÙقیت شاعرش گرÙت، "یاد آر ز شمع مرده یاد آر" سروده علی‌اکبر دهخدا، Ùˆ "Ú¯Ùتم به شیخ راه ضلال اینقدر مپوی/ کاین شوخ منصر٠نشود از خیال خویش" از Ù…Øمدتقی بهار در ایران ٠دهه‌های‌ نخست قرن پیش سرآمد بودند. در عصر ما چنان قطعات خواص‌پسند Ùˆ درعین‌Øال هیجان‌انگیزی‌ اگر معادل امروزی داشته باشند سروده‌های شاملوست.
نسلی Ú©Ù‡ با کلیک شعر شاملو بزرگ شد همچنان سروده‌های او را در نوشته‌ها Ùˆ شعرخوانی‌ها Ùˆ اعتراضها تکرار می‌کند. بسیاری عبارات شعرهایش برای‌ عنوان کتاب Ùˆ مقاله گویاست. سال Û¶Û° وقتی "هراس من ــــ بارى ــــ همه از مردن/ در سرزمینى است/ Ú©Ù‡ مزد گورکن/ از آزادى٠آدمى/ اÙزون باشد" Ùˆ "پیش از آنکه در اشک غرقه شوم چیزی بگو" روی شیشه عقب پیکان Ùˆ مینی‌بوس نقش بست (Ùˆ این کار به‌Ùوریت قدغن شد) نشان می‌داد خلایقی ‌که واژگانشان را با اشتیاق به کار می‌بـÙرد متقابلاً می‌توانند به زبان شعر او Ùکر ‌کنند (اولی دست‌کم Û¶Û°Û°Û°Û° Ùˆ دومی Û´Û³Û°Û°Û° بار در اینترنت نقل شده است). کلمه جمع "پریا" را چنان شیوا به کار برد Ùˆ پرشور روی نوار خواند Ú©Ù‡ به‌عنوان کلمه Ù…Ùرد Ùˆ اسم خاص در شناسنامه‌ها جای گرÙت. مضامین بدیع Ùˆ سبک سرایش او در زمان Øیاتش کلاسیک شد. پاداش Ú©Ù…ÛŒ نیست.
© BBC 2010
BBC Persian
دوشنبه 26 ژوئيه 2010 - 04 مرداد
.............................................................
بامداد
با یاد٠روشن٠شاملو که «خشم و٠جسارت بود»
رضا بی شتاب
خجسته بود بامداد
با دهانش
شير٠شعر
از Ù¾Ùستان٠معطر٠ماه مي نوشيد
دري بود بامداد
با شبانه هايش
كآواز مي داد
آزادي را
ستاره سيما بود بامداد
با رنج اش
به رنگ٠زعÙران
از هجرت و٠زندان ياران
مي سرود
جگر خسته بود بامداد
با آتش٠صدايش
كه خاموش نشد
در ظلمت و٠بيداد
Øادثه بود بامداد
با Øديث اش
بزرگ، اما
چه خسته و٠چه تلخ
گذشت از اين سرا
در آن بامداد
2010-07-24
shahab taherzadeh نوشت