پیش Ú¯Ùتار کتاب صدای اعتراض قلم Ú©Ù‡ سال 2009 منتشر شد /دکتر مهناز بدیهیان
بر همگان روشن است که آزادی گوهریست پربها که در هر جامعه ای برای بدست آوردنش خون های بسیاری ریخته شده است و بی شک در آینده نیز چنین خواهد بود.
...
پیش Ú¯Ùتار
دکتر مهناز بدیهیان
در طول تاریخ جهان ØŒ هنر Ùˆ اندیشه یکی از صداهای پر قدرت اعتراض Ùˆ وجدان بیدار جوامع انسانی بوده است. اعتراض توسط هنرمندان ومتÙکرین در همه ÛŒ نقاط دنیا رایج است.. در میان این صداها، صدای شعر تاثیر بسزایی داشته است تا بدانجا Ú©Ù‡ صدای شعر آگین قلم معترض Ú†Ù‡ بسا Ú©Ù‡ رژیم های دیکتاتوری بسیاری را نابود کرده است.
امروزه شاعران زیادی هستند در کشورهای تØت ستم Ú©Ù‡ زندگیشان را بخطر Ù…ÛŒ اندازند یا زندانی Ù…ÛŒ شوندزیرا از طریق شعرشان سخنگوی مردم Ù…ÛŒ شوند. Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø´Ø¹Ø± اعتراضی یا ((protest poetry
به شعری Ú¯Ùته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ علیه تبعیض، برخوردهای غلط اجتماعی Ùˆ ظلم داد سخن Ù…ÛŒ دهد. در زمان جنگ ویتنام شاعران آمریکایی بر علیه جنگ بسیار نوشتند. بسیاری از همجنسگرایان ØŒ زنان Ùˆ شاعران سیاهپوست بر علیه تبعیض جنسی Ùˆ نژادی نوشتند. بطور مثال لنگستون هیوز،کانتی کولن ØŒ مارتین اسپادا،ادری ین ریچ، لورنس Ùرلنگتی،و آلن گینزبرگ . شاعران عصر بیت در آمریکا در Øقیقت راه را برای هنر اعتراضی ØŒ بخصوص موسیقی اعتراضی گشودند. برای نمونه " پیتر پال ومری" Ùˆ آهنگ معروÙ:
" همه ÛŒ گلها کجا رÙتند".
بسیار اتÙاق اقتاده Ú©Ù‡ در تاریخ اعترضات مردمی جهان، شعر مسئولیت بیداری Ùˆ هارمونی جامعه را بعهده گرÙته است .اگر داستان تلخ Ùˆ مرگبار گیتاریست Ùˆ شاعرشلیایی ویکتور Øارا را بخاطر داشته باشید Ù…ÛŒ بینید Ú©Ù‡ دولت دیکتاتور پینوشه چگونه دست های او را در استادیوم ورزشی شیلی شکستند Ú©Ù‡ ننوازد Ùˆ به این هم بسنده نکردند Ùˆ او را کشتند Ú†Ù‡ با صدای بلند آوازهای تاثیر گذار انقلابی Ù…ÛŒ خواند Ùˆ شعر Ù…ÛŒ سرود.Ùˆ چگونه رژیم Ùرانکو لورکای جوان Ùˆ شاعر را شبانه Ùˆ پنهانی بگلوله بست Ùˆ جسدش را سر به نیست کرد .Ùˆ در ایران دهان Ùرخی یزدی را با نخ دوختند.
درسراسردنیا رژیم های ضد مردمی از زبان اعتراض مردم ØŒ بخصوص قشر هنرمند Ùˆ اندیشمند آن هراس دارند بهمین دلیل اکثرا سرنوشت بسیاری از این شاعران شبیه بهم است. کشتن آنها ØŒ سانسور شعرهایشان یا زندانی Ùˆ شکنجه کردنشان.اگر بخواهیم Øتی نامی از بسیاری از این شاعران Ùˆ نویسندگان معترض در جهان را ببریم شامل چند کتاب Ù…ÛŒ شود زیرا ادبیات اعتراضی همیشه Ùˆ در تمام Ùرهنگ ها Øظور داشته است،چرا Ú©Ù‡ انسان در هرکجا Ú©Ù‡ باشد تشنه ÛŒ آزادیست.
شاید بتوان Ú¯Ùت Ú©Ù‡ تاریخ اولین شعر اعتراضی در جهان نامعلوم است به دلیل قدمت آن.
شعر اعتراضی، شعر وجدان بیدار است Ú©Ù‡ به همه ÛŒ مردم جهان تعلق دارد، بدین Ù…Ùهوم Ú©Ù‡ وقتی شاملوی ما Ù…ÛŒ گوید : آه اگر آزادی سرودی مي خواند Ú©ÙˆÚ†Ú© همچون گلوگاه ٠پرنده يي، هيچ کجا ديواری Ùروريخته بر جای نمي ماند.
"ØŒ Øر٠دل همه ÛŒ انسانهائیست Ú©Ù‡ تشنه ÛŒ آزادی هستند. سالها پیش شخصی از نویسنده ÛŒ معرو٠آمریکایی "جیمز بالدوین" Ù…ÛŒ پرسد :آیا نویسندگان جوان باید Ùقط در مورد مردم خودشان بنویسند یا در Ø³Ø·Ø ÙˆØ³ÛŒØ¹ تری باید Ùعالیت ادبی داسته باشند، ÙˆÛŒ در جواب Ù…ÛŒ گوید:" مردم تو همه ÛŒ مردم دنیا هستند". پس شاعر در مقابل اتÙاقات دنیائی Ú©Ù‡ در آن زندگی Ù…ÛŒ کند متعهداست. اØمد شاملو شاعر متعهد ایران در این زمینه Ù…ÛŒ گوید:
"تعهد در ذات هیچ هنری نیست این هنرمند است Ú©Ù‡ باید متعهد باشد یا نباشد .بنده هنر بدون تعهد را دو پول ارزش نمی گذارم , من همیشه Ú¯Ùته ام مشگل من شهادت دادن به تاریخ است، Ùˆ اینکه در آخرین Ùرصت آنچه Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانستم Ú¯Ùته باشم ØŒ Ú¯Ùته ام آیا ØŸ"
بر همگان روشن است Ú©Ù‡ آزادی گوهریست پربها Ú©Ù‡ در هر جامعه ای برای بدست آوردنش خون های بسیاری ریخته شده است Ùˆ بی Ø´Ú© در آینده نیز چنین خواهد بود. در هر جامعه ای نویسنده Ùˆ شاعرقهرمانان مبارزه برای آزادی بیان هستند بخصوص در جوامعی Ú©Ù‡ دشمن Øکومت بØساب Ù…ÛŒ آیند. "خلیل جبران" در باره ÛŒ آزادی Ù…ÛŒ گوید: بعضی ها بر این باورندو Ù…ÛŒ گویند " اگر برده ای را دیدید Ú©Ù‡ خوابیده بیدارش نکنید تا خواب آزادی ببیند."
من اما Ù…ÛŒ گویم" اگر برده ای را دیدید Ú©Ù‡ خوابیده ØŒ بیدارش کنید Ùˆ برایش آزادی را ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒØ¯".
پابلو نرودا Ú©Ù‡ بسیاری او را بزرگترین شاعر قرن بیستم Ù…ÛŒ دانند در شعری بنام"آواز اعتراض" با کلماتش درست مثل یک اسلØÙ‡ ÛŒ مستقیم بسوی دیکتاتورها Ù…ÛŒ رود، بطوریکه این اسلØÙ‡ ÛŒ او در کشورهایی چون ونزوئلا، گواتمالا، کوبا Ùˆ پورتریکو نیز بکار برده Ù…ÛŒ شود. نرودا در جایی Ù…ÛŒ گوید:
من زاده شده ام که غصه ها را بخوانم
که دیوهای خرابکار را بر ملا کنم
تا بی شرمی را با یک تو سری کنترل کنم
تا زخمهای غیر انسانی را لمس کنم
نرودا شاهد جریانهای زیادی در کشورش شیلی بود Ùˆ مدتی هم در گیر جنگهای داخلی اسپانیا بود. زمانی هم به Øزب کمونیست پیوست Ùˆ زمانی دیگر بعنوان سناتور انتخاب شد Ùˆ سپس Ùرار از شیلی. او مدتی کوتاه پس از شکست آلنده در گذشت. بهمین دلیل شعرهای اعترضی نرودا تنها متعلق بکشورش شیلی نیست ØŒ Øتی متعلق به آمریکای لاتین هم نیست بلکه متعلق به مبارزات همه ÛŒ مردم جهان است. نرودا در شعری معترضانه از سیاستهای مالی آمریکا در جهان شکایت دارد. بخش کوتاهی از شعر" دوستان آمریکای شمالی" چنین است:
مردم شیلی خون استÙراغ Ù…ÛŒ کنند
مردم بولیوی از گرسنگی غش می کنند
...
نیترات شیلی دیوارهایتان را می سازد
و قهوه ی برزیل برایتان تختخواب می خرد
و پاراگوئه برایتان دانشگاه می سازد
از کلمبیا زمرد می گیرید
و پورتوریکو به شما خون می دهد
ما هم مثل شما آمریکائیم
نمی خواهیم از شما چیزی جدا کنیم
Ù…ÛŒ خواهیم آنچه متعلق به ما هست ØÙظ شود
....
در جایی دیگر نرودا می گوید:
" ما قبول نداریم که باید پیروزی شمشیر و اتم وجود داشته باشد "
وقایع تابستان 2009 در ایران Ú©Ù‡ بدنبال تقلب در انتخابات ریاست جمهوری بوقوع پیوست Ùˆ سبب اعتراض شدید مردم به نتایج آن شد یکسری آدمکشی Ùˆ دستگیری بدنبال داشت Ú©Ù‡ بگوش جهانیان رسید. اخباری چون قتل دختر دانشجو(ندا آقاسلطان) در جلوی دوربین Ùˆ تجاوز بزندانیان زن Ùˆ مرد Ùˆ سپس سوزاندن آثار این تجاوزات Ùˆ شکنجه ها، برای نمونه " ترانه موسوی"ØŒ Ú©Ù‡ سبب بر انگیختن خشم Ùˆ اØساسات نه تنها مردم داخل ایران بلکه جهان شد. در ارتباط با همین جریانات ØŒ داستان ØŒ شعرو گزارشات زیادی نوشته شد. هرروزه تعداد زیادی شعر Ú©Ù‡ نشان از خشم Ùˆ اندوه مردم داشت بصندوق نامه های ماه Ù…Ú¯ Ù…ÛŒ رسید Ùˆ این سبب شد Ú©Ù‡ بÙکر بیÙتم تا بخشی از این آثار را در مجموعه ای منتشر کنم.از همه ÛŒ نویسندگان با یک بیانیه در مجله ÛŒ ماه Ù…Ú¯ دعوت به همکاری کردیم Ú©Ù‡ بسیارانی در این مجموعه بما پیوستند . از میان آثا رسیده،آنچه در دست دارید انتخاب شد. بیشتر این شاعران Ùˆ نویسندگان از جوانان داخل ایران هستند .بسیاری در ابتدای کار ادبی خود هستند Ùˆ بسیارانی Ú©Ù‡ سالهاست مردم ایران با شعرشان زیسته اند. آنچه مسلم است آثار ادبی Ùˆ هنری بسیاری در ارتباط با همین موضوع Ø¢Ùریده شده است Ùˆ کتابی Ú©Ù‡ در دست دارید در بر گیرنده ÛŒ همه ÛŒ آن Ø¢Ùرینش های ادبی Ùˆ هنری در تابستان گذشته نیست.
بزودی همین مجموعه با مقداری ØØ°Ù Ùˆ اضاÙات بزبانهای انگلیسی Ùˆ اسپانیایی نیز منتشر Ù…ÛŒ شود.
از دو Ù†Ùر تقاضای همکاری کردم، شاعر Ùˆ مترجم جوان خانم "آزاده دواچی" برای Ú©Ù…Ú© در کار جمع آوری Ùˆ Ú©Ù…Ú© به خوانش بخشی از مطالب Ùˆ شاعر گرامی آقای "بیژن باران" Ú©Ù‡ از ایشان تقاضای متنی در مورد تاریخچه ÛŒ شعر اعتراضی در ایران کردم. از این دو شاعر بلند نظر Ùˆ از زØمات خانم مهوند صادقی در کار صÙØÙ‡ بندی کتاب سپاسگزارم.
باشد که این مجموعه گوشه ای از قدردانی ما باشد از آنهایی که جان خود را در راه آزادی و روشنگری از دست می دهند. وجهان به آنها بسیار مدیون است. جهت راهنمایی، نظرات و پرسش های خود با آدرس زیر تماس بگیرید.
publisher@mahmag.org
...
پیش Ú¯Ùتار
دکتر مهناز بدیهیان
در طول تاریخ جهان ØŒ هنر Ùˆ اندیشه یکی از صداهای پر قدرت اعتراض Ùˆ وجدان بیدار جوامع انسانی بوده است. اعتراض توسط هنرمندان ومتÙکرین در همه ÛŒ نقاط دنیا رایج است.. در میان این صداها، صدای شعر تاثیر بسزایی داشته است تا بدانجا Ú©Ù‡ صدای شعر آگین قلم معترض Ú†Ù‡ بسا Ú©Ù‡ رژیم های دیکتاتوری بسیاری را نابود کرده است.
امروزه شاعران زیادی هستند در کشورهای تØت ستم Ú©Ù‡ زندگیشان را بخطر Ù…ÛŒ اندازند یا زندانی Ù…ÛŒ شوندزیرا از طریق شعرشان سخنگوی مردم Ù…ÛŒ شوند. Ø§ØµØ·Ù„Ø§Ø Ø´Ø¹Ø± اعتراضی یا ((protest poetry
به شعری Ú¯Ùته Ù…ÛŒ شود Ú©Ù‡ علیه تبعیض، برخوردهای غلط اجتماعی Ùˆ ظلم داد سخن Ù…ÛŒ دهد. در زمان جنگ ویتنام شاعران آمریکایی بر علیه جنگ بسیار نوشتند. بسیاری از همجنسگرایان ØŒ زنان Ùˆ شاعران سیاهپوست بر علیه تبعیض جنسی Ùˆ نژادی نوشتند. بطور مثال لنگستون هیوز،کانتی کولن ØŒ مارتین اسپادا،ادری ین ریچ، لورنس Ùرلنگتی،و آلن گینزبرگ . شاعران عصر بیت در آمریکا در Øقیقت راه را برای هنر اعتراضی ØŒ بخصوص موسیقی اعتراضی گشودند. برای نمونه " پیتر پال ومری" Ùˆ آهنگ معروÙ:
" همه ÛŒ گلها کجا رÙتند".
بسیار اتÙاق اقتاده Ú©Ù‡ در تاریخ اعترضات مردمی جهان، شعر مسئولیت بیداری Ùˆ هارمونی جامعه را بعهده گرÙته است .اگر داستان تلخ Ùˆ مرگبار گیتاریست Ùˆ شاعرشلیایی ویکتور Øارا را بخاطر داشته باشید Ù…ÛŒ بینید Ú©Ù‡ دولت دیکتاتور پینوشه چگونه دست های او را در استادیوم ورزشی شیلی شکستند Ú©Ù‡ ننوازد Ùˆ به این هم بسنده نکردند Ùˆ او را کشتند Ú†Ù‡ با صدای بلند آوازهای تاثیر گذار انقلابی Ù…ÛŒ خواند Ùˆ شعر Ù…ÛŒ سرود.Ùˆ چگونه رژیم Ùرانکو لورکای جوان Ùˆ شاعر را شبانه Ùˆ پنهانی بگلوله بست Ùˆ جسدش را سر به نیست کرد .Ùˆ در ایران دهان Ùرخی یزدی را با نخ دوختند.
درسراسردنیا رژیم های ضد مردمی از زبان اعتراض مردم ØŒ بخصوص قشر هنرمند Ùˆ اندیشمند آن هراس دارند بهمین دلیل اکثرا سرنوشت بسیاری از این شاعران شبیه بهم است. کشتن آنها ØŒ سانسور شعرهایشان یا زندانی Ùˆ شکنجه کردنشان.اگر بخواهیم Øتی نامی از بسیاری از این شاعران Ùˆ نویسندگان معترض در جهان را ببریم شامل چند کتاب Ù…ÛŒ شود زیرا ادبیات اعتراضی همیشه Ùˆ در تمام Ùرهنگ ها Øظور داشته است،چرا Ú©Ù‡ انسان در هرکجا Ú©Ù‡ باشد تشنه ÛŒ آزادیست.
شاید بتوان Ú¯Ùت Ú©Ù‡ تاریخ اولین شعر اعتراضی در جهان نامعلوم است به دلیل قدمت آن.
شعر اعتراضی، شعر وجدان بیدار است Ú©Ù‡ به همه ÛŒ مردم جهان تعلق دارد، بدین Ù…Ùهوم Ú©Ù‡ وقتی شاملوی ما Ù…ÛŒ گوید : آه اگر آزادی سرودی مي خواند Ú©ÙˆÚ†Ú© همچون گلوگاه ٠پرنده يي، هيچ کجا ديواری Ùروريخته بر جای نمي ماند.
"ØŒ Øر٠دل همه ÛŒ انسانهائیست Ú©Ù‡ تشنه ÛŒ آزادی هستند. سالها پیش شخصی از نویسنده ÛŒ معرو٠آمریکایی "جیمز بالدوین" Ù…ÛŒ پرسد :آیا نویسندگان جوان باید Ùقط در مورد مردم خودشان بنویسند یا در Ø³Ø·Ø ÙˆØ³ÛŒØ¹ تری باید Ùعالیت ادبی داسته باشند، ÙˆÛŒ در جواب Ù…ÛŒ گوید:" مردم تو همه ÛŒ مردم دنیا هستند". پس شاعر در مقابل اتÙاقات دنیائی Ú©Ù‡ در آن زندگی Ù…ÛŒ کند متعهداست. اØمد شاملو شاعر متعهد ایران در این زمینه Ù…ÛŒ گوید:
"تعهد در ذات هیچ هنری نیست این هنرمند است Ú©Ù‡ باید متعهد باشد یا نباشد .بنده هنر بدون تعهد را دو پول ارزش نمی گذارم , من همیشه Ú¯Ùته ام مشگل من شهادت دادن به تاریخ است، Ùˆ اینکه در آخرین Ùرصت آنچه Ú©Ù‡ Ù…ÛŒ توانستم Ú¯Ùته باشم ØŒ Ú¯Ùته ام آیا ØŸ"
بر همگان روشن است Ú©Ù‡ آزادی گوهریست پربها Ú©Ù‡ در هر جامعه ای برای بدست آوردنش خون های بسیاری ریخته شده است Ùˆ بی Ø´Ú© در آینده نیز چنین خواهد بود. در هر جامعه ای نویسنده Ùˆ شاعرقهرمانان مبارزه برای آزادی بیان هستند بخصوص در جوامعی Ú©Ù‡ دشمن Øکومت بØساب Ù…ÛŒ آیند. "خلیل جبران" در باره ÛŒ آزادی Ù…ÛŒ گوید: بعضی ها بر این باورندو Ù…ÛŒ گویند " اگر برده ای را دیدید Ú©Ù‡ خوابیده بیدارش نکنید تا خواب آزادی ببیند."
من اما Ù…ÛŒ گویم" اگر برده ای را دیدید Ú©Ù‡ خوابیده ØŒ بیدارش کنید Ùˆ برایش آزادی را ØªÙˆØ¶ÛŒØ Ø¯Ù‡ÛŒØ¯".
پابلو نرودا Ú©Ù‡ بسیاری او را بزرگترین شاعر قرن بیستم Ù…ÛŒ دانند در شعری بنام"آواز اعتراض" با کلماتش درست مثل یک اسلØÙ‡ ÛŒ مستقیم بسوی دیکتاتورها Ù…ÛŒ رود، بطوریکه این اسلØÙ‡ ÛŒ او در کشورهایی چون ونزوئلا، گواتمالا، کوبا Ùˆ پورتریکو نیز بکار برده Ù…ÛŒ شود. نرودا در جایی Ù…ÛŒ گوید:
من زاده شده ام که غصه ها را بخوانم
که دیوهای خرابکار را بر ملا کنم
تا بی شرمی را با یک تو سری کنترل کنم
تا زخمهای غیر انسانی را لمس کنم
نرودا شاهد جریانهای زیادی در کشورش شیلی بود Ùˆ مدتی هم در گیر جنگهای داخلی اسپانیا بود. زمانی هم به Øزب کمونیست پیوست Ùˆ زمانی دیگر بعنوان سناتور انتخاب شد Ùˆ سپس Ùرار از شیلی. او مدتی کوتاه پس از شکست آلنده در گذشت. بهمین دلیل شعرهای اعترضی نرودا تنها متعلق بکشورش شیلی نیست ØŒ Øتی متعلق به آمریکای لاتین هم نیست بلکه متعلق به مبارزات همه ÛŒ مردم جهان است. نرودا در شعری معترضانه از سیاستهای مالی آمریکا در جهان شکایت دارد. بخش کوتاهی از شعر" دوستان آمریکای شمالی" چنین است:
مردم شیلی خون استÙراغ Ù…ÛŒ کنند
مردم بولیوی از گرسنگی غش می کنند
...
نیترات شیلی دیوارهایتان را می سازد
و قهوه ی برزیل برایتان تختخواب می خرد
و پاراگوئه برایتان دانشگاه می سازد
از کلمبیا زمرد می گیرید
و پورتوریکو به شما خون می دهد
ما هم مثل شما آمریکائیم
نمی خواهیم از شما چیزی جدا کنیم
Ù…ÛŒ خواهیم آنچه متعلق به ما هست ØÙظ شود
....
در جایی دیگر نرودا می گوید:
" ما قبول نداریم که باید پیروزی شمشیر و اتم وجود داشته باشد "
وقایع تابستان 2009 در ایران Ú©Ù‡ بدنبال تقلب در انتخابات ریاست جمهوری بوقوع پیوست Ùˆ سبب اعتراض شدید مردم به نتایج آن شد یکسری آدمکشی Ùˆ دستگیری بدنبال داشت Ú©Ù‡ بگوش جهانیان رسید. اخباری چون قتل دختر دانشجو(ندا آقاسلطان) در جلوی دوربین Ùˆ تجاوز بزندانیان زن Ùˆ مرد Ùˆ سپس سوزاندن آثار این تجاوزات Ùˆ شکنجه ها، برای نمونه " ترانه موسوی"ØŒ Ú©Ù‡ سبب بر انگیختن خشم Ùˆ اØساسات نه تنها مردم داخل ایران بلکه جهان شد. در ارتباط با همین جریانات ØŒ داستان ØŒ شعرو گزارشات زیادی نوشته شد. هرروزه تعداد زیادی شعر Ú©Ù‡ نشان از خشم Ùˆ اندوه مردم داشت بصندوق نامه های ماه Ù…Ú¯ Ù…ÛŒ رسید Ùˆ این سبب شد Ú©Ù‡ بÙکر بیÙتم تا بخشی از این آثار را در مجموعه ای منتشر کنم.از همه ÛŒ نویسندگان با یک بیانیه در مجله ÛŒ ماه Ù…Ú¯ دعوت به همکاری کردیم Ú©Ù‡ بسیارانی در این مجموعه بما پیوستند . از میان آثا رسیده،آنچه در دست دارید انتخاب شد. بیشتر این شاعران Ùˆ نویسندگان از جوانان داخل ایران هستند .بسیاری در ابتدای کار ادبی خود هستند Ùˆ بسیارانی Ú©Ù‡ سالهاست مردم ایران با شعرشان زیسته اند. آنچه مسلم است آثار ادبی Ùˆ هنری بسیاری در ارتباط با همین موضوع Ø¢Ùریده شده است Ùˆ کتابی Ú©Ù‡ در دست دارید در بر گیرنده ÛŒ همه ÛŒ آن Ø¢Ùرینش های ادبی Ùˆ هنری در تابستان گذشته نیست.
بزودی همین مجموعه با مقداری ØØ°Ù Ùˆ اضاÙات بزبانهای انگلیسی Ùˆ اسپانیایی نیز منتشر Ù…ÛŒ شود.
از دو Ù†Ùر تقاضای همکاری کردم، شاعر Ùˆ مترجم جوان خانم "آزاده دواچی" برای Ú©Ù…Ú© در کار جمع آوری Ùˆ Ú©Ù…Ú© به خوانش بخشی از مطالب Ùˆ شاعر گرامی آقای "بیژن باران" Ú©Ù‡ از ایشان تقاضای متنی در مورد تاریخچه ÛŒ شعر اعتراضی در ایران کردم. از این دو شاعر بلند نظر Ùˆ از زØمات خانم مهوند صادقی در کار صÙØÙ‡ بندی کتاب سپاسگزارم.
باشد که این مجموعه گوشه ای از قدردانی ما باشد از آنهایی که جان خود را در راه آزادی و روشنگری از دست می دهند. وجهان به آنها بسیار مدیون است. جهت راهنمایی، نظرات و پرسش های خود با آدرس زیر تماس بگیرید.
publisher@mahmag.org
سروش عليزاده نوشت
سروش