پرویز مشکاتیان، نوازنده و آهنگساز ایرانی درگذشت
پرویز مشکاتیان (1388-1334)
پرویز مشکاتیان در اردیبهشت 1334 در نیشابور به دنیا آمد، آموزش موسیقی Ùˆ نواختن سنتور را از کودکی نزد پدرش، Øسن مشکاتیان آغاز کرد. او سپس به تهران رÙت Ùˆ در کنار آموختن آکادمیک موسیقی در دانشکده هنرهای زیبا، ردی٠میرزا عبدالله را نزد نورعلی برومند Ùˆ داریوش صÙوت Ùرا گرÙت Ùˆ در کنار آن ریزه کاری های نوازندگی (به ویژه سه تار)ØŒ گوشه های مهجور Ùˆ ناشناخته Ùˆ ضربی های موسیقی ایرانی را از کسانی دیگری چون سعید هرمزی، یوس٠Ùروتن Ùˆ عبدالله دوامی Ù…ÛŒ آموخت.
مشکاتیان به جز Ùراگیری سینه به سینه موسیقی سنتی ایرانی، یادگیری هارمونی، آهنگسازی Ùˆ ارکستراسیون Ùˆ آشنایی با موسیقی علمی را از طریق موسیقدانانی چون مهدی برکشلی Ùˆ Ù…Øمد تقی مسعودیه ادامه داد. مشکاتیان درسال ÛµÛ´ در آزمون باربد به اتÙاق پشنگ کامکار رتبه نخست نوازندگی سنتور را به دست Ù…ÛŒ آورد Ùˆ درهمان سال به اتÙاق داریوش طلایی (نوازنده تار) مقام ممتاز را کسب Ù…ÛŒ کند.
او در اوایل سالهای 1350 به عنوان مدرس موسیقی Ùعالیتش را در مرکز ØÙظ Ùˆ اشاعه موسیقی Ú©Ù‡ زیر نظر داریوش صÙوت اداره Ù…ÛŒ شد، آغاز کرد.
مشکاتیان در نوجوانی
اما بسیاری از این اÙراد با اختلاÙÛŒ Ú©Ù‡ با مرکز پیدا کردند، از آنجا بیرون آمدند. پرویز مشکاتیان Ùˆ Øسین علیزاده گروه عار٠و Ù…Øمدرضا لطÙÛŒ Ùˆ پشنگ کامکار گروه شیدا را پایه گذاشته اند. دو گروهی Ú©Ù‡ بعضا با هم ادغام Ù…ÛŒ شدند Ùˆ بیشترین سهم را درارتقاء موسیقی سنتی در سالهای پایانی Øکومت پهلوی Ùˆ سالهای آغازین پس از انقلاب داشتند.
مشکاتیان در این سالها در Øالیکه بیست Ùˆ چند سال بیشتر نداشت، تصنی٠هایی را سرود Ú©Ù‡ به اعتقاد برخی کارشناسان، از بهترین های موسیقی سنتی ایرانی در نیم قرن اخیرمØسوب Ù…ÛŒ شوند. در آن سالها گروه عار٠بیشتر با پریسا همکاری Ù…ÛŒ کرد Ùˆ گروه شیدا با Ù…Øمدرضا شجریان.
کنسرت نوا (با تصنی٠پیر Ùرزانه) Ú©Ù‡ با همکاری گروه عار٠با خوانندگی پریسا در جشن هنر شیراز، در ØاÙظیه برگزار شد شاید اوج کار این گروه در آن دوران باشد. کنسرت اÙشاری Ùˆ کنسرت ماهور (با تصنی٠"ای تیر") از دیگر Ùعالیتهای گروه عار٠و پریسا در پیش از انقلاب بود.
مشکاتیان در سال 1356 همراه با دیگر نوازندگان Ùˆ خوانندگان جوان آن زمان مانند لطÙی، علیزاده، پشنگ Ùˆ بیژن کامکار، شجریان Ùˆ شهرام ناظری زیر نظر هوشنگ ابتهاج کانون Ùرهنگی – هنری چاووش را پایه گذاشت. کانون چاووش از آن سال تا 1362 8 کاست منتشر کرد.Ù…Øمدرضا شجریان، شهرام ناظری، بیژن کامکار Ùˆ صدیق تعری٠از خوانندگان این مجموعه بودند. تعدادی از تصنی٠های این مجموعه Ú©Ù‡ بعدها به "سرودهای میهنی" مشهور شد را مشکاتیان ساخته بود. تصنیÙهای "همراه شو عزیز"ØŒ "ایران" (ایران خورشیدی تابان دارد) Ùˆ "ایرانی" (ایرانی بسر Ú©Ù† خواب مستی) از جمله های سرودهای میهنی ساخته مشکاتیان است Ú©Ù‡ شجریان آنها را خوانده است.
مشکاتیان و شجریان
در سالها پس از انقلاب Ùعالیت مشکاتیان با شجریان Ú©Ù‡ نسبتی سببی نیز داشتند (مشکاتیان مدتی داماد شجریان بود) بیش از گذشته شد. کنسرت "آستان جانان" Ú©Ù‡ مشکاتیان Ùˆ شجریان با همراهی تمبک ناصر Ùرهنگ Ùر در سالهای نخستین 1360 در سÙارت ایتالیا در تهران برگزار کردند، ابتدا به صورت پنهانی به بازار راه پیدا کرد Ùˆ در سالهایی Ú©Ù‡ موسیقی ایران در Ù…Øاق بود، استقبال Ùوق العاده ای از این آلبوم در ایران شد.
این آلبوم در کنار کارهای مشترک دیگری از شجریان Ùˆ مشکاتیان همچون "سرّ عشق" (با سه تار نوازی مشکاتیان)ØŒ "نوا Ùˆ مرکب خوانی"ØŒ "دستان" Ùˆ "دود عود" هنوز از Ù…Øبوبترین آثار موسیقی ایرانی نزد دوستداران موسیقی Ù…Øسوب Ù…ÛŒ شوند، به طوری Ú©Ù‡ بسیاری بر این عقیده اند Ú©Ù‡ این دو پس از قطع همکاری، هیچکدام نتوانستند از نظر Ú©ÛŒÙÛŒ اثری شبیه آثار مشترک شان منتشر کنند.
آخرین آلبوم مشترکی که از این دو هنرمند به طور رسمی در ایران منتشر شد، آلبوم دستان بود که با اجرای گروه عار٠در سال 1366 ضبط شد.
هر چند بعدها نیز مشکاتیان و شجریان همکاری های جسته و گریخته ای داشتند، از جمله کنسرتی که در پاریس در سال 1995 برگزار کردند. تصنی٠"قاصدک" ساخته مشکاتیان با شعری از مهدی اخوان ثالث در این کنسرت اجرا شد.
مشکاتیان با خواننده های دیگری چون شهرام ناظری (آلبوم "لاله بهار")ØŒ علیرضا اÙتخاری ("مقام صبر") علی جهاندار Ùˆ Øمیدرضا نوربخش نیز همکاری کرده بود. اما پس از شجریان، او مدتی به طور مستمر با ایرج بسطامی (خواننده ای Ú©Ù‡ در زلزله بم کشته شد) همکاری کرد Ú©Ù‡ Øاصل آن آلبومهایی چون "اÙشاری مرکب"ØŒ "مژده بهار" Ùˆ "اÙÙ‚ مهر" شد. مشکاتیان در سالهای میانی دهه Ù‡Ùتاد Ùˆ اوایل دهه هشتاد به جز انتشار نت نوشته آثارگذشته اش، نزدیک به هشت سال اجرای کنسرت را متوق٠کرد تاسال Û¸Û´ Ú©Ù‡ کنسرتی را در تالار وزارت کشور با ترکیبی از اعضای قبلی گروه عار٠و اعضای جوانتر با خوانندگی شهرام ناظری اجرا کرد. آخرین کنسرت مشکاتیان در تهران با خوانندگی Øمیدرضا نوربخش برگزار شد.
از پرویز مشکاتیان دو Ùرزند به نامهای آئین Ùˆ آوا بر جا مانده است.
برگرÙته از BBC
گیل آوایی نوشت
داغان
داغزار خاک بر سر هزار Ùاجعه هوار کردم
چونان کوه جنگل باخته
مات!
سوگهای خاک،
خاوران خاوران
کوله Øادثه بر کشیدم
های
هم آوای همه داغهای سرزمین من
پرکشیدنت را با کدام تاب
تاب آورم